महाभारत 3.76 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 76→

[mh-3-76] • 19 श्लोकाः

बृहदश्व उवाच। अथ तां व्युषितो रात्रिं नलो राजा स्वलंकृतः। वैदर्भ्या सहितः काल्यं ददर्श वसुधाधिपम्।

bṛhadaśva uvāca. atha tāṃ vyuṣito rātriṃ nalo rājā svalaṃkṛtaḥ. vaidarbhyā sahitaḥ kālyaṃ dadarśa vasudhādhipam.

ततो ऽभिवादयाम् आस प्रयतः श्वशुरं नलः। तस्यानु दमयन्ती च ववन्दे पितरं शुभा।

tato 'bhivādayām āsa prayataḥ śvaśuraṃ nalaḥ. tasyānu damayantī ca vavande pitaraṃ śubhā.

तं भीमः प्रतिजग्राह पुत्रवत् परया मुदा। यथार्हं पूजयित्वा तु समाश्वासयत प्रभुः। नलेन सहितां तत्र दमयन्तीं पतिव्रताम्। अनुजग्राह महता सत्कारेण क्षितीश्वरः।

taṃ bhīmaḥ pratijagrāha putravat parayā mudā. yathārhaṃ pūjayitvā tu samāśvāsayata prabhuḥ. nalena sahitāṃ tatra damayantīṃ pativratām. anujagrāha mahatā satkāreṇa kṣitīśvaraḥ.

ताम् अर्हणां नलो राजा प्रतिगृह्य यथाविधि। परिचर्यां स्वकां तस्मै यथावत् प्रत्यवेदयत्।

tām arhaṇāṃ nalo rājā pratigṛhya yathāvidhi. paricaryāṃ svakāṃ tasmai yathāvat pratyavedayat.

ततो बभूव नगरे सुमहान् हर्षनिस्वनः। जनस्य संप्रहृष्टस्य नलं दृष्ट्वा तथागतम्।

tato babhūva nagare sumahān harṣanisvanaḥ. janasya saṃprahṛṣṭasya nalaṃ dṛṣṭvā tathāgatam.

अशोभयच् च नगरं पताकाध्वजमालिनम्। सिक्तसंमृष्टपुष्पाढ्या राजमार्गाः कृतास् तदा।

aśobhayac ca nagaraṃ patākādhvajamālinam. siktasaṃmṛṣṭapuṣpāḍhyā rājamārgāḥ kṛtās tadā.

द्वारि द्वारि च पौराणां पुष्पभङ्गः प्रकल्पितः। अर्चितानि च सर्वाणि देवतायतनानि च।

dvāri dvāri ca paurāṇāṃ puṣpabhaṅgaḥ prakalpitaḥ. arcitāni ca sarvāṇi devatāyatanāni ca.

ऋतुपर्णो ऽपि शुश्राव बाहुकच्छद्मिनं नलम्। दमयन्त्या समायुक्तं जहृषे च नराधिपः।

ṛtuparṇo 'pi śuśrāva bāhukacchadminaṃ nalam. damayantyā samāyuktaṃ jahṛṣe ca narādhipaḥ.

तम् आनाय्य नलो राजा क्षमयाम् आस पार्थिवम्। स च तं क्षमयाम् आस हेतुभिर् बुद्धिसंमतः।

tam ānāyya nalo rājā kṣamayām āsa pārthivam. sa ca taṃ kṣamayām āsa hetubhir buddhisaṃmataḥ.

स सत्कृतो महीपालो नैषधं विस्मयान्वितः। उवाच वाक्यं तत्त्वज्ञो नैषधं वदतां वरः। दिष्ट्या समेतो दारैः स्वैर् भवान् इत्य् अभ्यनन्दत।

sa satkṛto mahīpālo naiṣadhaṃ vismayānvitaḥ. uvāca vākyaṃ tattvajño naiṣadhaṃ vadatāṃ varaḥ. diṣṭyā sameto dāraiḥ svair bhavān ity abhyanandata.

कच्चित् तु नापराधं ते कृतवान् अस्मि नैषध। अज्ञातवासं वसतो मद्गृहे निषधाधिप।

kaccit tu nāparādhaṃ te kṛtavān asmi naiṣadha. ajñātavāsaṃ vasato madgṛhe niṣadhādhipa.

यदि वा बुद्धिपूर्वाणि यद्य् अबुद्धानि कानि चित्। मया कृतान्य् अकार्याणि तानि मे क्षन्तुम् अर्हसि।

yadi vā buddhipūrvāṇi yady abuddhāni kāni cit. mayā kṛtāny akāryāṇi tāni me kṣantum arhasi.

नल उवाच। न मे ऽपराधं कृतवांस् त्वं स्वल्पम् अपि पार्थिव। कृते ऽपि च न मे कोपः क्षन्तव्यं हि मया तव।

nala uvāca. na me 'parādhaṃ kṛtavāṃs tvaṃ svalpam api pārthiva. kṛte 'pi ca na me kopaḥ kṣantavyaṃ hi mayā tava.

पूर्वं ह्य् असि सखा मे ऽसि संबन्धी च नराधिप। अत ऊर्ध्वं तु भूयस् त्वं प्रीतिम् आहर्तुम् अर्हसि। अत ऊर्ध्वं तु भूयस् त्वं प्रीतिमान् क्षन्तुम् अर्हसि।

pūrvaṃ hy asi sakhā me 'si saṃbandhī ca narādhipa. ata ūrdhvaṃ tu bhūyas tvaṃ prītim āhartum arhasi. ata ūrdhvaṃ tu bhūyas tvaṃ prītimān kṣantum arhasi.

सर्वकामैः सुविहितः सुखम् अस्म्य् उषितस् त्वयि। न तथा स्वगृहे राजन् यथा तव गृहे सदा।

sarvakāmaiḥ suvihitaḥ sukham asmy uṣitas tvayi. na tathā svagṛhe rājan yathā tava gṛhe sadā.

इदं चैव हयज्ञानं त्वदीयं मयि तिष्ठति। तद् उपाकर्तुम् इच्छामि मन्यसे यदि पार्थिव।

idaṃ caiva hayajñānaṃ tvadīyaṃ mayi tiṣṭhati. tad upākartum icchāmi manyase yadi pārthiva.

बृहदश्व उवाच। एवम् उक्त्वा ददौ विद्याम् ऋतुपर्णाय नैषधः। स च तां प्रतिजग्राह विधिदृष्टेन कर्मणा।

bṛhadaśva uvāca. evam uktvā dadau vidyām ṛtuparṇāya naiṣadhaḥ. sa ca tāṃ pratijagrāha vidhidṛṣṭena karmaṇā.

ततो गृह्याश्वहृदयं तदा भाङ्गस्वरिर् नृपः। निषधाधिपतेश् चापि दत्वाक्षहृदयं नृपः। सूतम् अन्यम् उपादाय ययौ स्वपुरम् एव हि।

tato gṛhyāśvahṛdayaṃ tadā bhāṅgasvarir nṛpaḥ. niṣadhādhipateś cāpi datvākṣahṛdayaṃ nṛpaḥ. sūtam anyam upādāya yayau svapuram eva hi.

ऋतुपर्णे प्रतिगते नलो राजा विशां पते। नगरे कुण्डिने कालं नातिदीर्घम् इवावसत्।

ṛtuparṇe pratigate nalo rājā viśāṃ pate. nagare kuṇḍine kālaṃ nātidīrgham ivāvasat.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...