महाभारत 3.55 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 55→

[mh-3-55] • 13 श्लोकाः

बृहदश्व उवाच। वृते तु नैषधे भैम्या लोकपाला महौजसः। यान्तो ददृशुर् आयान्तं द्वापरं कलिना सह। मद्यपूर्णं समादाय घटं कटिसमन्वितम्। अपरेण तु मांसं च दग्धकाष्ठाचितं बहु। श्वभिः परिवृतो रौद्रः कपटी भ्रुकुटीमुखः। रक्ताम्बरधरः काऌओ रक्तस्रग् अनुलेपनः। कथयन् विविधास् तत्र कथाः परमदारुणाः। परदारापहरणं परद्रव्यप्रलम्भनम्। पाने चातिप्रसङ्गं च विश्वासस्य च घातनम्। द्यूते च मृगयायां च चौर्ये चाशुचिकर्मणि।

bṛhadaśva uvāca. vṛte tu naiṣadhe bhaimyā lokapālā mahaujasaḥ. yānto dadṛśur āyāntaṃ dvāparaṃ kalinā saha. madyapūrṇaṃ samādāya ghaṭaṃ kaṭisamanvitam. apareṇa tu māṃsaṃ ca dagdhakāṣṭhācitaṃ bahu. śvabhiḥ parivṛto raudraḥ kapaṭī bhrukuṭīmukhaḥ. raktāmbaradharaḥ kāḷo raktasrag anulepanaḥ. kathayan vividhās tatra kathāḥ paramadāruṇāḥ. paradārāpaharaṇaṃ paradravyapralambhanam. pāne cātiprasaṅgaṃ ca viśvāsasya ca ghātanam. dyūte ca mṛgayāyāṃ ca caurye cāśucikarmaṇi.

अथाब्रवीत् कलिं शक्रः संप्रेक्ष्य बलवृत्रहा। द्वापरेण सहायेन कले ब्रूहि क्व यास्यसि।

athābravīt kaliṃ śakraḥ saṃprekṣya balavṛtrahā. dvāpareṇa sahāyena kale brūhi kva yāsyasi.

ततो ऽब्रवीत् कलिः शक्रं दमयन्त्याः स्वयंवरम्। गत्वाहं वरयिष्ये तां मनो हि मम तद्गतम्।

tato 'bravīt kaliḥ śakraṃ damayantyāḥ svayaṃvaram. gatvāhaṃ varayiṣye tāṃ mano hi mama tadgatam.

तम् अब्रवीत् प्रहस्येन्द्रो निर्वृत्तः स स्वयंवरः। वृतस् तया नलो राजा पतिर् अस्मत्समीपतः।

tam abravīt prahasyendro nirvṛttaḥ sa svayaṃvaraḥ. vṛtas tayā nalo rājā patir asmatsamīpataḥ.

एवम् उक्तस् तु शक्रेण कलिः कोपसमन्वितः। देवान् आमन्त्र्य तान् सर्वान् उवाचेदं वचस् तदा।

evam uktas tu śakreṇa kaliḥ kopasamanvitaḥ. devān āmantrya tān sarvān uvācedaṃ vacas tadā.

देवानां मानुषं मध्ये यत् सा पतिम् अविन्दत। ननु तस्या भवेन् न्याय्यं विपुलं दण्डधारणम्।

devānāṃ mānuṣaṃ madhye yat sā patim avindata. nanu tasyā bhaven nyāyyaṃ vipulaṃ daṇḍadhāraṇam.

एवम् उक्ते तु कलिना प्रत्यूचुस् ते दिवौकसः। अस्माभिः समनुज्ञातो दमयन्त्या नलो वृतः।

evam ukte tu kalinā pratyūcus te divaukasaḥ. asmābhiḥ samanujñāto damayantyā nalo vṛtaḥ.

कश् च सर्वगुणोपेतं नाश्रयेत नलं नृपम्। यो वेद धर्मान् अखिलान् यथावच् चरितव्रतः। यो ऽधीते चतुरो वेदान् सर्वान् आख्यानपञ्चमान्। नित्यं तृप्ता गृहे यस्य देवा यज्ञेषु धर्मतः। अहिंसानिरतो यश् च सत्यवादी दृढव्रतः।

kaś ca sarvaguṇopetaṃ nāśrayeta nalaṃ nṛpam. yo veda dharmān akhilān yathāvac caritavrataḥ. yo 'dhīte caturo vedān sarvān ākhyānapañcamān. nityaṃ tṛptā gṛhe yasya devā yajñeṣu dharmataḥ. ahiṃsānirato yaś ca satyavādī dṛḍhavrataḥ.

यस्मिन् सत्यं धृतिर् दानं तपः शौचं दमः शमः। ध्रुवाणि पुरुषव्याघ्रे लोकपालसमे नृपे। एवंरूपं नलं यो वै कामयेच् छपितुं कले।

yasmin satyaṃ dhṛtir dānaṃ tapaḥ śaucaṃ damaḥ śamaḥ. dhruvāṇi puruṣavyāghre lokapālasame nṛpe. evaṃrūpaṃ nalaṃ yo vai kāmayec chapituṃ kale.

आत्मानं स शपेन् मूढो हन्याच् चात्मानम् आत्मना। एवंगुणं नलं यो वै कामयेच् छपितुं कले।

ātmānaṃ sa śapen mūḍho hanyāc cātmānam ātmanā. evaṃguṇaṃ nalaṃ yo vai kāmayec chapituṃ kale.

कृच्छ्रे स नरके मज्जेद् अगाधे विपुले ऽप्लवे। एवम् उक्त्वा कलिं देवा द्वापरं च दिवं ययुः।

kṛcchre sa narake majjed agādhe vipule 'plave. evam uktvā kaliṃ devā dvāparaṃ ca divaṃ yayuḥ.

ततो गतेषु देवेषु कलिर् द्वापरम् अब्रवीत्। संहर्तुं नोत्सहे कोपं नले वत्स्यामि द्वापर।

tato gateṣu deveṣu kalir dvāparam abravīt. saṃhartuṃ notsahe kopaṃ nale vatsyāmi dvāpara.

भ्रंशयिष्यामि तं राज्यान् न भैम्या सह रंस्यते। त्वम् अप्य् अक्षान् समाविश्य कर्तुं साहाय्यम् अर्हसि। मम प्रिये कृते तस्मिन् कृतवांश् च भविष्यसि।

bhraṃśayiṣyāmi taṃ rājyān na bhaimyā saha raṃsyate. tvam apy akṣān samāviśya kartuṃ sāhāyyam arhasi. mama priye kṛte tasmin kṛtavāṃś ca bhaviṣyasi.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents