महाभारत 3.52 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 52→

[mh-3-52] • 24 श्लोकाः

बृहदश्व उवाच। तेभ्यः प्रतिज्ञाय नलः करिष्य इति भारत। अथैनान् परिपप्रच्छ कृताञ्जलिर् अवस्थितः।

bṛhadaśva uvāca. tebhyaḥ pratijñāya nalaḥ kariṣya iti bhārata. athainān paripapraccha kṛtāñjalir avasthitaḥ.

के वै भवन्तः कश् चासौ यस्याहं दूत ईप्सितः। किं च तत्र मया कार्यं कथयध्वं यथातथम्।

ke vai bhavantaḥ kaś cāsau yasyāhaṃ dūta īpsitaḥ. kiṃ ca tatra mayā kāryaṃ kathayadhvaṃ yathātatham.

एवम् उक्ते नैषधेन मघवान् प्रत्यभाषत। अमरान् वै निबोधास्मान् दमयन्त्यर्थम् आगतान्।

evam ukte naiṣadhena maghavān pratyabhāṣata. amarān vai nibodhāsmān damayantyartham āgatān.

अहम् इन्द्रो ऽयम् अग्निश् च तथैवायम् अपांपतिः। शरीरान्तकरो नॄणां यमो ऽयम् अपि पार्थिव।

aham indro 'yam agniś ca tathaivāyam apāṃpatiḥ. śarīrāntakaro nṝṇāṃ yamo 'yam api pārthiva.

स वै त्वम् आगतान् अस्मान् दमयन्त्यै निवेदय। लोकपालाः सहेन्द्रास् त्वां समायान्ति दिदृक्षवः।

sa vai tvam āgatān asmān damayantyai nivedaya. lokapālāḥ sahendrās tvāṃ samāyānti didṛkṣavaḥ.

प्राप्तुम् इच्छन्ति देवास् त्वां शक्रो ऽग्निर् वरुणो यमः। तेषाम् अन्यतमं देवं पतित्वे वरयस्व ह।

prāptum icchanti devās tvāṃ śakro 'gnir varuṇo yamaḥ. teṣām anyatamaṃ devaṃ patitve varayasva ha.

एवम् उक्तः स शक्रेण नलः प्राञ्जलिर् अब्रवीत्। एकार्थसमवेतं मां न प्रेषयितुम् अर्हथ। कथं तु जातसंकल्पः स्त्रियम् उत्सहते पुमान्। परार्थम् ईदृशं वक्तुं तत् क्षमन्तु महेश्वराः। एवम् उक्तो नैषधेन मघवान् पुनर् अब्रवीत्।

evam uktaḥ sa śakreṇa nalaḥ prāñjalir abravīt. ekārthasamavetaṃ māṃ na preṣayitum arhatha. kathaṃ tu jātasaṃkalpaḥ striyam utsahate pumān. parārtham īdṛśaṃ vaktuṃ tat kṣamantu maheśvarāḥ. evam ukto naiṣadhena maghavān punar abravīt.

देवा ऊचुः। करिष्य इति संश्रुत्य पूर्वम् अस्मासु नैषध। न करिष्यसि कस्मात् त्वं व्रज नैषध माचिरम्। स वै त्वम् आगतान् अस्मान् दमयन्त्यै निवेदय। श्रेयसा योक्ष्यसे हि त्वं कुर्वन्न् अमरशासनम्।

devā ūcuḥ. kariṣya iti saṃśrutya pūrvam asmāsu naiṣadha. na kariṣyasi kasmāt tvaṃ vraja naiṣadha māciram. sa vai tvam āgatān asmān damayantyai nivedaya. śreyasā yokṣyase hi tvaṃ kurvann amaraśāsanam.

बृहदश्व उवाच। एवम् उक्तः स देवैस् तैर् नैषधः पुनर् अब्रवीत्। सुरक्षितानि वेश्मानि प्रवेष्टुं कथम् उत्सहे। अस्माकं मायया छन्नस् त्वं प्रवेक्ष्यसि निश्चयम्। इति शक्रो नैषधं तं पुनर् एवाभ्यभाषत।

bṛhadaśva uvāca. evam uktaḥ sa devais tair naiṣadhaḥ punar abravīt. surakṣitāni veśmāni praveṣṭuṃ katham utsahe. asmākaṃ māyayā channas tvaṃ pravekṣyasi niścayam. iti śakro naiṣadhaṃ taṃ punar evābhyabhāṣata.

प्रवेक्ष्यसीति तं शक्रः पुनर् एवाभ्यभाषत। जगाम स तथेत्य् उक्त्वा दमयन्त्या निवेशनम्।

pravekṣyasīti taṃ śakraḥ punar evābhyabhāṣata. jagāma sa tathety uktvā damayantyā niveśanam.

ददर्श तत्र वैदर्भीं सखीगणसमावृताम्। देदीप्यमानां वपुषा श्रिया च वरवर्णिनीम्।

dadarśa tatra vaidarbhīṃ sakhīgaṇasamāvṛtām. dedīpyamānāṃ vapuṣā śriyā ca varavarṇinīm.

अतीव सुकुमाराङ्गीं तनुमध्यां सुलोचनाम्। आक्षिपन्तीम् इव च भाः शशिनः स्वेन तेजसा।

atīva sukumārāṅgīṃ tanumadhyāṃ sulocanām. ākṣipantīm iva ca bhāḥ śaśinaḥ svena tejasā.

तस्य दृष्ट्वैव ववृधे कामस् तां चारुहासिनीम्। सत्यं चिकीर्षमाणस् तु धारयाम् आस हृच्छयम्।

tasya dṛṣṭvaiva vavṛdhe kāmas tāṃ cāruhāsinīm. satyaṃ cikīrṣamāṇas tu dhārayām āsa hṛcchayam.

ततस् ता नैषधं दृष्ट्वा संभ्रान्ताः परमाङ्गनाः। आसनेभ्यः समुत्पेतुस् तेजसा तस्य धर्षिताः।

tatas tā naiṣadhaṃ dṛṣṭvā saṃbhrāntāḥ paramāṅganāḥ. āsanebhyaḥ samutpetus tejasā tasya dharṣitāḥ.

प्रशशंसुश् च सुप्रीता नलं ता विस्मयान्विताः। न चैनम् अभ्यभाषन्त मनोभिस् त्व् अभ्यचिन्तयन्।

praśaśaṃsuś ca suprītā nalaṃ tā vismayānvitāḥ. na cainam abhyabhāṣanta manobhis tv abhyacintayan.

अहो रूपम् अहो कान्तिर् अहो धैर्यं महात्मनः। को ऽयं देवो नु यक्षो नु गन्धर्वो नु भविष्यति।

aho rūpam aho kāntir aho dhairyaṃ mahātmanaḥ. ko 'yaṃ devo nu yakṣo nu gandharvo nu bhaviṣyati.

न त्व् एनं शक्नुवन्ति स्म व्याहर्तुम् अपि किं चन। तेजसा धर्षिताः सर्वा लज्जावत्यो वराङ्गनाः।

na tv enaṃ śaknuvanti sma vyāhartum api kiṃ cana. tejasā dharṣitāḥ sarvā lajjāvatyo varāṅganāḥ.

अथैनं स्मयमानेव स्मितपूर्वाभिभाषिणी। दमयन्ती नलं वीरम् अभ्यभाषत विस्मिता।

athainaṃ smayamāneva smitapūrvābhibhāṣiṇī. damayantī nalaṃ vīram abhyabhāṣata vismitā.

कस् त्वं सर्वानवद्याङ्ग मम हृच्छयवर्धन। प्राप्तो ऽस्य् अमरवद् वीर ज्ञातुम् इच्छामि ते ऽनघ।

kas tvaṃ sarvānavadyāṅga mama hṛcchayavardhana. prāpto 'sy amaravad vīra jñātum icchāmi te 'nagha.

कथम् आगमनं चेह कथं चासि न लक्षितः। सुरक्षितं हि मे वेश्म राजा चैवोग्रशासनः।

katham āgamanaṃ ceha kathaṃ cāsi na lakṣitaḥ. surakṣitaṃ hi me veśma rājā caivograśāsanaḥ.

एवम् उक्तस् तु वैदर्भ्या नलस् तां प्रत्युवाच ह। नलं मां विद्धि कल्याणि देवदूतम् इहागतम्।

evam uktas tu vaidarbhyā nalas tāṃ pratyuvāca ha. nalaṃ māṃ viddhi kalyāṇi devadūtam ihāgatam.

देवास् त्वां प्राप्तुम् इच्छन्ति शक्रो ऽग्निर् वरुणो यमः। तेषाम् अन्यतमं देवं पतिं वरय शोभने।

devās tvāṃ prāptum icchanti śakro 'gnir varuṇo yamaḥ. teṣām anyatamaṃ devaṃ patiṃ varaya śobhane.

तेषाम् एव प्रभावेन प्रविष्टो ऽहम् अलक्षितः। प्रविशन्तं हि मां कश् चिन् नापश्यन् नाप्य् अवारयत्।

teṣām eva prabhāvena praviṣṭo 'ham alakṣitaḥ. praviśantaṃ hi māṃ kaś cin nāpaśyan nāpy avārayat.

एतदर्थम् अहं भद्रे प्रेषितः सुरसत्तमैः। एतच् छ्रुत्वा शुभे बुद्धिं प्रकुरुष्व यथेच्छसि।

etadartham ahaṃ bhadre preṣitaḥ surasattamaiḥ. etac chrutvā śubhe buddhiṃ prakuruṣva yathecchasi.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...