महाभारत 3.74 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 74→

[mh-3-74] • 24 श्लोकाः

बृहदश्व उवाच। सर्वं विकारं दृष्ट्वा तु पुण्यश्लोकस्य धीमतः। आगत्य केशिनी क्षिप्रं दमयन्त्यै न्यवेदयत्।

bṛhadaśva uvāca. sarvaṃ vikāraṃ dṛṣṭvā tu puṇyaślokasya dhīmataḥ. āgatya keśinī kṣipraṃ damayantyai nyavedayat.

दमयन्ती ततो भूयः प्रेषयाम् आस केशिनीम्। मातुः सकाशं दुःखार्ता नलशङ्कासमुत्सुका।

damayantī tato bhūyaḥ preṣayām āsa keśinīm. mātuḥ sakāśaṃ duḥkhārtā nalaśaṅkāsamutsukā.

परीक्षितो मे बहुशो बाहुको नलशङ्कया। रूपे मे संशयस् त्व् एकः स्वयम् इच्छामि वेदितुम्।

parīkṣito me bahuśo bāhuko nalaśaṅkayā. rūpe me saṃśayas tv ekaḥ svayam icchāmi veditum.

स वा प्रवेश्यतां मातर् मां वानुज्ञातुम् अर्हसि। विदितं वाथ वाज्ञातं पितुर् मे संविधीयताम्।

sa vā praveśyatāṃ mātar māṃ vānujñātum arhasi. viditaṃ vātha vājñātaṃ pitur me saṃvidhīyatām.

एवम् उक्ता तु वैदर्भ्या सा देवी भीमम् अब्रवीत्। दुहितुस् तम् अभिप्रायम् अन्वजानाच् च पार्थिवः।

evam uktā tu vaidarbhyā sā devī bhīmam abravīt. duhitus tam abhiprāyam anvajānāc ca pārthivaḥ.

सा वै पित्राभ्यनुज्ञाता मात्रा च भरतर्षभ। नलं प्रवेशयाम् आस यत्र तस्याः प्रतिश्रयः। तां स्म दृष्ट्वैव सहसा दमयन्तीं नलो नृपः। आविष्टः शोकदुःखाभ्यां बभूवाश्रुपरिप्लुतः।

sā vai pitrābhyanujñātā mātrā ca bharatarṣabha. nalaṃ praveśayām āsa yatra tasyāḥ pratiśrayaḥ. tāṃ sma dṛṣṭvaiva sahasā damayantīṃ nalo nṛpaḥ. āviṣṭaḥ śokaduḥkhābhyāṃ babhūvāśrupariplutaḥ.

तं तु दृष्ट्वा तथायुक्तं दमयन्ती नलं तदा। तीव्रशोकसमाविष्टा बभूव वरवर्णिनी।

taṃ tu dṛṣṭvā tathāyuktaṃ damayantī nalaṃ tadā. tīvraśokasamāviṣṭā babhūva varavarṇinī.

ततः काषायवसना जटिला मलपङ्किनी। दमयन्ती महाराज बाहुकं वाक्यम् अब्रवीत्।

tataḥ kāṣāyavasanā jaṭilā malapaṅkinī. damayantī mahārāja bāhukaṃ vākyam abravīt.

दृष्टपूर्वस् त्वया कश् चिद् धर्मज्ञो नाम बाहुक। सुप्ताम् उत्सृज्य विपिने गतो यः पुरुषः स्त्रियम्।

dṛṣṭapūrvas tvayā kaś cid dharmajño nāma bāhuka. suptām utsṛjya vipine gato yaḥ puruṣaḥ striyam.

अनागसं प्रियां भार्यां विजने श्रममोहिताम्। अपहाय तु को गच्छेत् पुण्यश्लोकम् ऋते नलम्।

anāgasaṃ priyāṃ bhāryāṃ vijane śramamohitām. apahāya tu ko gacchet puṇyaślokam ṛte nalam.

किं नु तस्य मया कार्यम् अपराद्धं महीपतेः। यो माम् उत्सृज्य विपिने गतवान् निद्रया हृताम्।

kiṃ nu tasya mayā kāryam aparāddhaṃ mahīpateḥ. yo mām utsṛjya vipine gatavān nidrayā hṛtām.

साक्षाद् देवान् अपाहाय वृतो यः स मया पुरा। अनुव्रतां साभिकामां पुत्रिणीं त्यक्तवान् कथम्।

sākṣād devān apāhāya vṛto yaḥ sa mayā purā. anuvratāṃ sābhikāmāṃ putriṇīṃ tyaktavān katham.

अग्नौ पाणिगृहीतां च हंसानां वचने स्थिताम्। भरिष्यामीति सत्यं च प्रतिश्रुत्य क्व तद् गतम्।

agnau pāṇigṛhītāṃ ca haṃsānāṃ vacane sthitām. bhariṣyāmīti satyaṃ ca pratiśrutya kva tad gatam.

दमयन्त्या ब्रुवन्त्यास् तु सर्वम् एतद् अरिंदम। शोकजं वारि नेत्राभ्याम् असुखं प्रास्रवद् बहु।

damayantyā bruvantyās tu sarvam etad ariṃdama. śokajaṃ vāri netrābhyām asukhaṃ prāsravad bahu.

अतीव कृष्णताराभ्यां रक्तान्ताभ्यां जलं तु तत्। परिस्रवन् नलो दृष्ट्वा शोकार्त इदम् अब्रवीत्।

atīva kṛṣṇatārābhyāṃ raktāntābhyāṃ jalaṃ tu tat. parisravan nalo dṛṣṭvā śokārta idam abravīt.

मम राज्यं प्रनष्टं यन् नाहं तत् कृतवान् स्वयम्। कलिना तत् कृतं भीरु यच् च त्वाम् अहम् अत्यजम्।

mama rājyaṃ pranaṣṭaṃ yan nāhaṃ tat kṛtavān svayam. kalinā tat kṛtaṃ bhīru yac ca tvām aham atyajam.

त्वया तु धर्मभृच्छ्रेष्ठे शापेनाभिहतः पुरा। वनस्थया दुःखितया शोचन्त्या मां विवाससम्।

tvayā tu dharmabhṛcchreṣṭhe śāpenābhihataḥ purā. vanasthayā duḥkhitayā śocantyā māṃ vivāsasam.

स मच्छरीरे त्वच्छापाद् दह्यमानो ऽवसत् कलिः। कर्कोटकविषाद् दग्धो मम सत्येन शोभने। त्वच्छापदग्धः सततं सो ऽग्नाव् इव समाहितः।

sa maccharīre tvacchāpād dahyamāno 'vasat kaliḥ. karkoṭakaviṣād dagdho mama satyena śobhane. tvacchāpadagdhaḥ satataṃ so 'gnāv iva samāhitaḥ.

मम च व्यवसायेन तपसा चैव निर्जितः। दुःखस्यान्तेन चानेन भवितव्यं हि नौ शुभे।

mama ca vyavasāyena tapasā caiva nirjitaḥ. duḥkhasyāntena cānena bhavitavyaṃ hi nau śubhe.

विमुच्य मां गतः पापः स ततो ऽहम् इहागतः। आविष्टः शोकदुःखाभ्यां बाष्पधारापरिप्लुतः। त्वदर्थं विपुलश्रोणि न हि मे ऽन्यत् प्रयोजनम्।

vimucya māṃ gataḥ pāpaḥ sa tato 'ham ihāgataḥ. āviṣṭaḥ śokaduḥkhābhyāṃ bāṣpadhārāpariplutaḥ. tvadarthaṃ vipulaśroṇi na hi me 'nyat prayojanam.

कथं नु नारी भर्तारम् अनुरक्तम् अनुव्रतम्। उत्सृज्य वरयेद् अन्यं यथा त्वं भीरु कर्हि चित्।

kathaṃ nu nārī bhartāram anuraktam anuvratam. utsṛjya varayed anyaṃ yathā tvaṃ bhīru karhi cit.

दूताश् चरन्ति पृथिवीं कृत्स्नां नृपतिशासनात्। भैमी किल स्म भर्तारं द्वितीयं वरयिष्यति।

dūtāś caranti pṛthivīṃ kṛtsnāṃ nṛpatiśāsanāt. bhaimī kila sma bhartāraṃ dvitīyaṃ varayiṣyati.

स्वैरवृत्ता यथाकामम् अनुरूपम् इवात्मनः। श्रुत्वैव चैवं त्वरितो भाङ्गस्वरिर् उपस्थितः। कथम् उत्सृज्य भर्तारं निभृतैव वधूश् चरेत्।

svairavṛttā yathākāmam anurūpam ivātmanaḥ. śrutvaiva caivaṃ tvarito bhāṅgasvarir upasthitaḥ. katham utsṛjya bhartāraṃ nibhṛtaiva vadhūś caret.

दमयन्ती तु तच् छ्रुत्वा नलस्य परिदेवितम्। प्राञ्जलिर् वेपमाना च भीता वचनम् अब्रवीत्। गृहे भीमस्य नृपतेः परस्परसुखैषिणौ। वसेतां हृष्टसंकल्पौ वैदर्भी च नलश् च ह।

damayantī tu tac chrutvā nalasya paridevitam. prāñjalir vepamānā ca bhītā vacanam abravīt. gṛhe bhīmasya nṛpateḥ parasparasukhaiṣiṇau. vasetāṃ hṛṣṭasaṃkalpau vaidarbhī ca nalaś ca ha.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...