महाभारत 3.242 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 242→

[mh-3-242] • 24 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। ततस् तु शिल्पिनः सर्वे अमात्यप्रवराश् च ह। विदुरश् च महाप्राज्ञो धार्तराष्ट्रे न्यवेदयत्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tatas tu śilpinaḥ sarve amātyapravarāś ca ha. viduraś ca mahāprājño dhārtarāṣṭre nyavedayat.

सज्जं क्रतुवरं राजन् कालप्राप्तं च भारत। सौवर्णं च कृतं दिव्यं लाङ्गलं सुमहाधनम्।

sajjaṃ kratuvaraṃ rājan kālaprāptaṃ ca bhārata. sauvarṇaṃ ca kṛtaṃ divyaṃ lāṅgalaṃ sumahādhanam.

एतच् छ्रुत्वा नृपश्रेष्ठो धार्तराष्ट्रो विशां पते। आज्ञापयाम् आस नृपः क्रतुराजप्रवर्तनम्।

etac chrutvā nṛpaśreṣṭho dhārtarāṣṭro viśāṃ pate. ājñāpayām āsa nṛpaḥ kraturājapravartanam.

ततः प्रववृते यज्ञः प्रभूतान्नः सुसंस्कृतः। दीक्षितश् चापि गान्धारिर् यथाशास्त्रं यथाक्रमम्।

tataḥ pravavṛte yajñaḥ prabhūtānnaḥ susaṃskṛtaḥ. dīkṣitaś cāpi gāndhārir yathāśāstraṃ yathākramam.

प्रहृष्टो धृतराष्ट्रो ऽभूद् विदुरश् च महायशाः। भीष्मो द्रोणः कृपः कर्णो गान्धारी च यशस्विनी।

prahṛṣṭo dhṛtarāṣṭro 'bhūd viduraś ca mahāyaśāḥ. bhīṣmo droṇaḥ kṛpaḥ karṇo gāndhārī ca yaśasvinī.

निमन्त्रणार्थं दूतांश् च प्रेषयाम् आस शीघ्रगान्। पार्थिवानां च राजेन्द्र ब्राह्मणानां तथैव च। ते प्रयाता यथोद्दिष्टं दूतास् त्वरितवाहनाः।

nimantraṇārthaṃ dūtāṃś ca preṣayām āsa śīghragān. pārthivānāṃ ca rājendra brāhmaṇānāṃ tathaiva ca. te prayātā yathoddiṣṭaṃ dūtās tvaritavāhanāḥ.

तत्र कं चित् प्रयातं तु दूतं दुःशासनो ऽब्रवीत्। गच्छ द्वैतवनं शीघ्रं पाण्डवान् पापपूरुषान्। निमन्त्रय यथान्यायं विप्रांस् तस्मिन् महावने।

tatra kaṃ cit prayātaṃ tu dūtaṃ duḥśāsano 'bravīt. gaccha dvaitavanaṃ śīghraṃ pāṇḍavān pāpapūruṣān. nimantraya yathānyāyaṃ viprāṃs tasmin mahāvane.

स गत्वा पाण्डवावासम् उवाचाभिप्रणम्य तान्। दुर्योधनो महाराज यजते नृपसत्तमः।

sa gatvā pāṇḍavāvāsam uvācābhipraṇamya tān. duryodhano mahārāja yajate nṛpasattamaḥ.

स्ववीर्यार्जितम् अर्थौघम् अवाप्य कुरुनन्दनः। तत्र गच्छन्ति राजानो ब्राह्मणाश् च ततस् ततः।

svavīryārjitam arthaugham avāpya kurunandanaḥ. tatra gacchanti rājāno brāhmaṇāś ca tatas tataḥ.

अहं तु प्रेषितो राजन् कौरवेण महात्मना। आमन्त्रयति वो राजा धार्तराष्ट्रो जनेश्वरः। मनो ऽभिलषितं राज्ञस् तं क्रतुं द्रष्टुम् अर्हथ।

ahaṃ tu preṣito rājan kauraveṇa mahātmanā. āmantrayati vo rājā dhārtarāṣṭro janeśvaraḥ. mano 'bhilaṣitaṃ rājñas taṃ kratuṃ draṣṭum arhatha.

ततो युधिष्ठिरो राजा तच् छ्रुत्वा दूतभाषितम्। अब्रवीन् नृपशार्दूलो दिष्ट्या राजा सुयोधनः। यजते क्रतुमुख्येन पूर्वेषां कीर्तिवर्धनः।

tato yudhiṣṭhiro rājā tac chrutvā dūtabhāṣitam. abravīn nṛpaśārdūlo diṣṭyā rājā suyodhanaḥ. yajate kratumukhyena pūrveṣāṃ kīrtivardhanaḥ.

वयम् अप्य् उपयास्यामो न त्व् इदानीं कथं चन। समयः परिपाल्यो नो यावद् वर्षं त्रयोदशम्।

vayam apy upayāsyāmo na tv idānīṃ kathaṃ cana. samayaḥ paripālyo no yāvad varṣaṃ trayodaśam.

श्रुत्वैतद् धर्मराजस्य भीमो वचनम् अब्रवीत्। तदा तु नृपतिर् गन्ता धर्मराजो युधिष्ठिरः।

śrutvaitad dharmarājasya bhīmo vacanam abravīt. tadā tu nṛpatir gantā dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ.

अस्त्रशस्त्रप्रदीप्ते ऽग्नौ यदा तं पातयिष्यति। वर्षात् त्रयोदशाद् ऊर्ध्वं रणसत्रे नराधिपः।

astraśastrapradīpte 'gnau yadā taṃ pātayiṣyati. varṣāt trayodaśād ūrdhvaṃ raṇasatre narādhipaḥ.

यदा क्रोधहविर् मोक्ता धार्तराष्ट्रेषु पाण्डवः। आगन्तारस् तदा स्मेति वाच्यस् ते स सुयोधनः।

yadā krodhahavir moktā dhārtarāṣṭreṣu pāṇḍavaḥ. āgantāras tadā smeti vācyas te sa suyodhanaḥ.

शेषास् तु पाण्डवा राजन् नैवोचुः किं चिद् अप्रियम्। दूतश् चापि यथावृत्तं धार्तराष्ट्रे न्यवेदयत्।

śeṣās tu pāṇḍavā rājan naivocuḥ kiṃ cid apriyam. dūtaś cāpi yathāvṛttaṃ dhārtarāṣṭre nyavedayat.

अथाजग्मुर् नरश्रेष्ठा नानाजनपदेश्वराः। ब्राह्मणाश् च महाभागा धार्तराष्ट्रपुरं प्रति।

athājagmur naraśreṣṭhā nānājanapadeśvarāḥ. brāhmaṇāś ca mahābhāgā dhārtarāṣṭrapuraṃ prati.

ते त्व् अर्चिता यथाशास्त्रं यथावर्णं यथाक्रमम्। मुदा परमया युक्ताः प्रीत्या चापि नरेश्वर।

te tv arcitā yathāśāstraṃ yathāvarṇaṃ yathākramam. mudā paramayā yuktāḥ prītyā cāpi nareśvara.

धृतराष्ट्रो ऽपि राजेन्द्र संवृतः सर्वकौरवैः। प्राप्तान् सर्वान् नृपान् दृष्ट्वा धार्तराष्ट्रो महामनाः। हर्षेण महता युक्तो विदुरं प्रत्यभाषत।

dhṛtarāṣṭro 'pi rājendra saṃvṛtaḥ sarvakauravaiḥ. prāptān sarvān nṛpān dṛṣṭvā dhārtarāṣṭro mahāmanāḥ. harṣeṇa mahatā yukto viduraṃ pratyabhāṣata.

यथा सुखी जनः सर्वः क्षत्तः स्याद् अन्नसंयुतः। तुष्येच् च यज्ञसदने तथा क्षिप्रं विधीयताम्।

yathā sukhī janaḥ sarvaḥ kṣattaḥ syād annasaṃyutaḥ. tuṣyec ca yajñasadane tathā kṣipraṃ vidhīyatām.

विदुरस् त्व् एवम् आज्ञप्तः सर्ववर्णान् अरिंदम। यथाप्रमाणतो विद्वान् पूजयाम् आस धर्मवित्।

viduras tv evam ājñaptaḥ sarvavarṇān ariṃdama. yathāpramāṇato vidvān pūjayām āsa dharmavit.

भक्ष्यभोज्यान्नपानेन माल्यैश् चापि सुगन्धिभिः। वासोभिर् विविधैश् चैव योजयाम् आस हृष्टवत्।

bhakṣyabhojyānnapānena mālyaiś cāpi sugandhibhiḥ. vāsobhir vividhaiś caiva yojayām āsa hṛṣṭavat.

कृत्वा ह्य् अवभृथं वीरो यथाशास्त्रं यथाक्रमम्। स्नातश् चावभृथो राजा धार्तराष्ट्रो महामनाः। सान्त्वयित्वा च राजेन्द्रो दत्त्वा च विविधं वसु। विसर्जयाम् आस नृपान् ब्राह्मणांश् च सहस्रशः।

kṛtvā hy avabhṛthaṃ vīro yathāśāstraṃ yathākramam. snātaś cāvabhṛtho rājā dhārtarāṣṭro mahāmanāḥ. sāntvayitvā ca rājendro dattvā ca vividhaṃ vasu. visarjayām āsa nṛpān brāhmaṇāṃś ca sahasraśaḥ.

विसर्जयित्वा स नृपान् भ्रातृभिः परिवारितः। विवेश हास्तिनपुरं सहितः कर्णसौबलैः।

visarjayitvā sa nṛpān bhrātṛbhiḥ parivāritaḥ. viveśa hāstinapuraṃ sahitaḥ karṇasaubalaiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...