महाभारत 3.287 (श्लोक 1)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 287→

[mh-3-287] • 29 श्लोकाः

जनमेजय उवाच। किं तद् गुह्यं न चाख्यातं कर्णायेहोष्णरश्मिना। कीदृशे कुण्डले ते च कवचं चैव कीदृशम्।

janamejaya uvāca. kiṃ tad guhyaṃ na cākhyātaṃ karṇāyehoṣṇaraśminā. kīdṛśe kuṇḍale te ca kavacaṃ caiva kīdṛśam.

कुतश् च कवचं तस्य कुण्डले चैव सत्तम। एतद् इच्छाम्य् अहं श्रोतुं तन् मे ब्रूहि तपोधन। यत् तद् विवस्वतो गुह्यं यादृशे कुण्डले च ते। उभयं तद् यथा ब्रह्मंस् तन् ममाचक्ष्व सत्तम।

kutaś ca kavacaṃ tasya kuṇḍale caiva sattama. etad icchāmy ahaṃ śrotuṃ tan me brūhi tapodhana. yat tad vivasvato guhyaṃ yādṛśe kuṇḍale ca te. ubhayaṃ tad yathā brahmaṃs tan mamācakṣva sattama.

वैशंपायन उवाच। अयं राजन् ब्रवीम्य् एतद् यत् तद् गुह्यं विभावसोः। यादृशे कुण्डले चैव कवचं चैव यादृशम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. ayaṃ rājan bravīmy etad yat tad guhyaṃ vibhāvasoḥ. yādṛśe kuṇḍale caiva kavacaṃ caiva yādṛśam.

कुन्तिभोजं पुरा राजन् ब्राह्मणः समुपस्थितः। तिग्मतेजा महाप्रांशुः श्मश्रुदण्डजटाधरः।

kuntibhojaṃ purā rājan brāhmaṇaḥ samupasthitaḥ. tigmatejā mahāprāṃśuḥ śmaśrudaṇḍajaṭādharaḥ.

दर्शनीयो ऽनवद्याङ्गस् तेजसा प्रज्वलन्न् इव। मधुपिङ्गो मधुरवाक् तपःस्वाध्यायभूषणः।

darśanīyo 'navadyāṅgas tejasā prajvalann iva. madhupiṅgo madhuravāk tapaḥsvādhyāyabhūṣaṇaḥ.

स राजानं कुन्तिभोजम् अब्रवीत् सुमहातपाः। भिक्षाम् इच्छाम्य् अहं भोक्तुं तव गेहे विमत्सर।

sa rājānaṃ kuntibhojam abravīt sumahātapāḥ. bhikṣām icchāmy ahaṃ bhoktuṃ tava gehe vimatsara.

न मे व्यलीकं कर्तव्यं त्वया वा तव चानुगैः। एवं वत्स्यामि ते गेहे यदि ते रोचते ऽनघ।

na me vyalīkaṃ kartavyaṃ tvayā vā tava cānugaiḥ. evaṃ vatsyāmi te gehe yadi te rocate 'nagha.

यथाकामं च गच्छेयम् आगच्छेयं तथैव च। शय्यासने च मे राजन् नापराध्येत कश् चन।

yathākāmaṃ ca gaccheyam āgaccheyaṃ tathaiva ca. śayyāsane ca me rājan nāparādhyeta kaś cana.

तम् अब्रवीत् कुन्तिभोजः प्रीतियुक्तम् इदं वचः। एवम् अस्तु परं चेति पुनश् चैनम् अथाब्रवीत्।

tam abravīt kuntibhojaḥ prītiyuktam idaṃ vacaḥ. evam astu paraṃ ceti punaś cainam athābravīt.

मम कन्या महाब्रह्मन् पृथा नाम यशस्विनी। शीलवृत्तान्विता साध्वी नियता न च मानिनी।

mama kanyā mahābrahman pṛthā nāma yaśasvinī. śīlavṛttānvitā sādhvī niyatā na ca māninī.

उपस्थास्यति सा त्वां वै पूजयानवमन्य च। तस्याश् च शीलवृत्तेन तुष्टिं समुपयास्यसि।

upasthāsyati sā tvāṃ vai pūjayānavamanya ca. tasyāś ca śīlavṛttena tuṣṭiṃ samupayāsyasi.

एवम् उक्त्वा तु तं विप्रम् अभिपूज्य यथाविधि। उवाच कन्याम् अभ्येत्य पृथां पृथुललोचनाम्।

evam uktvā tu taṃ vipram abhipūjya yathāvidhi. uvāca kanyām abhyetya pṛthāṃ pṛthulalocanām.

अयं वत्से महाभागो ब्राह्मणो वस्तुम् इच्छति। मम गेहे मया चास्य तथेत्य् एवं प्रतिश्रुतम्।

ayaṃ vatse mahābhāgo brāhmaṇo vastum icchati. mama gehe mayā cāsya tathety evaṃ pratiśrutam.

त्वयि वत्से पराश्वस्य ब्राह्मणस्याभिराधनम्। तन् मे वाक्यं न मिथ्या त्वं कर्तुम् अर्हसि कर्हि चित्।

tvayi vatse parāśvasya brāhmaṇasyābhirādhanam. tan me vākyaṃ na mithyā tvaṃ kartum arhasi karhi cit.

अयं तपस्वी भगवान् स्वाध्यायनियतो द्विजः। यद् यद् ब्रूयान् महातेजास् तत् तद् देयम् अमत्सरात्।

ayaṃ tapasvī bhagavān svādhyāyaniyato dvijaḥ. yad yad brūyān mahātejās tat tad deyam amatsarāt.

ब्राह्मणा हि परं तेजो ब्राह्मणा हि परं तपः। ब्राह्मणानां नमस्कारैः सूर्यो दिवि विराजते।

brāhmaṇā hi paraṃ tejo brāhmaṇā hi paraṃ tapaḥ. brāhmaṇānāṃ namaskāraiḥ sūryo divi virājate.

अमानयन् हि मानार्हान् वातापिश् च महासुरः। निहतो ब्रह्मदण्डेन तालजङ्घस् तथैव च।

amānayan hi mānārhān vātāpiś ca mahāsuraḥ. nihato brahmadaṇḍena tālajaṅghas tathaiva ca.

सो ऽयं वत्से महाभार आहितस् त्वयि सांप्रतम्। त्वं सदा नियता कुर्या ब्राह्मणस्याभिराधनम्।

so 'yaṃ vatse mahābhāra āhitas tvayi sāṃpratam. tvaṃ sadā niyatā kuryā brāhmaṇasyābhirādhanam.

जानामि प्रणिधानं ते बाल्यात् प्रभृति नन्दिनि। ब्राह्मणेष्व् इह सर्वेषु गुरुबन्धुषु चैव ह।

jānāmi praṇidhānaṃ te bālyāt prabhṛti nandini. brāhmaṇeṣv iha sarveṣu gurubandhuṣu caiva ha.

तथा प्रेष्येषु सर्वेषु मित्रसंबन्धिमातृषु। मयि चैव यथावत् त्वं सर्वम् आदृत्य वर्तसे।

tathā preṣyeṣu sarveṣu mitrasaṃbandhimātṛṣu. mayi caiva yathāvat tvaṃ sarvam ādṛtya vartase.

न ह्य् अतुष्टो जनो ऽस्तीह पुरे चान्तःपुरे च ते। सम्यग्वृत्त्यानवद्याङ्गि तव भृत्यजनेष्व् अपि।

na hy atuṣṭo jano 'stīha pure cāntaḥpure ca te. samyagvṛttyānavadyāṅgi tava bhṛtyajaneṣv api.

संदेष्टव्यां तु मन्ये त्वां द्विजातिं कोपनं प्रति। पृथे बालेति कृत्वा वै सुता चासि ममेति च।

saṃdeṣṭavyāṃ tu manye tvāṃ dvijātiṃ kopanaṃ prati. pṛthe bāleti kṛtvā vai sutā cāsi mameti ca.

वृष्णीनां त्वं कुले जाता शूरस्य दयिता सुता। दत्ता प्रीतिमता मह्यं पित्रा बाला पुरा स्वयम्।

vṛṣṇīnāṃ tvaṃ kule jātā śūrasya dayitā sutā. dattā prītimatā mahyaṃ pitrā bālā purā svayam.

वसुदेवस्य भगिनी सुतानां प्रवरा मम। अग्र्यम् अग्रे प्रतिज्ञाय तेनासि दुहिता मम।

vasudevasya bhaginī sutānāṃ pravarā mama. agryam agre pratijñāya tenāsi duhitā mama.

तादृशे हि कुले जाता कुले चैव विवर्धिता। सुखात् सुखम् अनुप्राप्ता ह्रदाद् ध्रदम् इवागता।

tādṛśe hi kule jātā kule caiva vivardhitā. sukhāt sukham anuprāptā hradād dhradam ivāgatā.

दौष्कुलेया विशेषेण कथं चित् प्रग्रहं गताः। बालभावाद् विकुर्वन्ति प्रायशः प्रमदाः शुभे।

dauṣkuleyā viśeṣeṇa kathaṃ cit pragrahaṃ gatāḥ. bālabhāvād vikurvanti prāyaśaḥ pramadāḥ śubhe.

पृथे राजकुले जन्म रूपं चाद्भुतदर्शनम्। तेन तेनासि संपन्ना समुपेता च भामिनी।

pṛthe rājakule janma rūpaṃ cādbhutadarśanam. tena tenāsi saṃpannā samupetā ca bhāminī.

सा त्वं दर्पं परित्यज्य दम्भं मानं च भामिनि। आराध्य वरदं विप्रं श्रेयसा योक्ष्यसे पृथे।

sā tvaṃ darpaṃ parityajya dambhaṃ mānaṃ ca bhāmini. ārādhya varadaṃ vipraṃ śreyasā yokṣyase pṛthe.

एवं प्राप्स्यसि कल्याणि कल्याणम् अनघे ध्रुवम्। कोपिते तु द्विजश्रेष्ठे कृत्स्नं दह्येत मे कुलम्।

evaṃ prāpsyasi kalyāṇi kalyāṇam anaghe dhruvam. kopite tu dvijaśreṣṭhe kṛtsnaṃ dahyeta me kulam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents