महाभारत 3.35 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 35→

[mh-3-35] • 22 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। स एवम् उक्तस् तु महानुभावः। सत्यव्रतो भीमसेनेन राजा। अजातशत्रुस् तदनन्तरं वै। धैर्यान्वितो वाक्यम् इदं बभाषे।

vaiśaṃpāyana uvāca. sa evam uktas tu mahānubhāvaḥ. satyavrato bhīmasenena rājā. ajātaśatrus tadanantaraṃ vai. dhairyānvito vākyam idaṃ babhāṣe.

युधिष्ठिर उवाच। असंशयं भारत सत्यम् एतद्; यन् मा तुदन् वाक्यशल्यैः क्षिणोषि। न त्वा विगर्हे प्रतिकूलम् एतन्; ममानयाद् धि व्यसनं व आगात्।

yudhiṣṭhira uvāca. asaṃśayaṃ bhārata satyam etad; yan mā tudan vākyaśalyaiḥ kṣiṇoṣi. na tvā vigarhe pratikūlam etan; mamānayād dhi vyasanaṃ va āgāt.

अहं ह्य् अक्षान् अन्वपद्यं जिहीर्षन्; राज्यं सराष्ट्रं धृतराष्ट्रस्य पुत्रात्। तन् मा शठः कितवः प्रत्यदेवीत्; सुयोधनार्थं सुबलस्य पुत्रः।

ahaṃ hy akṣān anvapadyaṃ jihīrṣan; rājyaṃ sarāṣṭraṃ dhṛtarāṣṭrasya putrāt. tan mā śaṭhaḥ kitavaḥ pratyadevīt; suyodhanārthaṃ subalasya putraḥ.

महामायः शकुनिः पार्वतीयः; सदा सभायां प्रवपन्न् अक्षपूगान्। अमायिनं मायया प्रत्यदेवीत्; ततो ऽपश्यं वृजिनं भीमसेन।

mahāmāyaḥ śakuniḥ pārvatīyaḥ; sadā sabhāyāṃ pravapann akṣapūgān. amāyinaṃ māyayā pratyadevīt; tato 'paśyaṃ vṛjinaṃ bhīmasena.

अक्षान् हि दृष्ट्वा शकुनेर् यथावत्; कामानुलोमान् अयुजो युजश् च। शक्यं नियन्तुम् अभविष्यद् आत्मा; मन्युस् तु हन्ति पुरुषस्य धैर्यम्।

akṣān hi dṛṣṭvā śakuner yathāvat; kāmānulomān ayujo yujaś ca. śakyaṃ niyantum abhaviṣyad ātmā; manyus tu hanti puruṣasya dhairyam.

यन्तुं नात्मा शक्यते पौरुषेण; मानेन वीर्येण च तात नद्धः। न ते वाचं भीमसेनाभ्यसूये; मन्ये तथा तद् भवितव्यम् आसीत्।

yantuṃ nātmā śakyate pauruṣeṇa; mānena vīryeṇa ca tāta naddhaḥ. na te vācaṃ bhīmasenābhyasūye; manye tathā tad bhavitavyam āsīt.

स नो राजा धृतराष्ट्रस्य पुत्रो; न्यपातयद् व्यसने राज्यम् इच्छन्। दास्यं च नो ऽगमयद् भीमसेन; यत्राभवच् छरणं द्रौपदी नः।

sa no rājā dhṛtarāṣṭrasya putro; nyapātayad vyasane rājyam icchan. dāsyaṃ ca no 'gamayad bhīmasena; yatrābhavac charaṇaṃ draupadī naḥ.

त्वं चापि तद् वेत्थ धनंजयश् च; पुनर्द्यूतायागतानां सभां नः। यन् माब्रवीद् धृतराष्ट्रस्य पुत्र; एकग्लहार्थं भरतानां समक्षम्।

tvaṃ cāpi tad vettha dhanaṃjayaś ca; punardyūtāyāgatānāṃ sabhāṃ naḥ. yan mābravīd dhṛtarāṣṭrasya putra; ekaglahārthaṃ bharatānāṃ samakṣam.

वने समा द्वादश राजपुत्र; यथाकामं विदितम् अजातशत्रो। अथापरं चाविदितं चरेथाः; सर्वैः सह भ्रातृभिश् छद्मगूढः।

vane samā dvādaśa rājaputra; yathākāmaṃ viditam ajātaśatro. athāparaṃ cāviditaṃ carethāḥ; sarvaiḥ saha bhrātṛbhiś chadmagūḍhaḥ.

त्वां चेच् छ्रुत्वा तात तथा चरन्तम्; अवभोत्स्यन्ते भारतानां चराः स्म। अन्यांश् चरेथास् तावतो ऽब्दांस् ततस् त्वं; निश्चित्य तत् प्रतिजानीहि पार्थ।

tvāṃ cec chrutvā tāta tathā carantam; avabhotsyante bhāratānāṃ carāḥ sma. anyāṃś carethās tāvato 'bdāṃs tatas tvaṃ; niścitya tat pratijānīhi pārtha.

चरैश् चेन् नो ऽविदितः कालम् एतं; युक्तो राजन् मोहयित्वा मदीयान्। ब्रवीमि सत्यं कुरुसंसदीह; तवैव ता भारत पञ्च नद्यः।

caraiś cen no 'viditaḥ kālam etaṃ; yukto rājan mohayitvā madīyān. bravīmi satyaṃ kurusaṃsadīha; tavaiva tā bhārata pañca nadyaḥ.

वयं चैवं भ्रातरः सर्व एव; त्वया जिताः कालम् अपास्य भोगान्। वसेम इत्य् आह पुरा स राजा; मध्ये कुरूणां स मयोक्तस् तथेति।

vayaṃ caivaṃ bhrātaraḥ sarva eva; tvayā jitāḥ kālam apāsya bhogān. vasema ity āha purā sa rājā; madhye kurūṇāṃ sa mayoktas tatheti.

तत्र द्यूतम् अभवन् नो जघन्यं; तस्मिञ् जिताः प्रव्रजिताश् च सर्वे। इत्थं च देशान् अनुसंचरामो; वनानि कृच्छ्राणि च कृच्छ्ररूपाः।

tatra dyūtam abhavan no jaghanyaṃ; tasmiñ jitāḥ pravrajitāś ca sarve. itthaṃ ca deśān anusaṃcarāmo; vanāni kṛcchrāṇi ca kṛcchrarūpāḥ.

सुयोधनश् चापि न शान्तिम् इच्छन्; भूयः स मन्योर् वशम् अन्वगच्छत्। उद्योजयाम् आस कुरूंश् च सर्वान्; ये चास्य के चिद् वशम् अन्वगच्छन्।

suyodhanaś cāpi na śāntim icchan; bhūyaḥ sa manyor vaśam anvagacchat. udyojayām āsa kurūṃś ca sarvān; ye cāsya ke cid vaśam anvagacchan.

तं संधिम् आस्थाय सतां सकाशे; को नाम जह्याद् इह राज्यहेतोः। आर्यस्य मन्ये मरणाद् गरीयो; यद् धर्मम् उत्क्रम्य महीं प्रशिष्यात्।

taṃ saṃdhim āsthāya satāṃ sakāśe; ko nāma jahyād iha rājyahetoḥ. āryasya manye maraṇād garīyo; yad dharmam utkramya mahīṃ praśiṣyāt.

तदैव चेद् वीरकर्माकरिष्यो; यदा द्यूते परिघं पर्यमृक्षः। बाहू दिधक्षन् वारितः फल्गुनेन; किं दुष्कृतं भीम तदाभविष्यत्।

tadaiva ced vīrakarmākariṣyo; yadā dyūte parighaṃ paryamṛkṣaḥ. bāhū didhakṣan vāritaḥ phalgunena; kiṃ duṣkṛtaṃ bhīma tadābhaviṣyat.

प्राग् एव चैवं समयक्रियायाः; किं नाब्रवीः पौरुषम् आविदानः। प्राप्तं तु कालं त्व् अभिपद्य पश्चात्; किं माम् इदानीम् अतिवेलम् आत्थ।

prāg eva caivaṃ samayakriyāyāḥ; kiṃ nābravīḥ pauruṣam āvidānaḥ. prāptaṃ tu kālaṃ tv abhipadya paścāt; kiṃ mām idānīm ativelam āttha.

भूयो ऽपि दुःखं मम भीमसेन; दूये विषस्येव रसं विदित्वा। यद् याज्ञसेनीं परिकृष्यमाणां; संदृश्य तत् क्षान्तम् इति स्म भीम।

bhūyo 'pi duḥkhaṃ mama bhīmasena; dūye viṣasyeva rasaṃ viditvā. yad yājñasenīṃ parikṛṣyamāṇāṃ; saṃdṛśya tat kṣāntam iti sma bhīma.

न त्व् अद्य शक्यं भरतप्रवीर; कृत्वा यद् उक्तं कुरुवीरमध्ये। कालं प्रतीक्षस्व सुखोदयस्य; पक्तिं फलानाम् इव बीजवापः।

na tv adya śakyaṃ bharatapravīra; kṛtvā yad uktaṃ kuruvīramadhye. kālaṃ pratīkṣasva sukhodayasya; paktiṃ phalānām iva bījavāpaḥ.

यदा हि पूर्वं निकृतो निकृत्या; वैरं सपुष्पं सफलं विदित्वा। महागुणं हरति हि पौरुषेण; तदा वीरो जीवति जीवलोके।

yadā hi pūrvaṃ nikṛto nikṛtyā; vairaṃ sapuṣpaṃ saphalaṃ viditvā. mahāguṇaṃ harati hi pauruṣeṇa; tadā vīro jīvati jīvaloke.

श्रियं च लोके लभते समग्रां; मन्ये चास्मै शत्रवः संनमन्ते। मित्राणि चैनम् अतिरागाद् भजन्ते; देवा इवेन्द्रम् अनुजीवन्ति चैनम्।

śriyaṃ ca loke labhate samagrāṃ; manye cāsmai śatravaḥ saṃnamante. mitrāṇi cainam atirāgād bhajante; devā ivendram anujīvanti cainam.

मम प्रतिज्ञां च निबोध सत्यां; वृणे धर्मम् अमृताज् जीविताच् च। राज्यं च पुत्राश् च यशो धनं च; सर्वं न सत्यस्य कलाम् उपैति।

mama pratijñāṃ ca nibodha satyāṃ; vṛṇe dharmam amṛtāj jīvitāc ca. rājyaṃ ca putrāś ca yaśo dhanaṃ ca; sarvaṃ na satyasya kalām upaiti.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents