महाभारत 3.90 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 90→

[mh-3-90] • 24 श्लोकाः

लोमश उवाच। धनंजयेन चाप्य् उक्तं यत् तच् छृणु युधिष्ठिर। युधिष्ठिरं भ्रातरं मे योजयेर् धर्म्यया श्रिया।

lomaśa uvāca. dhanaṃjayena cāpy uktaṃ yat tac chṛṇu yudhiṣṭhira. yudhiṣṭhiraṃ bhrātaraṃ me yojayer dharmyayā śriyā.

त्वं हि धर्मान् परान् वेत्थ तपांसि च तपोधन। श्रीमतां चापि जानासि राज्ञां धर्मं सनातनम्।

tvaṃ hi dharmān parān vettha tapāṃsi ca tapodhana. śrīmatāṃ cāpi jānāsi rājñāṃ dharmaṃ sanātanam.

स भवान् यत् परं वेद पावनं पुरुषान् प्रति। तेन संयोजयेथास् त्वं तीर्थपुण्येन पाण्डवम्।

sa bhavān yat paraṃ veda pāvanaṃ puruṣān prati. tena saṃyojayethās tvaṃ tīrthapuṇyena pāṇḍavam.

यथा तीर्थानि गच्छेत गाश् च दद्यात् स पार्थिवः। तथा सर्वात्मना कार्यम् इति मां विजयो ऽब्रवीत्।

yathā tīrthāni gaccheta gāś ca dadyāt sa pārthivaḥ. tathā sarvātmanā kāryam iti māṃ vijayo 'bravīt.

भवता चानुगुप्तो ऽसौ चरेत् तीर्थानि सर्वशः। रक्षोभ्यो रक्षितव्यश् च दुर्गेषु विषमेषु च।

bhavatā cānugupto 'sau caret tīrthāni sarvaśaḥ. rakṣobhyo rakṣitavyaś ca durgeṣu viṣameṣu ca.

दधीच इव देवेन्द्रं यथा चाप्य् अङ्गिरा रविम्। तथा रक्षस्व कौन्तेयं राक्षसेभ्यो द्विजोत्तम।

dadhīca iva devendraṃ yathā cāpy aṅgirā ravim. tathā rakṣasva kaunteyaṃ rākṣasebhyo dvijottama.

यातुधाना हि बहवो राक्षसाः पर्वतोपमाः। त्वयाभिगुप्तान् कौन्तेयान् नातिवर्तेयुर् अन्तिकात्।

yātudhānā hi bahavo rākṣasāḥ parvatopamāḥ. tvayābhiguptān kaunteyān nātivarteyur antikāt.

सो ऽहम् इन्द्रस्य वचनान् नियोगाद् अर्जुनस्य च। आगतस् त्वां महाबाहो कुरु पुण्यं युधिष्ठिर। रक्षमाणो भयेभ्यस् त्वां चरिष्यामि त्वया सह।

so 'ham indrasya vacanān niyogād arjunasya ca. āgatas tvāṃ mahābāho kuru puṇyaṃ yudhiṣṭhira. rakṣamāṇo bhayebhyas tvāṃ cariṣyāmi tvayā saha.

द्विस् तीर्थानि मया पूर्वं दृष्टानि कुरुनन्दन। इदं तृतीयं द्रक्ष्यामि तान्य् एव भवता सह।

dvis tīrthāni mayā pūrvaṃ dṛṣṭāni kurunandana. idaṃ tṛtīyaṃ drakṣyāmi tāny eva bhavatā saha.

इयं राजर्षिभिर् याता पुण्यकृद्भिर् युधिष्ठिर। मन्वादिभिर् महाराज तीर्थयात्रा भयापहा।

iyaṃ rājarṣibhir yātā puṇyakṛdbhir yudhiṣṭhira. manvādibhir mahārāja tīrthayātrā bhayāpahā.

नानृजुर् नाकृतात्मा च नावैद्यो न च पापकृत्। स्नाति तीर्थेषु कौरव्य न च वक्रमतिर् नरः।

nānṛjur nākṛtātmā ca nāvaidyo na ca pāpakṛt. snāti tīrtheṣu kauravya na ca vakramatir naraḥ.

त्वं तु धर्ममतिर् नित्यं धर्मज्ञः सत्यसंगरः। विमुक्तः सर्वपापेभ्यो भूय एव भविष्यसि।

tvaṃ tu dharmamatir nityaṃ dharmajñaḥ satyasaṃgaraḥ. vimuktaḥ sarvapāpebhyo bhūya eva bhaviṣyasi.

यथा भगीरथो राजा राजानश् च गयादयः। यथा ययातिः कौन्तेय तथा त्वम् अपि पाण्डव।

yathā bhagīratho rājā rājānaś ca gayādayaḥ. yathā yayātiḥ kaunteya tathā tvam api pāṇḍava.

युधिष्ठिर उवाच। न हर्षात् संप्रपश्यामि वाक्यस्यास्योत्तरं क्व चित्। स्मरेद् धि देवराजो यं किं नामाभ्यधिकं ततः।

yudhiṣṭhira uvāca. na harṣāt saṃprapaśyāmi vākyasyāsyottaraṃ kva cit. smared dhi devarājo yaṃ kiṃ nāmābhyadhikaṃ tataḥ.

भवता संगमो यस्य भ्राता यस्य धनंजयः। वासवः स्मरते यस्य को नामाभ्यधिकस् ततः।

bhavatā saṃgamo yasya bhrātā yasya dhanaṃjayaḥ. vāsavaḥ smarate yasya ko nāmābhyadhikas tataḥ.

यच् च मां भगवान् आह तीर्थानां दर्शनं प्रति। धौम्यस्य वचनाद् एषा बुद्धिः पूर्वं कृतैव मे।

yac ca māṃ bhagavān āha tīrthānāṃ darśanaṃ prati. dhaumyasya vacanād eṣā buddhiḥ pūrvaṃ kṛtaiva me.

तद् यदा मन्यसे ब्रह्मन् गमनं तीर्थदर्शने। तदैव गन्तास्मि दृढम् एष मे निश्चयः परः।

tad yadā manyase brahman gamanaṃ tīrthadarśane. tadaiva gantāsmi dṛḍham eṣa me niścayaḥ paraḥ.

वैशंपायन उवाच। गमने कृतबुद्धिं तं पाण्डवं लोमशो ऽब्रवीत्। लघुर् भव महाराज लघुः स्वैरं गमिष्यसि।

vaiśaṃpāyana uvāca. gamane kṛtabuddhiṃ taṃ pāṇḍavaṃ lomaśo 'bravīt. laghur bhava mahārāja laghuḥ svairaṃ gamiṣyasi.

युधिष्ठिर उवाच। बिक्षाभुजो निवर्तन्तां ब्राह्मणा यतयश् च ये। क्षुत्तृष्णाध्वश्रमायासशीतार्तिम् असहिष्णवः। ते सर्वे विनिवर्तन्तां ये च मिष्टभुजो द्विजाः। पक्वान्नलेह्यपानानां मांसानां च विकल्पकाः। ते ऽपि सर्वे निवर्तन्तां ये च सूदानुयायिनः। मया यथोचिता जीव्यैः संविभक्ताश् च वृत्तिभिः। ये चाप्य् अनुगताः पौरा राजभक्तिपुरस्कृताः।

yudhiṣṭhira uvāca. bikṣābhujo nivartantāṃ brāhmaṇā yatayaś ca ye. kṣuttṛṣṇādhvaśramāyāsaśītārtim asahiṣṇavaḥ. te sarve vinivartantāṃ ye ca miṣṭabhujo dvijāḥ. pakvānnalehyapānānāṃ māṃsānāṃ ca vikalpakāḥ. te 'pi sarve nivartantāṃ ye ca sūdānuyāyinaḥ. mayā yathocitā jīvyaiḥ saṃvibhaktāś ca vṛttibhiḥ. ye cāpy anugatāḥ paurā rājabhaktipuraskṛtāḥ.

धृतराष्ट्रं महाराजम् अभिगच्छन्तु चैव ते। स दास्यति यथाकालम् उचिता यस्य या भृतिः।

dhṛtarāṣṭraṃ mahārājam abhigacchantu caiva te. sa dāsyati yathākālam ucitā yasya yā bhṛtiḥ.

स चेद् यथोचितां वृत्तिं न दद्यान् मनुजेश्वरः। अस्मत्प्रियहितार्थाय पाञ्चाल्यो वः प्रदास्यति।

sa ced yathocitāṃ vṛttiṃ na dadyān manujeśvaraḥ. asmatpriyahitārthāya pāñcālyo vaḥ pradāsyati.

वैशंपायन उवाच। ततो भूयिष्ठशः पौरा गुरुभारसमाहिताः। विप्राश् च यतयो युक्ता जग्मुर् नागपुरं प्रति।

vaiśaṃpāyana uvāca. tato bhūyiṣṭhaśaḥ paurā gurubhārasamāhitāḥ. viprāś ca yatayo yuktā jagmur nāgapuraṃ prati.

तान् सर्वान् धर्मराजस्य प्रेम्णा राजाम्बिकासुतः। प्रतिजग्राह विधिवद् धनैश् च समतर्पयत्।

tān sarvān dharmarājasya premṇā rājāmbikāsutaḥ. pratijagrāha vidhivad dhanaiś ca samatarpayat.

ततः कुन्तीसुतो राजा लघुभिर् ब्राह्मणैः सह। लोमशेन च सुप्रीतस् त्रिरात्रं काम्यके ऽवसत्।

tataḥ kuntīsuto rājā laghubhir brāhmaṇaiḥ saha. lomaśena ca suprītas trirātraṃ kāmyake 'vasat.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...