महाभारत 3.279 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 279→

[mh-3-279] • 23 श्लोकाः

मार्कण्डेय उवाच। अथ कन्याप्रदाने स तम् एवार्थं विचिन्तयन्। समानिन्ये च तत् सर्वं भाण्डं वैवाहिकं नृपः।

mārkaṇḍeya uvāca. atha kanyāpradāne sa tam evārthaṃ vicintayan. samāninye ca tat sarvaṃ bhāṇḍaṃ vaivāhikaṃ nṛpaḥ.

ततो वृद्धान् द्विजान् सर्वान् ऋत्विजः सपुरोहितान्। समाहूय तिथौ पुण्ये प्रययौ सह कन्यया।

tato vṛddhān dvijān sarvān ṛtvijaḥ sapurohitān. samāhūya tithau puṇye prayayau saha kanyayā.

मेध्यारण्यं स गत्वा च द्युमत्सेनाश्रमं नृपः। पद्भ्याम् एव द्विजैः सार्धं राजर्षिं तम् उपागमत्।

medhyāraṇyaṃ sa gatvā ca dyumatsenāśramaṃ nṛpaḥ. padbhyām eva dvijaiḥ sārdhaṃ rājarṣiṃ tam upāgamat.

तत्रापश्यन् महाभागं शालवृक्षम् उपाश्रितम्। कौश्यां बृस्यां समासीनं चक्षुर्हीनं नृपं तदा।

tatrāpaśyan mahābhāgaṃ śālavṛkṣam upāśritam. kauśyāṃ bṛsyāṃ samāsīnaṃ cakṣurhīnaṃ nṛpaṃ tadā.

स राजा तस्य राजर्षेः कृत्वा पूजां यथार्हतः। वाचा सुनियतो भूत्वा चकारात्मनिवेदनम्।

sa rājā tasya rājarṣeḥ kṛtvā pūjāṃ yathārhataḥ. vācā suniyato bhūtvā cakārātmanivedanam.

तस्यार्घ्यम् आसनं चैव गां चावेद्य स धर्मवित्। किम् आगमनम् इत्य् एवं राजा राजानम् अब्रवीत्।

tasyārghyam āsanaṃ caiva gāṃ cāvedya sa dharmavit. kim āgamanam ity evaṃ rājā rājānam abravīt.

तस्य सर्वम् अभिप्रायम् इतिकर्तव्यतां च ताम्। सत्यवन्तं समुद्दिश्य सर्वम् एव न्यवेदयत्।

tasya sarvam abhiprāyam itikartavyatāṃ ca tām. satyavantaṃ samuddiśya sarvam eva nyavedayat.

अश्वपतिर् उवाच। सावित्री नाम राजर्षे कन्येयं मम शोभना। तां स्वधर्मेण धर्मज्ञ स्नुषार्थे त्वं गृहाण मे।

aśvapatir uvāca. sāvitrī nāma rājarṣe kanyeyaṃ mama śobhanā. tāṃ svadharmeṇa dharmajña snuṣārthe tvaṃ gṛhāṇa me.

द्युमत्सेन उवाच। च्युताः स्म राज्याद् वनवासम् आश्रिताश्; चराम धर्मं नियतास् तपस्विनः। कथं त्व् अनर्हा वनवासम् आश्रमे; सहिष्यते क्लेशम् इमं सुता तव।

dyumatsena uvāca. cyutāḥ sma rājyād vanavāsam āśritāś; carāma dharmaṃ niyatās tapasvinaḥ. kathaṃ tv anarhā vanavāsam āśrame; sahiṣyate kleśam imaṃ sutā tava.

अश्वपतिर् उवाच। सुखं च दुःखं च भवाभवात्मकं; यदा विजानाति सुताहम् एव च। न मद्विधे युज्यति वाक्यम् ईदृशं; विनिश्चयेनाभिगतो ऽस्मि ते नृप।

aśvapatir uvāca. sukhaṃ ca duḥkhaṃ ca bhavābhavātmakaṃ; yadā vijānāti sutāham eva ca. na madvidhe yujyati vākyam īdṛśaṃ; viniścayenābhigato 'smi te nṛpa.

आशां नार्हसि मे हन्तुं सौहृदाद् प्रणयेन च। अभितश् चागतं प्रेम्णा प्रत्याख्यातुं न मार्हसि।

āśāṃ nārhasi me hantuṃ sauhṛdād praṇayena ca. abhitaś cāgataṃ premṇā pratyākhyātuṃ na mārhasi.

अनुरूपो हि संयोगे त्वं ममाहं तवापि च। स्नुषां प्रतीच्छ मे कन्यां भार्यां सत्यवतः सुताम्।

anurūpo hi saṃyoge tvaṃ mamāhaṃ tavāpi ca. snuṣāṃ pratīccha me kanyāṃ bhāryāṃ satyavataḥ sutām.

द्युमत्सेन उवाच। पूर्वम् एवाभिलषितः संबन्धो मे त्वया सह। भ्रष्टराज्यस् त्व् अहम् इति तत एतद् विचारितम्।

dyumatsena uvāca. pūrvam evābhilaṣitaḥ saṃbandho me tvayā saha. bhraṣṭarājyas tv aham iti tata etad vicāritam.

अभिप्रायस् त्व् अयं यो मे पूर्वम् एवाभिकाङ्क्षितः। स निर्वर्ततु मे ऽद्यैव काङ्क्षितो ह्य् असि मे ऽतिथिः।

abhiprāyas tv ayaṃ yo me pūrvam evābhikāṅkṣitaḥ. sa nirvartatu me 'dyaiva kāṅkṣito hy asi me 'tithiḥ.

मार्कण्डेय उवाच। ततः सर्वान् समानीय द्विजान् आश्रमवासिनः। यथाविधि समुद्वाहं कारयाम् आसतुर् नृपौ।

mārkaṇḍeya uvāca. tataḥ sarvān samānīya dvijān āśramavāsinaḥ. yathāvidhi samudvāhaṃ kārayām āsatur nṛpau.

दत्त्वा त्व् अश्वपतिः कन्यां यथार्हं च परिच्छदम्। ययौ स्वम् एव भवनं युक्तः परमया मुदा।

dattvā tv aśvapatiḥ kanyāṃ yathārhaṃ ca paricchadam. yayau svam eva bhavanaṃ yuktaḥ paramayā mudā.

सत्यवान् अपि भार्यां तां लब्ध्वा सर्वगुणान्विताम्। मुमुदे सा च तं लब्ध्वा भर्तारं मनसेप्सितम्।

satyavān api bhāryāṃ tāṃ labdhvā sarvaguṇānvitām. mumude sā ca taṃ labdhvā bhartāraṃ manasepsitam.

गते पितरि सर्वाणि संन्यस्याभरणानि सा। जगृहे वल्कलान्य् एव वस्त्रं काषायम् एव च।

gate pitari sarvāṇi saṃnyasyābharaṇāni sā. jagṛhe valkalāny eva vastraṃ kāṣāyam eva ca.

परिचारैर् गुणैश् चैव प्रश्रयेण दमेन च। सर्वकामक्रियाभिश् च सर्वेषां तुष्टिम् आवहत्।

paricārair guṇaiś caiva praśrayeṇa damena ca. sarvakāmakriyābhiś ca sarveṣāṃ tuṣṭim āvahat.

श्वश्रूं शरीरसत्कारैः सर्वैर् आच्छादनादिभिः। श्वशुरं देवकार्यैश् च वाचः संयमनेन च।

śvaśrūṃ śarīrasatkāraiḥ sarvair ācchādanādibhiḥ. śvaśuraṃ devakāryaiś ca vācaḥ saṃyamanena ca.

तथैव प्रियवादेन नैपुणेन शमेन च। रहश् चैवोपचारेण भर्तारं पर्यतोषयत्।

tathaiva priyavādena naipuṇena śamena ca. rahaś caivopacāreṇa bhartāraṃ paryatoṣayat.

एवं तत्राश्रमे तेषां तदा निवसतां सताम्। कालस् तपस्यतां कश् चिद् अतिचक्राम भारत।

evaṃ tatrāśrame teṣāṃ tadā nivasatāṃ satām. kālas tapasyatāṃ kaś cid aticakrāma bhārata.

सावित्र्यास् तु शयानायास् तिष्ठन्त्याश् च दिवानिशम्। नारदेन यद् उक्तं तद् वाक्यं मनसि वर्तते। तदा प्रभृति सावित्री गणयाम् आस वासरान्।

sāvitryās tu śayānāyās tiṣṭhantyāś ca divāniśam. nāradena yad uktaṃ tad vākyaṃ manasi vartate. tadā prabhṛti sāvitrī gaṇayām āsa vāsarān.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...