महाभारत 3.67 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 67→

[mh-3-67] • 22 श्लोकाः

दमयन्त्य् उवाच। मां चेद् इच्छसि जीवन्तीं मातः सत्यं ब्रवीमि ते। नरवीरस्य वै तस्य नलस्यानयने यत।

damayanty uvāca. māṃ ced icchasi jīvantīṃ mātaḥ satyaṃ bravīmi te. naravīrasya vai tasya nalasyānayane yata.

बृहदश्व उवाच। दमयन्त्या तथोक्ता तु सा देवी भृशदुःखिता। बाष्पेण पिहिता राजन् नोत्तरं किं चिद् अब्रवीत्।

bṛhadaśva uvāca. damayantyā tathoktā tu sā devī bhṛśaduḥkhitā. bāṣpeṇa pihitā rājan nottaraṃ kiṃ cid abravīt.

तदवस्थां तु तां दृष्ट्वा सर्वम् अन्तःपुरं तदा। हाहाभूतम् अतीवासीद् भृशं च प्ररुरोद ह।

tadavasthāṃ tu tāṃ dṛṣṭvā sarvam antaḥpuraṃ tadā. hāhābhūtam atīvāsīd bhṛśaṃ ca praruroda ha.

ततो भीमं महाराज भार्या वचनम् अब्रवीत्। दमयन्ती तव सुता भर्तारम् अनुशोचति।

tato bhīmaṃ mahārāja bhāryā vacanam abravīt. damayantī tava sutā bhartāram anuśocati.

अपकृष्य च लज्जां मां स्वयम् उक्तवती नृप। प्रयतन्तु तव प्रेष्याः पुण्यश्लोकस्य दर्शने।

apakṛṣya ca lajjāṃ māṃ svayam uktavatī nṛpa. prayatantu tava preṣyāḥ puṇyaślokasya darśane.

तया प्रचोदितो राजा ब्राह्मणान् वशवर्तिनः। प्रास्थापयद् दिशः सर्वा यतध्वं नलदर्शने।

tayā pracodito rājā brāhmaṇān vaśavartinaḥ. prāsthāpayad diśaḥ sarvā yatadhvaṃ naladarśane.

ततो विदर्भाधिपतेर् नियोगाद् ब्राह्मणर्षभाः। दमयन्तीम् अथो दृष्ट्वा प्रस्थिताः स्मेत्य् अथाब्रुवन्।

tato vidarbhādhipater niyogād brāhmaṇarṣabhāḥ. damayantīm atho dṛṣṭvā prasthitāḥ smety athābruvan.

अथ तान् अब्रवीद् भैमी सर्वराष्ट्रेष्व् इदं वचः। ब्रुवध्वं जनसंसत्सु तत्र तत्र पुनः पुनः।

atha tān abravīd bhaimī sarvarāṣṭreṣv idaṃ vacaḥ. bruvadhvaṃ janasaṃsatsu tatra tatra punaḥ punaḥ.

क्व नु त्वं कितव छित्त्वा वस्त्रार्धं प्रस्थितो मम। उत्सृज्य विपिने सुप्ताम् अनुरक्तां प्रियां प्रिय।

kva nu tvaṃ kitava chittvā vastrārdhaṃ prasthito mama. utsṛjya vipine suptām anuraktāṃ priyāṃ priya.

सा वै यथा समादिष्टा तत्रास्ते त्वत्प्रतीक्षिणी। दह्यमाना भृशं बाला वस्त्रार्धेनाभिसंवृता।

sā vai yathā samādiṣṭā tatrāste tvatpratīkṣiṇī. dahyamānā bhṛśaṃ bālā vastrārdhenābhisaṃvṛtā.

तस्या रुदन्त्याः सततं तेन शोकेन पार्थिव। प्रसादं कुरु वै वीर प्रतिवाक्यं ददस्व च।

tasyā rudantyāḥ satataṃ tena śokena pārthiva. prasādaṃ kuru vai vīra prativākyaṃ dadasva ca.

एतद् अन्यच् च वक्तव्यं कृपां कुर्याद् यथा मयि। वायुना धूयमानो हि वनं दहति पावकः। तथा दहति शोकाग्निर् हृदयं मम नित्यशः।

etad anyac ca vaktavyaṃ kṛpāṃ kuryād yathā mayi. vāyunā dhūyamāno hi vanaṃ dahati pāvakaḥ. tathā dahati śokāgnir hṛdayaṃ mama nityaśaḥ.

भर्तव्या रक्षणीया च पत्नी हि पतिना सदा। तन् नष्टम् उभयं कस्माद् धर्मज्ञस्य सतस् तव।

bhartavyā rakṣaṇīyā ca patnī hi patinā sadā. tan naṣṭam ubhayaṃ kasmād dharmajñasya satas tava.

ख्यातः प्राज्ञः कुलीनश् च सानुक्रोशश् च त्वं सदा। संवृत्तो निरनुक्रोशः शङ्के मद्भाग्यसंक्षयात्।

khyātaḥ prājñaḥ kulīnaś ca sānukrośaś ca tvaṃ sadā. saṃvṛtto niranukrośaḥ śaṅke madbhāgyasaṃkṣayāt.

स कुरुष्व महेष्वास दयां मयि नरर्षभ। आनृशंस्यं परो धर्मस् त्वत्त एव हि मे श्रुतम्।

sa kuruṣva maheṣvāsa dayāṃ mayi nararṣabha. ānṛśaṃsyaṃ paro dharmas tvatta eva hi me śrutam.

एवं ब्रुवाणान् यदि वः प्रतिब्रूयाद् धि कश् चन। स नरः सर्वथा ज्ञेयः कश् चासौ क्व च वर्तते।

evaṃ bruvāṇān yadi vaḥ pratibrūyād dhi kaś cana. sa naraḥ sarvathā jñeyaḥ kaś cāsau kva ca vartate.

यच् च वो वचनं श्रुत्वा ब्रूयात् प्रतिवचो नरः। तद् आदाय वचः क्षिप्रं ममावेद्यं द्विजोत्तमाः।

yac ca vo vacanaṃ śrutvā brūyāt prativaco naraḥ. tad ādāya vacaḥ kṣipraṃ mamāvedyaṃ dvijottamāḥ.

यथा च वो न जानीयाच् चरतो भीमशासनात्। पुनरागमनं चैव तथा कार्यम् अतन्द्रितैः।

yathā ca vo na jānīyāc carato bhīmaśāsanāt. punarāgamanaṃ caiva tathā kāryam atandritaiḥ.

यदि वासौ समृद्धः स्याद् यदि वाप्य् अधनो भवेत्। यदि वाप्य् अर्थकामः स्याज् ज्ञेयम् अस्य चिकीर्षितम्।

yadi vāsau samṛddhaḥ syād yadi vāpy adhano bhavet. yadi vāpy arthakāmaḥ syāj jñeyam asya cikīrṣitam.

एवम् उक्तास् त्व् अगच्छंस् ते ब्राह्मणाः सर्वतोदिशम्। नलं मृगयितुं राजंस् तथा व्यसनिनं तदा।

evam uktās tv agacchaṃs te brāhmaṇāḥ sarvatodiśam. nalaṃ mṛgayituṃ rājaṃs tathā vyasaninaṃ tadā.

ते पुराणि सराष्ट्राणि ग्रामान् घोषांस् तथाश्रमान्। अन्वेषन्तो नलं राजन् नाधिजग्मुर् द्विजातयः।

te purāṇi sarāṣṭrāṇi grāmān ghoṣāṃs tathāśramān. anveṣanto nalaṃ rājan nādhijagmur dvijātayaḥ.

तच् च वाक्यं तथा सर्वे तत्र तत्र विशां पते। श्रावयां चक्रिरे विप्रा दमयन्त्या यथेरितम्।

tac ca vākyaṃ tathā sarve tatra tatra viśāṃ pate. śrāvayāṃ cakrire viprā damayantyā yatheritam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...