महाभारत 3.298 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 298→

[mh-3-298] • 28 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। ततस् ते यक्षवचनाद् उदतिष्ठन्त पाण्डवाः। क्षुत्पिपासे च सर्वेषां क्षणे तस्मिन् व्यगच्छताम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tatas te yakṣavacanād udatiṣṭhanta pāṇḍavāḥ. kṣutpipāse ca sarveṣāṃ kṣaṇe tasmin vyagacchatām.

युधिष्ठिर उवाच। सरस्य् एकेन पादेन तिष्ठन्तम् अपराजितम्। पृच्छामि को भवान् देवो न मे यक्षो मतो भवान्।

yudhiṣṭhira uvāca. sarasy ekena pādena tiṣṭhantam aparājitam. pṛcchāmi ko bhavān devo na me yakṣo mato bhavān.

वसूनां वा भवान् एको रुद्राणाम् अथ वा भवान्। अथ वा मरुतां श्रेष्ठो वज्री वा त्रिदशेश्वरः।

vasūnāṃ vā bhavān eko rudrāṇām atha vā bhavān. atha vā marutāṃ śreṣṭho vajrī vā tridaśeśvaraḥ.

मम हि भ्रातर इमे सहस्रशतयोधिनः। न तं योगं प्रपश्यामि येन स्युर् विनिपातिताः।

mama hi bhrātara ime sahasraśatayodhinaḥ. na taṃ yogaṃ prapaśyāmi yena syur vinipātitāḥ.

सुखं प्रतिविबुद्धानाम् इन्द्रियाण्य् उपलक्षये। स भवान् सुहृद् अस्माकम् अथ वा नः पिता भवान्।

sukhaṃ prativibuddhānām indriyāṇy upalakṣaye. sa bhavān suhṛd asmākam atha vā naḥ pitā bhavān.

यक्ष उवाच। अहं ते जनकस् तात धर्मो मृदुपराक्रम। त्वां दिदृक्षुर् अनुप्राप्तो विद्धि मां भरतर्षभ।

yakṣa uvāca. ahaṃ te janakas tāta dharmo mṛduparākrama. tvāṃ didṛkṣur anuprāpto viddhi māṃ bharatarṣabha.

यशः सत्यं दमः शौचम् आर्जवं ह्रीर् अचापलम्। दानं तपो ब्रह्मचर्यम् इत्य् एतास् तनवो मम।

yaśaḥ satyaṃ damaḥ śaucam ārjavaṃ hrīr acāpalam. dānaṃ tapo brahmacaryam ity etās tanavo mama.

अहिंसा समता शान्तिस् तपः शौचम् अमत्सरः। द्वाराण्य् एतानि मे विद्धि प्रियो ह्य् असि सदा मम।

ahiṃsā samatā śāntis tapaḥ śaucam amatsaraḥ. dvārāṇy etāni me viddhi priyo hy asi sadā mama.

दिष्ट्या पञ्चसु रक्तो ऽसि दिष्ट्या ते षट्पदी जिता। द्वे पूर्वे मध्यमे द्वे च द्वे चान्ते सांपरायिके।

diṣṭyā pañcasu rakto 'si diṣṭyā te ṣaṭpadī jitā. dve pūrve madhyame dve ca dve cānte sāṃparāyike.

धर्मो ऽहम् अस्मि भद्रं ते जिज्ञासुस् त्वाम् इहागतः। आनृशंस्येन तुष्टो ऽस्मि वरं दास्यामि ते ऽनघ। कामक्रोधौ तु प्रथमौ लोभमोहौ तु मध्यमौ। अन्ते भयविषादौ च एषा सा षट्पदी स्मृता।

dharmo 'ham asmi bhadraṃ te jijñāsus tvām ihāgataḥ. ānṛśaṃsyena tuṣṭo 'smi varaṃ dāsyāmi te 'nagha. kāmakrodhau tu prathamau lobhamohau tu madhyamau. ante bhayaviṣādau ca eṣā sā ṣaṭpadī smṛtā.

वरं वृणीष्व राजेन्द्र दाता ह्य् अस्मि तवानघ। ये हि मे पुरुषा भक्ता न तेषाम् अस्ति दुर्गतिः।

varaṃ vṛṇīṣva rājendra dātā hy asmi tavānagha. ye hi me puruṣā bhaktā na teṣām asti durgatiḥ.

युधिष्ठिर उवाच। अरणीसहितं यस्य मृग आदाय गच्छति। तस्याग्नयो न लुप्येरन् प्रथमो ऽस्तु वरो मम।

yudhiṣṭhira uvāca. araṇīsahitaṃ yasya mṛga ādāya gacchati. tasyāgnayo na lupyeran prathamo 'stu varo mama.

धर्म उवाच। अरणीसहितं तस्य ब्राह्मणस्य हृतं मया। मृगवेषेण कौन्तेय जिज्ञासार्थं तव प्रभो।

dharma uvāca. araṇīsahitaṃ tasya brāhmaṇasya hṛtaṃ mayā. mṛgaveṣeṇa kaunteya jijñāsārthaṃ tava prabho.

वैशंपायन उवाच। ददानीत्य् एव भगवान् उत्तरं प्रत्यपद्यत। अन्यं वरय भद्रं ते वरं त्वम् अमरोपम।

vaiśaṃpāyana uvāca. dadānīty eva bhagavān uttaraṃ pratyapadyata. anyaṃ varaya bhadraṃ te varaṃ tvam amaropama.

युधिष्ठिर उवाच। वर्षाणि द्वादशारण्ये त्रयोदशम् उपस्थितम्। तत्र नो नाभिजानीयुर् वसतो मनुजाः क्व चित्।

yudhiṣṭhira uvāca. varṣāṇi dvādaśāraṇye trayodaśam upasthitam. tatra no nābhijānīyur vasato manujāḥ kva cit.

वैशंपायन उवाच। ददानीत्य् एव भगवान् उत्तरं प्रत्यपद्यत। भूयश् चाश्वासयाम् आस कौन्तेयं सत्यविक्रमम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. dadānīty eva bhagavān uttaraṃ pratyapadyata. bhūyaś cāśvāsayām āsa kaunteyaṃ satyavikramam.

यद्य् अपि स्वेन रूपेण चरिष्यथ महीम् इमाम्। न वो विज्ञास्यते कश् चित् त्रिषु लोकेषु भारत।

yady api svena rūpeṇa cariṣyatha mahīm imām. na vo vijñāsyate kaś cit triṣu lokeṣu bhārata.

वर्षं त्रयोदशं चेदं मत्प्रसादात् कुरूद्वहाः। विराटनगरे गूढा अविज्ञाताश् चरिष्यथ।

varṣaṃ trayodaśaṃ cedaṃ matprasādāt kurūdvahāḥ. virāṭanagare gūḍhā avijñātāś cariṣyatha.

यद् वः संकल्पितं रूपं मनसा यस्य यादृशम्। तादृशं तादृशं सर्वे छन्दतो धारयिष्यथ।

yad vaḥ saṃkalpitaṃ rūpaṃ manasā yasya yādṛśam. tādṛśaṃ tādṛśaṃ sarve chandato dhārayiṣyatha.

अरणीसहितं चेदं ब्राह्मणाय प्रयच्छत। जिज्ञासार्थं मया ह्य् एतद् आहृतं मृगरूपिणा। प्रवृणीष्वापरं सौम्य वरम् इष्टं ददानि ते। न तृप्यामि नरश्रेष्ठ प्रयच्छन् वै वरांस् तव।

araṇīsahitaṃ cedaṃ brāhmaṇāya prayacchata. jijñāsārthaṃ mayā hy etad āhṛtaṃ mṛgarūpiṇā. pravṛṇīṣvāparaṃ saumya varam iṣṭaṃ dadāni te. na tṛpyāmi naraśreṣṭha prayacchan vai varāṃs tava.

तृतीयं गृह्यतां पुत्र वरम् अप्रतिमं महत्। त्वं हि मत्प्रभवो राजन् विदुरश् च ममांशभाक्।

tṛtīyaṃ gṛhyatāṃ putra varam apratimaṃ mahat. tvaṃ hi matprabhavo rājan viduraś ca mamāṃśabhāk.

युधिष्ठिर उवाच। देवदेवो मया दृष्टो भवान् साक्षात् सनातनः। यं ददासि वरं तुष्टस् तं ग्रहीष्याम्य् अहं पितः।

yudhiṣṭhira uvāca. devadevo mayā dṛṣṭo bhavān sākṣāt sanātanaḥ. yaṃ dadāsi varaṃ tuṣṭas taṃ grahīṣyāmy ahaṃ pitaḥ.

जयेयं लोभमोहौ च क्रोधं चाहं सदा विभो। दाने तपसि सत्ये च मनो मे सततं भवेत्।

jayeyaṃ lobhamohau ca krodhaṃ cāhaṃ sadā vibho. dāne tapasi satye ca mano me satataṃ bhavet.

धर्म उवाच। उपपन्नो गुणैः सर्वैः स्वभावेनासि पाण्डव। भवान् धर्मः पुनश् चैव यथोक्तं ते भविष्यति।

dharma uvāca. upapanno guṇaiḥ sarvaiḥ svabhāvenāsi pāṇḍava. bhavān dharmaḥ punaś caiva yathoktaṃ te bhaviṣyati.

वैशंपायन उवाच। इत्य् उक्त्वान्तर्दधे धर्मो भगवांल् लोकभावनः। समेताः पाण्डवाश् चैव सुखसुप्ता मनस्विनः।

vaiśaṃpāyana uvāca. ity uktvāntardadhe dharmo bhagavāṃl lokabhāvanaḥ. sametāḥ pāṇḍavāś caiva sukhasuptā manasvinaḥ.

अभ्येत्य चाश्रमं वीराः सर्व एव गतक्लमाः। आरणेयं ददुस् तस्मै ब्राह्मणाय तपस्विने।

abhyetya cāśramaṃ vīrāḥ sarva eva gataklamāḥ. āraṇeyaṃ dadus tasmai brāhmaṇāya tapasvine.

इदं समुत्थानसमागमं महत्; पितुश् च पुत्रस्य च कीर्तिवर्धनम्। पठन् नरः स्याद् विजितेन्द्रियो वशी; सपुत्रपौत्रः शतवर्षभाग् भवेत्।

idaṃ samutthānasamāgamaṃ mahat; pituś ca putrasya ca kīrtivardhanam. paṭhan naraḥ syād vijitendriyo vaśī; saputrapautraḥ śatavarṣabhāg bhavet.

न चाप्य् अधर्मे न सुहृद्विभेदने; परस्वहारे परदारमर्शने। कदर्यभावे न रमेन् मनः सदा; नृणां सदाख्यानम् इदं विजानताम्।

na cāpy adharme na suhṛdvibhedane; parasvahāre paradāramarśane. kadaryabhāve na ramen manaḥ sadā; nṛṇāṃ sadākhyānam idaṃ vijānatām.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...