महाभारत 3.93 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 93→

[mh-3-93] • 27 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। ते तथा सहिता वीरा वसन्तस् तत्र तत्र ह। क्रमेण पृथिवीपाल नैमिषारण्यम् आगताः।

vaiśaṃpāyana uvāca. te tathā sahitā vīrā vasantas tatra tatra ha. krameṇa pṛthivīpāla naimiṣāraṇyam āgatāḥ.

ततस् तीर्थेषु पुण्येषु गोमत्याः पाण्डवा नृप। कृताभिषेकाः प्रददुर् गाश् च वित्तं च भारत।

tatas tīrtheṣu puṇyeṣu gomatyāḥ pāṇḍavā nṛpa. kṛtābhiṣekāḥ pradadur gāś ca vittaṃ ca bhārata.

तत्र देवान् पितॄन् विप्रांस् तर्पयित्वा पुनः पुनः। कन्यातीर्थे ऽश्वतीर्थे च गवां तीर्थे च कौरवाः।

tatra devān pitṝn viprāṃs tarpayitvā punaḥ punaḥ. kanyātīrthe 'śvatīrthe ca gavāṃ tīrthe ca kauravāḥ.

वालकोट्यां वृषप्रस्थे गिराव् उष्य च पाण्डवाः। बाहुदायां महीपाल चक्रुः सर्वे ऽभिषेचनम्।

vālakoṭyāṃ vṛṣaprasthe girāv uṣya ca pāṇḍavāḥ. bāhudāyāṃ mahīpāla cakruḥ sarve 'bhiṣecanam.

प्रयागे देवयजने देवानां पृथिवीपते। ऊषुर् आप्लुत्य गात्राणि तपश् चातस्थुर् उत्तमम्।

prayāge devayajane devānāṃ pṛthivīpate. ūṣur āplutya gātrāṇi tapaś cātasthur uttamam.

गङ्गायमुनयोश् चैव संगमे सत्यसंगराः। विपाप्मानो महात्मानो विप्रेभ्यः प्रददुर् वसु।

gaṅgāyamunayoś caiva saṃgame satyasaṃgarāḥ. vipāpmāno mahātmāno viprebhyaḥ pradadur vasu.

तपस्विजनजुष्टां च ततो वेदीं प्रजापतेः। जग्मुः पाण्डुसुता राजन् ब्राह्मणैः सह भारत।

tapasvijanajuṣṭāṃ ca tato vedīṃ prajāpateḥ. jagmuḥ pāṇḍusutā rājan brāhmaṇaiḥ saha bhārata.

तत्र ते न्यवसन् वीरास् तपश् चातस्थुर् उत्तमम्। संतर्पयन्तः सततं वन्येन हविषा द्विजान्।

tatra te nyavasan vīrās tapaś cātasthur uttamam. saṃtarpayantaḥ satataṃ vanyena haviṣā dvijān.

ततो महीधरं जग्मुर् धर्मज्ञेनाभिसत्कृतम्। राजर्षिणा पुण्यकृता गयेनानुपमद्युते।

tato mahīdharaṃ jagmur dharmajñenābhisatkṛtam. rājarṣiṇā puṇyakṛtā gayenānupamadyute.

सरो गयशिरो यत्र पुण्या चैव महानदी। वानीरमालिनी रम्या नदी पुलिनशोभिता। दिव्यं पवित्रकूटं च पवित्रधरणीधरम्। ऋषिजुष्टं सुपुण्यं तत् तीर्थं ब्रह्मसरोत्तमम्।

saro gayaśiro yatra puṇyā caiva mahānadī. vānīramālinī ramyā nadī pulinaśobhitā. divyaṃ pavitrakūṭaṃ ca pavitradharaṇīdharam. ṛṣijuṣṭaṃ supuṇyaṃ tat tīrthaṃ brahmasarottamam.

अगस्त्यो भगवान् यत्र गतो वैवस्वतं प्रति। उवास च स्वयं यत्र धर्मो राजन् सनातनः।

agastyo bhagavān yatra gato vaivasvataṃ prati. uvāsa ca svayaṃ yatra dharmo rājan sanātanaḥ.

सर्वासां सरितां चैव समुद्भेदो विशां पते। यत्र संनिहितो नित्यं महादेवः पिनाकधृक्।

sarvāsāṃ saritāṃ caiva samudbhedo viśāṃ pate. yatra saṃnihito nityaṃ mahādevaḥ pinākadhṛk.

तत्र ते पाण्डवा वीराश् चातुर्मास्यैस् तदेजिरे। ऋषियज्ञेन महता यत्राक्षयवटो महान्। अक्षये देवयजने अक्षयं यत्र वै फलम्। ते तु तत्रोपवासांस् तु चक्रुर् निश्चितमानसाः।

tatra te pāṇḍavā vīrāś cāturmāsyais tadejire. ṛṣiyajñena mahatā yatrākṣayavaṭo mahān. akṣaye devayajane akṣayaṃ yatra vai phalam. te tu tatropavāsāṃs tu cakrur niścitamānasāḥ.

ब्राह्मणास् तत्र शतशः समाजग्मुस् तपोधनाः। चातुर्मास्येनायजन्त आर्षेण विधिना तदा।

brāhmaṇās tatra śataśaḥ samājagmus tapodhanāḥ. cāturmāsyenāyajanta ārṣeṇa vidhinā tadā.

तत्र विद्यातपोनित्या ब्राह्मणा वेदपारगाः। कथाः प्रचक्रिरे पुण्याः सदसिस्था महात्मनाम्।

tatra vidyātaponityā brāhmaṇā vedapāragāḥ. kathāḥ pracakrire puṇyāḥ sadasisthā mahātmanām.

तत्र विद्याव्रतस्नातः कौमारं व्रतम् आस्थितः। शमठो ऽकथयद् राजन्न् आमूर्तरयसं गयम्।

tatra vidyāvratasnātaḥ kaumāraṃ vratam āsthitaḥ. śamaṭho 'kathayad rājann āmūrtarayasaṃ gayam.

अमूर्तरयसः पुत्रो गयो राजर्षिसत्तमः। पुण्यानि यस्य कर्माणि तानि मे शृणु भारत।

amūrtarayasaḥ putro gayo rājarṣisattamaḥ. puṇyāni yasya karmāṇi tāni me śṛṇu bhārata.

यस्य यज्ञो बभूवेह बह्वन्नो बहुदक्षिणः। यत्रान्नपर्वता राजञ् शतशो ऽथ सहस्रशः।

yasya yajño babhūveha bahvanno bahudakṣiṇaḥ. yatrānnaparvatā rājañ śataśo 'tha sahasraśaḥ.

घृतकुल्याश् च दध्नश् च नद्यो बहुशतास् तथा। व्यञ्जनानां प्रवाहाश् च महार्हाणां सहस्रशः।

ghṛtakulyāś ca dadhnaś ca nadyo bahuśatās tathā. vyañjanānāṃ pravāhāś ca mahārhāṇāṃ sahasraśaḥ.

अहन्य् अहनि चाप्य् एतद् याचतां संप्रदीयते। अन्यत् तु ब्राह्मणा राजन् भुञ्जते ऽन्नं सुसंस्कृतम्।

ahany ahani cāpy etad yācatāṃ saṃpradīyate. anyat tu brāhmaṇā rājan bhuñjate 'nnaṃ susaṃskṛtam.

तत्र वै दक्षिणाकाले ब्रह्मघोषो दिवं गतः। न स्म प्रज्ञायते किं चिद् ब्रह्मशब्देन भारत।

tatra vai dakṣiṇākāle brahmaghoṣo divaṃ gataḥ. na sma prajñāyate kiṃ cid brahmaśabdena bhārata.

पुण्येन चरता राजन् भूर् दिशः खं नभस् तथा। आपूर्णम् आसीच् छब्देन तद् अप्य् आसीन् महाद्भुतम्।

puṇyena caratā rājan bhūr diśaḥ khaṃ nabhas tathā. āpūrṇam āsīc chabdena tad apy āsīn mahādbhutam.

तत्र स्म गाथा गायन्ति मनुष्या भरतर्षभ। अन्नपानैः शुभैस् तृप्ता देशे देशे सुवर्चसः।

tatra sma gāthā gāyanti manuṣyā bharatarṣabha. annapānaiḥ śubhais tṛptā deśe deśe suvarcasaḥ.

गयस्य यज्ञे के त्व् अद्य प्राणिनो भोक्तुम् ईप्सवः। यत्र भोजनशिष्टस्य पर्वताः पञ्चविंशतिः।

gayasya yajñe ke tv adya prāṇino bhoktum īpsavaḥ. yatra bhojanaśiṣṭasya parvatāḥ pañcaviṃśatiḥ.

न स्म पूर्वे जनाश् चक्रुर् न करिष्यन्ति चापरे। गयो यद् अकरोद् यज्ञे राजर्षिर् अमितद्युतिः।

na sma pūrve janāś cakrur na kariṣyanti cāpare. gayo yad akarod yajñe rājarṣir amitadyutiḥ.

कथं नु देवा हविषा गयेन परितर्पिताः। पुनः शक्ष्यन्त्य् उपादातुम् अन्यैर् दत्तानि कानि चित्। सिकता वा यथा लोक यथा वा दिवि तारकाः। यथा वा वर्षतो धारा असंख्येयाः स्म केन चित्। तथा गणयितुं शक्या गययज्ञे न दक्षिणाः।

kathaṃ nu devā haviṣā gayena paritarpitāḥ. punaḥ śakṣyanty upādātum anyair dattāni kāni cit. sikatā vā yathā loka yathā vā divi tārakāḥ. yathā vā varṣato dhārā asaṃkhyeyāḥ sma kena cit. tathā gaṇayituṃ śakyā gayayajñe na dakṣiṇāḥ.

एवंविधाः सुबहवस् तस्य यज्ञे महात्मनः। बभूवुर् अस्य सरसः समीपे कुरुनन्दन।

evaṃvidhāḥ subahavas tasya yajñe mahātmanaḥ. babhūvur asya sarasaḥ samīpe kurunandana.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...