महाभारत 3.243 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 243→

[mh-3-243] • 24 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। प्रविशन्तं महाराज सूतास् तुष्टुवुर् अच्युतम्। जनाश् चापि महेष्वासं तुष्टुवू राजसत्तमम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. praviśantaṃ mahārāja sūtās tuṣṭuvur acyutam. janāś cāpi maheṣvāsaṃ tuṣṭuvū rājasattamam.

लाजैश् चन्दनचूर्णैश् चाप्य् अवकीर्य जनास् तदा। ऊचुर् दिष्ट्या नृपाविघ्नात् समाप्तो ऽयं क्रतुस् तव।

lājaiś candanacūrṇaiś cāpy avakīrya janās tadā. ūcur diṣṭyā nṛpāvighnāt samāpto 'yaṃ kratus tava.

अपरे त्व् अब्रुवंस् तत्र वातिकास् तं महीपतिम्। युधिष्ठिरस्य यज्ञेन न समो ह्य् एष तु क्रतुः। नैव तस्य क्रतोर् एष कलाम् अर्हति षोडशीम्।

apare tv abruvaṃs tatra vātikās taṃ mahīpatim. yudhiṣṭhirasya yajñena na samo hy eṣa tu kratuḥ. naiva tasya krator eṣa kalām arhati ṣoḍaśīm.

एवं तत्राब्रुवन् के चिद् वातिकास् तं नरेश्वरम्। सुहृदस् त्व् अब्रुवंस् तत्र अति सर्वान् अयं क्रतुः। प्रवर्तितो ह्य् अयं राज्ञा धार्तराष्ट्रेण धीमता।

evaṃ tatrābruvan ke cid vātikās taṃ nareśvaram. suhṛdas tv abruvaṃs tatra ati sarvān ayaṃ kratuḥ. pravartito hy ayaṃ rājñā dhārtarāṣṭreṇa dhīmatā.

ययातिर् नहुषश् चापि मान्धाता भरतस् तथा। क्रतुम् एनं समाहृत्य पूताः सर्वे दिवं गताः।

yayātir nahuṣaś cāpi māndhātā bharatas tathā. kratum enaṃ samāhṛtya pūtāḥ sarve divaṃ gatāḥ.

एता वाचः शुभाः शृण्वन् सुहृदां भरतर्षभ। प्रविवेश पुरं हृष्टः स्ववेश्म च नराधिपः।

etā vācaḥ śubhāḥ śṛṇvan suhṛdāṃ bharatarṣabha. praviveśa puraṃ hṛṣṭaḥ svaveśma ca narādhipaḥ.

अभिवाद्य ततः पादौ मातापित्रोर् विशां पते। भीष्मद्रोणकृपाणां च विदुरस्य च धीमतः।

abhivādya tataḥ pādau mātāpitror viśāṃ pate. bhīṣmadroṇakṛpāṇāṃ ca vidurasya ca dhīmataḥ.

अभिवादितः कनीयोभिर् भ्रातृभिर् भ्रातृवत्सलः। निषसादासने मुख्ये भ्रातृभिः परिवारितः।

abhivāditaḥ kanīyobhir bhrātṛbhir bhrātṛvatsalaḥ. niṣasādāsane mukhye bhrātṛbhiḥ parivāritaḥ.

तम् उत्थाय महाराज सूतपुत्रो ऽब्रवीद् वचः। दिष्ट्या ते भरतश्रेष्ठ समाप्तो ऽयं महाक्रतुः।

tam utthāya mahārāja sūtaputro 'bravīd vacaḥ. diṣṭyā te bharataśreṣṭha samāpto 'yaṃ mahākratuḥ.

हतेषु युधि पार्थेषु राजसूये तथा त्वया। आहृते ऽहं नरश्रेष्ठ त्वां सभाजयिता पुनः।

hateṣu yudhi pārtheṣu rājasūye tathā tvayā. āhṛte 'haṃ naraśreṣṭha tvāṃ sabhājayitā punaḥ.

तम् अब्रवीन् महाराजो धार्तराष्ट्रो महायशाः। सत्यम् एतत् त्वया वीर पाण्डवेषु दुरात्मसु।

tam abravīn mahārājo dhārtarāṣṭro mahāyaśāḥ. satyam etat tvayā vīra pāṇḍaveṣu durātmasu.

निहतेषु नरश्रेष्ठ प्राप्ते चापि महाक्रतौ। राजसूये पुनर् वीर त्वं मां संवर्धयिष्यसि।

nihateṣu naraśreṣṭha prāpte cāpi mahākratau. rājasūye punar vīra tvaṃ māṃ saṃvardhayiṣyasi.

एवम् उक्त्वा महाप्राज्ञः कर्णम् आश्लिष्य भारत। राजसूयं क्रतुश्रेष्ठं चिन्तयाम् आस कौरवः।

evam uktvā mahāprājñaḥ karṇam āśliṣya bhārata. rājasūyaṃ kratuśreṣṭhaṃ cintayām āsa kauravaḥ.

सो ऽब्रवीत् सुहृदश् चापि पार्श्वस्थान् नृपसत्तमः। राधेयसौबलादीन् वै धार्तराष्ट्रो महीपतिः। कदा तु तं क्रतुवरं राजसूयं महाधनम्। निहत्य पाण्डवान् सर्वान् आहरिष्यामि कौरवाः।

so 'bravīt suhṛdaś cāpi pārśvasthān nṛpasattamaḥ. rādheyasaubalādīn vai dhārtarāṣṭro mahīpatiḥ. kadā tu taṃ kratuvaraṃ rājasūyaṃ mahādhanam. nihatya pāṇḍavān sarvān āhariṣyāmi kauravāḥ.

तम् अब्रवीत् तदा कर्णः शृणु मे राजकुञ्जर। पादौ न धावये तावद् यावन् न निहतो ऽर्जुनः। कीलालजं न खादेयं करिष्ये चासुरव्रतम्। नास्तीति नैव वक्ष्यामि याचितो येन केन चित्।

tam abravīt tadā karṇaḥ śṛṇu me rājakuñjara. pādau na dhāvaye tāvad yāvan na nihato 'rjunaḥ. kīlālajaṃ na khādeyaṃ kariṣye cāsuravratam. nāstīti naiva vakṣyāmi yācito yena kena cit.

अथोत्क्रुष्टं महेष्वासैर् धार्तराष्ट्रैर् महारथैः। प्रतिज्ञाते फल्गुनस्य वधे कर्णेन संयुगे। विजितांश् चाप्य् अमन्यन्त पाण्डवान् धृतराष्ट्रजाः। तदा प्रतिज्ञाम् आरुह्य सूतपुत्रेण भाषिते।

athotkruṣṭaṃ maheṣvāsair dhārtarāṣṭrair mahārathaiḥ. pratijñāte phalgunasya vadhe karṇena saṃyuge. vijitāṃś cāpy amanyanta pāṇḍavān dhṛtarāṣṭrajāḥ. tadā pratijñām āruhya sūtaputreṇa bhāṣite.

दुर्योधनो ऽपि राजेन्द्र विसृज्य नरपुंगवान्। प्रविवेश गृहं श्रीमान् यथा चैत्ररथं प्रभुः। ते ऽपि सर्वे महेष्वासा जग्मुर् वेश्मानि भारत। कर्णो ऽपि स्वगृहं गत्वा मुदितो बान्धवैः सह। प्रददौ वित्तम् अर्थिभ्यो धनाध्यक्ष इवापरः। स्वानि स्वानि महाराज भीष्मद्रोणादयो नृपाः।

duryodhano 'pi rājendra visṛjya narapuṃgavān. praviveśa gṛhaṃ śrīmān yathā caitrarathaṃ prabhuḥ. te 'pi sarve maheṣvāsā jagmur veśmāni bhārata. karṇo 'pi svagṛhaṃ gatvā mudito bāndhavaiḥ saha. pradadau vittam arthibhyo dhanādhyakṣa ivāparaḥ. svāni svāni mahārāja bhīṣmadroṇādayo nṛpāḥ.

पाण्डवाश् च महेष्वासा दूतवाक्यप्रचोदिताः। चिन्तयन्तस् तम् एवार्थं नालभन्त सुखं क्व चित्।

pāṇḍavāś ca maheṣvāsā dūtavākyapracoditāḥ. cintayantas tam evārthaṃ nālabhanta sukhaṃ kva cit.

भूयश् च चारै राजेन्द्र प्रवृत्तिर् उपपादिता। प्रतिज्ञा सूतपुत्रस्य विजयस्य वधं प्रति।

bhūyaś ca cārai rājendra pravṛttir upapāditā. pratijñā sūtaputrasya vijayasya vadhaṃ prati.

एतच् छ्रुत्वा धर्मसुतः समुद्विग्नो नराधिप। अभेद्यकवचं मत्वा कर्णम् अद्भुतविक्रमम्। अनुस्मरंश् च संक्लेशान् न शान्तिम् उपयाति सः। अधोमुखश् चिरं तस्थौ किं कार्यम् इति चिन्तयन्।

etac chrutvā dharmasutaḥ samudvigno narādhipa. abhedyakavacaṃ matvā karṇam adbhutavikramam. anusmaraṃś ca saṃkleśān na śāntim upayāti saḥ. adhomukhaś ciraṃ tasthau kiṃ kāryam iti cintayan.

तस्य चिन्तापरीतस्य बुद्धिर् जज्ञे महात्मनः। बहुव्यालमृगाकीर्णं त्यक्तुं द्वैतवनं वनम्।

tasya cintāparītasya buddhir jajñe mahātmanaḥ. bahuvyālamṛgākīrṇaṃ tyaktuṃ dvaitavanaṃ vanam.

धार्तराष्ट्रो ऽपि नृपतिः प्रशशास वसुंधराम्। भ्रातृभिः सहितो वीरैर् भीष्मद्रोणकृपैस् तथा।

dhārtarāṣṭro 'pi nṛpatiḥ praśaśāsa vasuṃdharām. bhrātṛbhiḥ sahito vīrair bhīṣmadroṇakṛpais tathā.

संगम्य सूतपुत्रेण कर्णेनाहवशोभिना। सततं प्रीयमाणो वै देविना सौबलेन च। दुर्योधनः प्रिये नित्यं वर्तमानो महीपतिः। पूजयाम् आस विप्रेन्द्रान् क्रतुभिर् भूरिदक्षिणैः।

saṃgamya sūtaputreṇa karṇenāhavaśobhinā. satataṃ prīyamāṇo vai devinā saubalena ca. duryodhanaḥ priye nityaṃ vartamāno mahīpatiḥ. pūjayām āsa viprendrān kratubhir bhūridakṣiṇaiḥ.

भ्रातॄणां च प्रियं राजन् स चकार परंतपः। निश्चित्य मनसा वीरो दत्तभुक्तफलं धनम्।

bhrātṝṇāṃ ca priyaṃ rājan sa cakāra paraṃtapaḥ. niścitya manasā vīro dattabhuktaphalaṃ dhanam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...