महाभारत 3.258 (श्लोक 1)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 258→

[mh-3-258] • 16 श्लोकाः

मार्कण्डेय उवाच। प्राप्तम् अप्रतिमं दुःखं रामेण भरतर्षभ। व्यसनं पितृशोकादि भार्याया हरणं महत्। पितुर् निदेशाद् वसतो वने ऽस्य स्वर्गतः पिता। रक्षसा जानकी तस्य हृता भार्या बलीयसा।

mārkaṇḍeya uvāca. prāptam apratimaṃ duḥkhaṃ rāmeṇa bharatarṣabha. vyasanaṃ pitṛśokādi bhāryāyā haraṇaṃ mahat. pitur nideśād vasato vane 'sya svargataḥ pitā. rakṣasā jānakī tasya hṛtā bhāryā balīyasā.

आश्रमाद् राक्षसेन्द्रेण रावणेन विहायसा। मायाम् आस्थाय तरसा हत्वा गृध्रं जटायुषम्।

āśramād rākṣasendreṇa rāvaṇena vihāyasā. māyām āsthāya tarasā hatvā gṛdhraṃ jaṭāyuṣam.

प्रत्याजहार तां रामः सुग्रीवबलम् आश्रितः। बद्ध्वा सेतुं समुद्रस्य दग्ध्वा लङ्कां शितैः शरैः। ततस् तं बलवान् रामो रिपुं भार्यापहारिणम्। सह वानरसैन्येन जघान रणमूर्धनि।

pratyājahāra tāṃ rāmaḥ sugrīvabalam āśritaḥ. baddhvā setuṃ samudrasya dagdhvā laṅkāṃ śitaiḥ śaraiḥ. tatas taṃ balavān rāmo ripuṃ bhāryāpahāriṇam. saha vānarasainyena jaghāna raṇamūrdhani.

युधिष्ठिर उवाच। कस्मिन् रामः कुले जातः किंवीर्यः किंपराक्रमः। रावणः कस्य वा पुत्रः किं वैरं तस्य तेन ह।

yudhiṣṭhira uvāca. kasmin rāmaḥ kule jātaḥ kiṃvīryaḥ kiṃparākramaḥ. rāvaṇaḥ kasya vā putraḥ kiṃ vairaṃ tasya tena ha.

एतन् मे भगवन् सर्वं सम्यग् आख्यातुम् अर्हसि। त्वया प्रत्यक्षतो दृष्टं यथा सर्वम् अशेषतः। श्रोतुम् इच्छामि चरितं रामस्याक्लिष्टकर्मणः।

etan me bhagavan sarvaṃ samyag ākhyātum arhasi. tvayā pratyakṣato dṛṣṭaṃ yathā sarvam aśeṣataḥ. śrotum icchāmi caritaṃ rāmasyākliṣṭakarmaṇaḥ.

मार्कण्डेय उवाच। शृणु राजन् पुरा वृत्तम् इतिहासं पुरातनम्। सभार्येण यथा प्राप्तं दुःखं रामेण भारत। अजो नामाभवद् राजा महान् इक्ष्वाकुवंशजः। तस्य पुत्रो दशरथः शश्वत् स्वाध्यायवाञ् शुचिः।

mārkaṇḍeya uvāca. śṛṇu rājan purā vṛttam itihāsaṃ purātanam. sabhāryeṇa yathā prāptaṃ duḥkhaṃ rāmeṇa bhārata. ajo nāmābhavad rājā mahān ikṣvākuvaṃśajaḥ. tasya putro daśarathaḥ śaśvat svādhyāyavāñ śuciḥ.

अभवंस् तस्य चत्वारः पुत्रा धर्मार्थकोविदाः। रामलक्ष्मणशत्रुघ्ना भरतश् च महाबलः।

abhavaṃs tasya catvāraḥ putrā dharmārthakovidāḥ. rāmalakṣmaṇaśatrughnā bharataś ca mahābalaḥ.

रामस्य माता कौसल्या कैकेयी भरतस्य तु। सुतौ लक्ष्मणशत्रुघ्नौ सुमित्रायाः परंतपौ।

rāmasya mātā kausalyā kaikeyī bharatasya tu. sutau lakṣmaṇaśatrughnau sumitrāyāḥ paraṃtapau.

विदेहराजो जनकः सीता तस्यात्मजा विभो। यां चकार स्वयं त्वष्टा रामस्य महिषीं प्रियाम्।

videharājo janakaḥ sītā tasyātmajā vibho. yāṃ cakāra svayaṃ tvaṣṭā rāmasya mahiṣīṃ priyām.

एतद् रामस्य ते जन्म सीतायाश् च प्रकीर्तितम्। रावणस्यापि ते जन्म व्याख्यास्यामि जनेश्वर।

etad rāmasya te janma sītāyāś ca prakīrtitam. rāvaṇasyāpi te janma vyākhyāsyāmi janeśvara.

पितामहो रावणस्य साक्षाद् देवः प्रजापतिः। स्वयंभूः सर्वलोकानां प्रभुः स्रष्टा महातपाः।

pitāmaho rāvaṇasya sākṣād devaḥ prajāpatiḥ. svayaṃbhūḥ sarvalokānāṃ prabhuḥ sraṣṭā mahātapāḥ.

पुलस्त्यो नाम तस्यासीन् मानसो दयितः सुतः। तस्य वैश्रवणो नाम गवि पुत्रो ऽभवत् प्रभुः।

pulastyo nāma tasyāsīn mānaso dayitaḥ sutaḥ. tasya vaiśravaṇo nāma gavi putro 'bhavat prabhuḥ.

पितरं स समुत्सृज्य पितामहम् उपस्थितः। तस्य कोपात् पिता राजन् ससर्जात्मानम् आत्मना।

pitaraṃ sa samutsṛjya pitāmaham upasthitaḥ. tasya kopāt pitā rājan sasarjātmānam ātmanā.

स जज्ञे विश्रवा नाम तस्यात्मार्धेन वै द्विजः। प्रतीकाराय सक्रोधस् ततो वैश्रवणस्य वै।

sa jajñe viśravā nāma tasyātmārdhena vai dvijaḥ. pratīkārāya sakrodhas tato vaiśravaṇasya vai.

पितामहस् तु प्रीतात्मा ददौ वैश्रवणस्य ह। अमरत्वं धनेशत्वं लोकपालत्वम् एव च।

pitāmahas tu prītātmā dadau vaiśravaṇasya ha. amaratvaṃ dhaneśatvaṃ lokapālatvam eva ca.

ईशानेन तथा सख्यं पुत्रं च नलकूबरम्। राजधानीनिवेशं च लङ्कां रक्षोगणान्विताम्। विमानं पुष्पकं नाम कामगं च ददौ प्रभुः। यक्षाणाम् आधिपत्यं च राजराजत्वम् एव च।

īśānena tathā sakhyaṃ putraṃ ca nalakūbaram. rājadhānīniveśaṃ ca laṅkāṃ rakṣogaṇānvitām. vimānaṃ puṣpakaṃ nāma kāmagaṃ ca dadau prabhuḥ. yakṣāṇām ādhipatyaṃ ca rājarājatvam eva ca.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents