महाभारत 3.255 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 255→

[mh-3-255] • 59 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। संतिष्ठत प्रहरत तूर्णं विपरिधावत। इति स्म सैन्धवो राजा चोदयाम् आस तान् नृपान्।

vaiśaṃpāyana uvāca. saṃtiṣṭhata praharata tūrṇaṃ viparidhāvata. iti sma saindhavo rājā codayām āsa tān nṛpān.

ततो घोरतरः शब्दो रणे समभवत् तदा। भीमार्जुनयमान् दृष्ट्वा सैन्यानां सयुधिष्ठिरान्।

tato ghorataraḥ śabdo raṇe samabhavat tadā. bhīmārjunayamān dṛṣṭvā sainyānāṃ sayudhiṣṭhirān.

शिबिसिन्धुत्रिगर्तानां विषादश् चाप्य् अजायत। तान् दृष्ट्वा पुरुषव्याघ्रान् व्याघ्रान् इव बलोत्कटान्।

śibisindhutrigartānāṃ viṣādaś cāpy ajāyata. tān dṛṣṭvā puruṣavyāghrān vyāghrān iva balotkaṭān.

हेमचित्रसमुत्सेधां सर्वशैक्यायसीं गदाम्। प्रगृह्याभ्यद्रवद् भीमः सैन्धवं कालचोदितम्।

hemacitrasamutsedhāṃ sarvaśaikyāyasīṃ gadām. pragṛhyābhyadravad bhīmaḥ saindhavaṃ kālacoditam.

तदन्तरम् अथावृत्य कोटिकाश्यो ऽभ्यहारयत्। महता रथवंशेन परिवार्य वृकोदरम्।

tadantaram athāvṛtya koṭikāśyo 'bhyahārayat. mahatā rathavaṃśena parivārya vṛkodaram.

शक्तितोमरनाराचैर् वीरबाहुप्रचोदितैः। कीर्यमाणो ऽपि बहुभिर् न स्म भीमो ऽभ्यकम्पत।

śaktitomaranārācair vīrabāhupracoditaiḥ. kīryamāṇo 'pi bahubhir na sma bhīmo 'bhyakampata.

गजं तु सगजारोहं पदातींश् च चतुर्दश। जघान गदया भीमः सैन्धवध्वजिनीमुखे।

gajaṃ tu sagajārohaṃ padātīṃś ca caturdaśa. jaghāna gadayā bhīmaḥ saindhavadhvajinīmukhe.

पार्थः पञ्चशताञ् शूरान् पार्वतीयान् महारथान्। परीप्समानः सौवीरं जघान ध्वजिनीमुखे।

pārthaḥ pañcaśatāñ śūrān pārvatīyān mahārathān. parīpsamānaḥ sauvīraṃ jaghāna dhvajinīmukhe.

राजा स्वयं सुवीराणां प्रवराणां प्रहारिणाम्। निमेषमात्रेण शतं जघान समरे तदा।

rājā svayaṃ suvīrāṇāṃ pravarāṇāṃ prahāriṇām. nimeṣamātreṇa śataṃ jaghāna samare tadā.

ददृशे नकुलस् तत्र रथात् प्रस्कन्द्य खड्गधृक्। शिरांसि पादरक्षाणां बीजवत् प्रवपन् मुहुः।

dadṛśe nakulas tatra rathāt praskandya khaḍgadhṛk. śirāṃsi pādarakṣāṇāṃ bījavat pravapan muhuḥ.

सहदेवस् तु संयाय रथेन गजयोधिनः। पातयाम् आस नाराचैर् द्रुमेभ्य इव बर्हिणः।

sahadevas tu saṃyāya rathena gajayodhinaḥ. pātayām āsa nārācair drumebhya iva barhiṇaḥ.

ततस् त्रिगर्तः सधनुर् अवतीर्य महारथात्। गदया चतुरो वाहान् राज्ञस् तस्य तदावधीत्।

tatas trigartaḥ sadhanur avatīrya mahārathāt. gadayā caturo vāhān rājñas tasya tadāvadhīt.

तम् अभ्याशगतं राजा पदातिं कुन्तिनन्दनः। अर्धचन्द्रेण बाणेन विव्याधोरसि धर्मराट्।

tam abhyāśagataṃ rājā padātiṃ kuntinandanaḥ. ardhacandreṇa bāṇena vivyādhorasi dharmarāṭ.

स भिन्नहृदयो वीरो वक्त्राच् छोणितम् उद्वमन्। पपाताभिमुखः पार्थं छिन्नमूल इव द्रुमः।

sa bhinnahṛdayo vīro vaktrāc choṇitam udvaman. papātābhimukhaḥ pārthaṃ chinnamūla iva drumaḥ.

इन्द्रसेनद्वितीयस् तु रथात् प्रस्कन्द्य धर्मराट्। हताश्वः सहदेवस्य प्रतिपेदे महारथम्।

indrasenadvitīyas tu rathāt praskandya dharmarāṭ. hatāśvaḥ sahadevasya pratipede mahāratham.

नकुलं त्व् अभिसंधाय क्षेमंकरमहामुखौ। उभाव् उभयतस् तीक्ष्णैः शरवर्षैर् अवर्षताम्।

nakulaṃ tv abhisaṃdhāya kṣemaṃkaramahāmukhau. ubhāv ubhayatas tīkṣṇaiḥ śaravarṣair avarṣatām.

तौ शरैर् अभिवर्षन्तौ जीमूताव् इव वार्षिकौ। एकैकेन विपाठेन जघ्ने माद्रवतीसुतः।

tau śarair abhivarṣantau jīmūtāv iva vārṣikau. ekaikena vipāṭhena jaghne mādravatīsutaḥ.

त्रिगर्तराजः सुरथस् तस्याथ रथधूर्गतः। रथम् आक्षेपयाम् आस गजेन गजयानवित्।

trigartarājaḥ surathas tasyātha rathadhūrgataḥ. ratham ākṣepayām āsa gajena gajayānavit.

नकुलस् त्व् अपभीस् तस्माद् रथाच् चर्मासिपाणिमान्। उद्भ्रान्तं स्थानम् आस्थाय तस्थौ गिरिर् इवाचलः।

nakulas tv apabhīs tasmād rathāc carmāsipāṇimān. udbhrāntaṃ sthānam āsthāya tasthau girir ivācalaḥ.

सुरथस् तं गजवरं वधाय नकुलस्य तु। प्रेषयाम् आस सक्रोधम् अभ्युच्छ्रितकरं ततः।

surathas taṃ gajavaraṃ vadhāya nakulasya tu. preṣayām āsa sakrodham abhyucchritakaraṃ tataḥ.

नकुलस् तस्य नागस्य समीपपरिवर्तिनः। सविषाणं भुजं मूले खड्गेन निरकृन्तत।

nakulas tasya nāgasya samīpaparivartinaḥ. saviṣāṇaṃ bhujaṃ mūle khaḍgena nirakṛntata.

स विनद्य महानादं गजः कङ्कणभूषणः। पतन्न् अवाक्शिरा भूमौ हस्त्यारोहान् अपोथयत्।

sa vinadya mahānādaṃ gajaḥ kaṅkaṇabhūṣaṇaḥ. patann avākśirā bhūmau hastyārohān apothayat.

स तत् कर्म महत् कृत्वा शूरो माद्रवतीसुतः। भीमसेनरथं प्राप्य शर्म लेभे महारथः।

sa tat karma mahat kṛtvā śūro mādravatīsutaḥ. bhīmasenarathaṃ prāpya śarma lebhe mahārathaḥ.

भीमस् त्व् आपततो राज्ञः कोटिकाश्यस्य संगरे। सूतस्य नुदतो वाहान् क्षुरेणापाहरच् छिरः।

bhīmas tv āpatato rājñaḥ koṭikāśyasya saṃgare. sūtasya nudato vāhān kṣureṇāpāharac chiraḥ.

न बुबोध हतं सूतं स राजा बाहुशालिना। तस्याश्वा व्यद्रवन् संख्ये हतसूतास् ततस् ततः।

na bubodha hataṃ sūtaṃ sa rājā bāhuśālinā. tasyāśvā vyadravan saṃkhye hatasūtās tatas tataḥ.

विमुखं हतसूतं तं भीमः प्रहरतां वरः। जघान तलयुक्तेन प्रासेनाभ्येत्य पाण्डवः। तदा तु संप्रवृत्ते तु तुमुले योधसंक्षये। अङ्गारकः कुञ्जरश् च संजयो गुप्तकस् तथा। शत्रुंजयः सुप्रबुद्धो शुभकृद् भ्रमका अपि। शूरः पराकुः कुहको द्वादशैते महारथाः। सुबलाः सैन्धवाश् चैव त्रिगर्ताश् च महाबलाः। इक्ष्वाकुयोधाः प्रबला रथिनः सह यद् द्विपाः। कोटीकृत्य च पार्थं तु शरवर्षैर् अवाकिरन्। अर्जुनस् तु ततः क्रुद्धः शरवर्षं निहत्य च।

vimukhaṃ hatasūtaṃ taṃ bhīmaḥ praharatāṃ varaḥ. jaghāna talayuktena prāsenābhyetya pāṇḍavaḥ. tadā tu saṃpravṛtte tu tumule yodhasaṃkṣaye. aṅgārakaḥ kuñjaraś ca saṃjayo guptakas tathā. śatruṃjayaḥ suprabuddho śubhakṛd bhramakā api. śūraḥ parākuḥ kuhako dvādaśaite mahārathāḥ. subalāḥ saindhavāś caiva trigartāś ca mahābalāḥ. ikṣvākuyodhāḥ prabalā rathinaḥ saha yad dvipāḥ. koṭīkṛtya ca pārthaṃ tu śaravarṣair avākiran. arjunas tu tataḥ kruddhaḥ śaravarṣaṃ nihatya ca.

द्वादशानां तु सर्वेषां सौवीराणां धनंजयः। चकर्त निषितैर् भल्लैर् धनूंषि च शिरांसि च।

dvādaśānāṃ tu sarveṣāṃ sauvīrāṇāṃ dhanaṃjayaḥ. cakarta niṣitair bhallair dhanūṃṣi ca śirāṃsi ca.

शिबीन् इक्ष्वाकुमुख्यांश् च त्रिगर्तान् सैन्धवान् अपि। जघानातिरथः संख्ये बाणगोचरम् आगतान्।

śibīn ikṣvākumukhyāṃś ca trigartān saindhavān api. jaghānātirathaḥ saṃkhye bāṇagocaram āgatān.

सादिताः प्रत्यदृश्यन्त बहवः सव्यसाचिना। सपताकाश् च मातङ्गाः सध्वजाश् च महारथाः।

sāditāḥ pratyadṛśyanta bahavaḥ savyasācinā. sapatākāś ca mātaṅgāḥ sadhvajāś ca mahārathāḥ.

प्रच्छाद्य पृथिवीं तस्थुः सर्वम् आयोधनं प्रति। शरीराण्य् अशिरस्कानि विदेहानि शिरांसि च।

pracchādya pṛthivīṃ tasthuḥ sarvam āyodhanaṃ prati. śarīrāṇy aśiraskāni videhāni śirāṃsi ca.

श्वगृध्रकङ्ककाकोलभासगोमायुवायसाः। अतृप्यंस् तत्र वीराणां हतानां मांसशोणितैः। एवं तीक्ष्णशरज्वालैर् गाण्डीवाग्निप्रचोदितैः। सेनेन्धनं ददाहाशु सरोषः पार्थयाजकः। चक्राणां पतितानां च युगानां च महीपते। तूणीराणां पताकानां ध्वजानां च रथैः सह। शराणाम् अनुकर्षाणां त्रिवेणूनां तथैव च। अक्षाणाम् अथ योक्त्राणां प्रतोदानां च राशयः। शिरसां पतितानां च कुण्डलोष्णीषधारिणाम्। भुजानां मुकुटानां च हाराणाम् अङ्गदैः सह। छत्त्राणां व्यजनानां च चर्मणां चैव राशयः। छिन्नानां कार्मुकाणां च पट्टसानां तथैव च। शक्तीनाम् अथ खड्गानां दण्डानाम् अथ तोमरैः। राशयस् तत्र दृश्यन्ते तत्र तत्र विशां पते। पतितैश् चैव मातङ्गैः सयोधैः पर्वतोपमैः। हयैर् निपतितैः सार्धं सादिभिः सायुधैस् तदा। विप्रविष्टै रथैश् चैव निहतैश् च पदातिभिः। अगम्यरूपा पृथिवी मांसशोणितकर्दमा।

śvagṛdhrakaṅkakākolabhāsagomāyuvāyasāḥ. atṛpyaṃs tatra vīrāṇāṃ hatānāṃ māṃsaśoṇitaiḥ. evaṃ tīkṣṇaśarajvālair gāṇḍīvāgnipracoditaiḥ. senendhanaṃ dadāhāśu saroṣaḥ pārthayājakaḥ. cakrāṇāṃ patitānāṃ ca yugānāṃ ca mahīpate. tūṇīrāṇāṃ patākānāṃ dhvajānāṃ ca rathaiḥ saha. śarāṇām anukarṣāṇāṃ triveṇūnāṃ tathaiva ca. akṣāṇām atha yoktrāṇāṃ pratodānāṃ ca rāśayaḥ. śirasāṃ patitānāṃ ca kuṇḍaloṣṇīṣadhāriṇām. bhujānāṃ mukuṭānāṃ ca hārāṇām aṅgadaiḥ saha. chattrāṇāṃ vyajanānāṃ ca carmaṇāṃ caiva rāśayaḥ. chinnānāṃ kārmukāṇāṃ ca paṭṭasānāṃ tathaiva ca. śaktīnām atha khaḍgānāṃ daṇḍānām atha tomaraiḥ. rāśayas tatra dṛśyante tatra tatra viśāṃ pate. patitaiś caiva mātaṅgaiḥ sayodhaiḥ parvatopamaiḥ. hayair nipatitaiḥ sārdhaṃ sādibhiḥ sāyudhais tadā. vipraviṣṭai rathaiś caiva nihataiś ca padātibhiḥ. agamyarūpā pṛthivī māṃsaśoṇitakardamā.

हतेषु तेषु वीरेषु सिन्धुराजो जयद्रथः। विमुच्य कृष्णां संत्रस्तः पलायनपरो ऽभवत्। विद्राव्यमाने सैन्ये तु मकरैर् अर्णवो यथा।

hateṣu teṣu vīreṣu sindhurājo jayadrathaḥ. vimucya kṛṣṇāṃ saṃtrastaḥ palāyanaparo 'bhavat. vidrāvyamāne sainye tu makarair arṇavo yathā.

स तस्मिन् संकुले सैन्ये द्रौपदीम् अवतार्य वै। प्राणप्रेप्सुर् उपाधावद् वनं येन नराधमः।

sa tasmin saṃkule sainye draupadīm avatārya vai. prāṇaprepsur upādhāvad vanaṃ yena narādhamaḥ.

द्रौपदीं धर्मराजस् तु दृष्ट्वा धौम्यपुरस्कृताम्। माद्रीपुत्रेण वीरेण रथम् आरोपयत् तदा।

draupadīṃ dharmarājas tu dṛṣṭvā dhaumyapuraskṛtām. mādrīputreṇa vīreṇa ratham āropayat tadā.

ततस् तद् विद्रुतं सैन्यम् अपयाते जयद्रथे। आदिश्यादिश्य नाराचैर् आजघान वृकोदरः।

tatas tad vidrutaṃ sainyam apayāte jayadrathe. ādiśyādiśya nārācair ājaghāna vṛkodaraḥ.

सव्यसाची तु तं दृष्ट्वा पलायन्तं जयद्रथम्। वारयाम् आस निघ्नन्तं भीमं सैन्धवसैनिकान्।

savyasācī tu taṃ dṛṣṭvā palāyantaṃ jayadratham. vārayām āsa nighnantaṃ bhīmaṃ saindhavasainikān.

अर्जुन उवाच। यस्यापचारात् प्राप्तो ऽयम् अस्मान् क्लेशो दुरासदः। तम् अस्मिन् समरोद्देशे न पश्यामि जयद्रथम्।

arjuna uvāca. yasyāpacārāt prāpto 'yam asmān kleśo durāsadaḥ. tam asmin samaroddeśe na paśyāmi jayadratham.

तम् एवान्विष भद्रं ते किं ते योधैर् निपातितैः। अनामिषम् इदं कर्म कथं वा मन्यते भवान्।

tam evānviṣa bhadraṃ te kiṃ te yodhair nipātitaiḥ. anāmiṣam idaṃ karma kathaṃ vā manyate bhavān.

वैशंपायन उवाच। इत्य् उक्तो भीमसेनस् तु गुडाकेशेन धीमता। युधिष्ठिरम् अभिप्रेक्ष्य वाग्मी वचनम् अब्रवीत्।

vaiśaṃpāyana uvāca. ity ukto bhīmasenas tu guḍākeśena dhīmatā. yudhiṣṭhiram abhiprekṣya vāgmī vacanam abravīt.

हतप्रवीरा रिपवो भूयिष्ठं विद्रुता दिशः। गृहीत्वा द्रौपदीं राजन् निवर्ततु भवान् इतः।

hatapravīrā ripavo bhūyiṣṭhaṃ vidrutā diśaḥ. gṛhītvā draupadīṃ rājan nivartatu bhavān itaḥ.

यमाभ्यां सह राजेन्द्र धौम्येन च महात्मना। प्राप्याश्रमपदं राजन् द्रौपदीं परिसान्त्वय।

yamābhyāṃ saha rājendra dhaumyena ca mahātmanā. prāpyāśramapadaṃ rājan draupadīṃ parisāntvaya.

न हि मे मोक्ष्यते जीवन् मूढः सैन्धवको नृपः। पातालतलसंस्थो ऽपि यदि शक्रो ऽस्य सारथिः।

na hi me mokṣyate jīvan mūḍhaḥ saindhavako nṛpaḥ. pātālatalasaṃstho 'pi yadi śakro 'sya sārathiḥ.

युधिष्ठिर उवाच। न हन्तव्यो महाबाहो दुरात्मापि स सैन्धवः। दुःशलाम् अभिसंस्मृत्य गान्धारीं च यशस्विनीम्।

yudhiṣṭhira uvāca. na hantavyo mahābāho durātmāpi sa saindhavaḥ. duḥśalām abhisaṃsmṛtya gāndhārīṃ ca yaśasvinīm.

वैशंपायन उवाच। तच् छ्रुत्वा द्रौपदी भीमम् उवाच व्याकुलेन्द्रिया। कुपिता ह्रीमती प्राज्ञा पती भीमार्जुनाव् उभौ।

vaiśaṃpāyana uvāca. tac chrutvā draupadī bhīmam uvāca vyākulendriyā. kupitā hrīmatī prājñā patī bhīmārjunāv ubhau.

कर्तव्यं चेत् प्रियं मह्यं वध्यः स पुरुषाधमः। सैन्धवापसदः पापो दुर्मतिः कुलपांसनः।

kartavyaṃ cet priyaṃ mahyaṃ vadhyaḥ sa puruṣādhamaḥ. saindhavāpasadaḥ pāpo durmatiḥ kulapāṃsanaḥ.

भार्याभिहर्ता निर्वैरो यश् च राज्यहरो रिपुः। याचमानो ऽपि संग्रामे न स जीवितुम् अर्हति।

bhāryābhihartā nirvairo yaś ca rājyaharo ripuḥ. yācamāno 'pi saṃgrāme na sa jīvitum arhati.

इत्य् उक्तौ तौ नरव्याघ्रौ ययतुर् यत्र सैन्धवः। राजा निववृते कृष्णाम् आदाय सपुरोहितः।

ity uktau tau naravyāghrau yayatur yatra saindhavaḥ. rājā nivavṛte kṛṣṇām ādāya sapurohitaḥ.

स प्रविश्याश्रमपदं व्यपविद्धबृसीघटम्। मार्कण्डेयादिभिर् विप्रैर् अनुकीर्णं ददर्श ह।

sa praviśyāśramapadaṃ vyapaviddhabṛsīghaṭam. mārkaṇḍeyādibhir viprair anukīrṇaṃ dadarśa ha.

द्रौपदीम् अनुशोचद्भिर् ब्राह्मणैस् तैः समागतैः। समियाय महाप्राज्ञः सभार्यो भ्रातृमध्यगः।

draupadīm anuśocadbhir brāhmaṇais taiḥ samāgataiḥ. samiyāya mahāprājñaḥ sabhāryo bhrātṛmadhyagaḥ.

ते स्म तं मुदिता दृष्ट्वा पुनर् अभ्यागतं नृपम्। जित्वा तान् सिन्धुसौवीरान् द्रौपदीं चाहृतां पुनः।

te sma taṃ muditā dṛṣṭvā punar abhyāgataṃ nṛpam. jitvā tān sindhusauvīrān draupadīṃ cāhṛtāṃ punaḥ.

स तैः परिवृतो राजा तत्रैवोपविवेश ह। प्रविवेशाश्रमं कृष्णा यमाभ्यां सह भामिनी।

sa taiḥ parivṛto rājā tatraivopaviveśa ha. praviveśāśramaṃ kṛṣṇā yamābhyāṃ saha bhāminī.

भीमार्जुनाव् अपि श्रुत्वा क्रोशमात्रगतं रिपुम्। स्वयम् अश्वांस् तुदन्तौ तौ जवेनैवाभ्यधावताम्।

bhīmārjunāv api śrutvā krośamātragataṃ ripum. svayam aśvāṃs tudantau tau javenaivābhyadhāvatām.

इदम् अत्यद्भुतं चात्र चकार पुरुषो ऽर्जुनः। क्रोशमात्रगतान् अश्वान् सैन्धवस्य जघान यत्।

idam atyadbhutaṃ cātra cakāra puruṣo 'rjunaḥ. krośamātragatān aśvān saindhavasya jaghāna yat.

स हि दिव्यास्त्रसंपन्नः कृच्छ्रकाले ऽप्य् असंभ्रमः। अकरोद् दुष्करं कर्म शरैर् अस्त्रानुमन्त्रितैः।

sa hi divyāstrasaṃpannaḥ kṛcchrakāle 'py asaṃbhramaḥ. akarod duṣkaraṃ karma śarair astrānumantritaiḥ.

ततो ऽभ्यधावतां वीराव् उभौ भीमधनंजयौ। हताश्वं सैन्धवं भीतम् एकं व्याकुलचेतसम्।

tato 'bhyadhāvatāṃ vīrāv ubhau bhīmadhanaṃjayau. hatāśvaṃ saindhavaṃ bhītam ekaṃ vyākulacetasam.

सैन्धवस् तु हतान् दृष्ट्वा तथाश्वान् स्वान् सुदुःखितः। रथात् प्रस्कन्द्य पद्भ्यां वै पलायनपरो ऽभवत्। दृष्ट्वा विक्रमकर्माणि कुर्वाणं च धनंजयम्। पलायनकृतोत्साहः प्राद्रवद् येन वै वनम्।

saindhavas tu hatān dṛṣṭvā tathāśvān svān suduḥkhitaḥ. rathāt praskandya padbhyāṃ vai palāyanaparo 'bhavat. dṛṣṭvā vikramakarmāṇi kurvāṇaṃ ca dhanaṃjayam. palāyanakṛtotsāhaḥ prādravad yena vai vanam.

सैन्धवं त्वभिसंप्रेक्ष्य पराक्रान्तं पलायने। अनुयाय महाबाहुः फल्गुनो वाक्यम् अब्रवीत्।

saindhavaṃ tvabhisaṃprekṣya parākrāntaṃ palāyane. anuyāya mahābāhuḥ phalguno vākyam abravīt.

अनेन वीर्येण कथं स्त्रियं प्रार्थयसे बलात्। राजपुत्र निवर्तस्व न ते युक्तं पलायनम्। कथं चानुचरान् हित्वा शत्रुमध्ये पलायसे।

anena vīryeṇa kathaṃ striyaṃ prārthayase balāt. rājaputra nivartasva na te yuktaṃ palāyanam. kathaṃ cānucarān hitvā śatrumadhye palāyase.

इत्य् उच्यमानः पार्थेन सैन्धवो न न्यवर्तत। अर्जुनेन च धीमता। सैन्धवो ऽपि च पापात्मा। तिष्ठ तिष्ठेति तं भीमः सहसाभ्यद्रवद् बली। मा वधीर् इति पार्थस् तं दयावान् अभ्यभाषत।

ity ucyamānaḥ pārthena saindhavo na nyavartata. arjunena ca dhīmatā. saindhavo 'pi ca pāpātmā. tiṣṭha tiṣṭheti taṃ bhīmaḥ sahasābhyadravad balī. mā vadhīr iti pārthas taṃ dayāvān abhyabhāṣata.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...