महाभारत 3.92 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 92→

[mh-3-92] • 22 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। न वै निर्गुणम् आत्मानं मन्ये देवर्षिसत्तम। तथास्मि दुःखसंतप्तो यथा नान्यो महीपतिः।

yudhiṣṭhira uvāca. na vai nirguṇam ātmānaṃ manye devarṣisattama. tathāsmi duḥkhasaṃtapto yathā nānyo mahīpatiḥ.

परांश् च निर्गुणान् मन्ये न च धर्मरतान् अपि। ते च लोमश लोके ऽस्मिन्न् ऋध्यन्ते केन केतुना।

parāṃś ca nirguṇān manye na ca dharmaratān api. te ca lomaśa loke 'sminn ṛdhyante kena ketunā.

लोमश उवाच। नात्र दुःखं त्वया राजन् कार्यं पार्थ कथं चन। यद् अधर्मेण वर्धेरन्न् अधर्मरुचयो जनाः।

lomaśa uvāca. nātra duḥkhaṃ tvayā rājan kāryaṃ pārtha kathaṃ cana. yad adharmeṇa vardherann adharmarucayo janāḥ.

वर्धत्य् अधर्मेण नरस् ततो भद्राणि पश्यति। ततः सपत्नाञ् जयति समूलस् तु विनश्यति। यत्र धर्मेण वर्धन्ते राजानो राजसत्तम। सर्वान् सपत्नान् बाधन्ते राज्यं चैषां विवर्धते।

vardhaty adharmeṇa naras tato bhadrāṇi paśyati. tataḥ sapatnāñ jayati samūlas tu vinaśyati. yatra dharmeṇa vardhante rājāno rājasattama. sarvān sapatnān bādhante rājyaṃ caiṣāṃ vivardhate.

मया हि दृष्टा दैतेया दानवाश् च महीपते। वर्धमाना ह्य् अधर्मेण क्षयं चोपगताः पुनः।

mayā hi dṛṣṭā daiteyā dānavāś ca mahīpate. vardhamānā hy adharmeṇa kṣayaṃ copagatāḥ punaḥ.

पुरा देवयुगे चैव दृष्टं सर्वं मया विभो। अरोचयन् सुरा धर्मं धर्मं तत्यजिरे ऽसुराः।

purā devayuge caiva dṛṣṭaṃ sarvaṃ mayā vibho. arocayan surā dharmaṃ dharmaṃ tatyajire 'surāḥ.

तीर्थानि देवा विविशुर् नाविशन् भारतासुराः। तान् अधर्मकृतो दर्पः पूर्वम् एव समाविशत्।

tīrthāni devā viviśur nāviśan bhāratāsurāḥ. tān adharmakṛto darpaḥ pūrvam eva samāviśat.

दर्पान् मानः समभवन् मानात् क्रोधो व्यजायत। क्रोधाद् अह्रीस् ततो ऽलज्जा वृत्तं तेषां ततो ऽनशत्।

darpān mānaḥ samabhavan mānāt krodho vyajāyata. krodhād ahrīs tato 'lajjā vṛttaṃ teṣāṃ tato 'naśat.

तान् अलज्जान् गतह्रीकान् हीनवृत्तान् वृथाव्रतान्। क्षमा लक्ष्मीश् च धर्मश् च नचिरात् प्रजहुस् ततः। लक्ष्मीस् तु देवान् अगमद् अलक्ष्मीर् असुरान् नृप।

tān alajjān gatahrīkān hīnavṛttān vṛthāvratān. kṣamā lakṣmīś ca dharmaś ca nacirāt prajahus tataḥ. lakṣmīs tu devān agamad alakṣmīr asurān nṛpa.

तान् अलक्ष्मीसमाविष्टान् दर्पोपहतचेतसः। दैतेयान् दानवांश् चैव कलिर् अप्य् आविशत् ततः।

tān alakṣmīsamāviṣṭān darpopahatacetasaḥ. daiteyān dānavāṃś caiva kalir apy āviśat tataḥ.

तान् अलक्ष्मीसमाविष्टान् दानवान् कलिना तथा। दर्पाभिभूतान् कौन्तेय क्रियाहीनान् अचेतसः।

tān alakṣmīsamāviṣṭān dānavān kalinā tathā. darpābhibhūtān kaunteya kriyāhīnān acetasaḥ.

मानाभिभूतान् अचिराद् विनाशः प्रत्यपद्यत। निर्यशस्यास् ततो दैत्याः कृत्स्नशो विलयं गताः। अधर्मरुचयो राजन्न् अलक्ष्म्या समधिष्ठिताः।

mānābhibhūtān acirād vināśaḥ pratyapadyata. niryaśasyās tato daityāḥ kṛtsnaśo vilayaṃ gatāḥ. adharmarucayo rājann alakṣmyā samadhiṣṭhitāḥ.

देवास् तु सागरांश् चैव सरितश् च सरांसि च। अभ्यगच्छन् धर्मशीलाः पुण्यान्य् आयतनानि च।

devās tu sāgarāṃś caiva saritaś ca sarāṃsi ca. abhyagacchan dharmaśīlāḥ puṇyāny āyatanāni ca.

तपोभिः क्रतुभिर् दानैर् आशीर्वादैश् च पाण्डव। प्रजहुः सर्वपापानि श्रेयश् च प्रतिपेदिरे।

tapobhiḥ kratubhir dānair āśīrvādaiś ca pāṇḍava. prajahuḥ sarvapāpāni śreyaś ca pratipedire.

एवं हि दानवन्तश् च क्रियावन्तश् च सर्वशः। तीर्थान्य् अगच्छन् विबुधास् तेनापुर् भूतिम् उत्तमाम्।

evaṃ hi dānavantaś ca kriyāvantaś ca sarvaśaḥ. tīrthāny agacchan vibudhās tenāpur bhūtim uttamām.

तथा त्वम् अपि राजेन्द्र स्नात्वा तीर्थेषु सानुजः। पुनर् वेत्स्यसि तां लक्ष्मीम् एष पन्थाः सनातनः।

tathā tvam api rājendra snātvā tīrtheṣu sānujaḥ. punar vetsyasi tāṃ lakṣmīm eṣa panthāḥ sanātanaḥ.

यथैव हि नृगो राजा शिबिर् औशीनरो यथा। भगीरथो वसुमना गयः पूरुः पुरूरवाः।

yathaiva hi nṛgo rājā śibir auśīnaro yathā. bhagīratho vasumanā gayaḥ pūruḥ purūravāḥ.

चरमाणास् तपो नित्यं स्पर्शनाद् अम्भसश् च ते। तीर्थाभिगमनात् पूता दर्शनाच् च महात्मनाम्।

caramāṇās tapo nityaṃ sparśanād ambhasaś ca te. tīrthābhigamanāt pūtā darśanāc ca mahātmanām.

अलभन्त यशः पुण्यं धनानि च विशां पते। तथा त्वम् अपि राजेन्द्र लब्धासि विपुलां श्रियम्।

alabhanta yaśaḥ puṇyaṃ dhanāni ca viśāṃ pate. tathā tvam api rājendra labdhāsi vipulāṃ śriyam.

यथा चेक्ष्वाकुर् अचरत् सपुत्रजनबान्धवः। मुचुकुन्दो ऽथ मान्धाता मरुत्तश् च महीपतिः।

yathā cekṣvākur acarat saputrajanabāndhavaḥ. mucukundo 'tha māndhātā maruttaś ca mahīpatiḥ.

कीर्तिं पुण्याम् अविन्दन्त यथा देवास् तपोबलात्। देवर्षयश् च कार्त्स्न्येन तथा त्वम् अपि वेत्स्यसे।

kīrtiṃ puṇyām avindanta yathā devās tapobalāt. devarṣayaś ca kārtsnyena tathā tvam api vetsyase.

धार्तराष्ट्रास् तु दर्पेण मोहेन च वशीकृताः। नचिराद् विनशिष्यन्ति दैत्या इव न संशयः।

dhārtarāṣṭrās tu darpeṇa mohena ca vaśīkṛtāḥ. nacirād vinaśiṣyanti daityā iva na saṃśayaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...