महाभारत 3.231 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 231→

[mh-3-231] • 21 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। गन्धर्वैस् तु महाराज भग्ने कर्णे महारथे। संप्राद्रवच् चमूः सर्वा धार्तराष्ट्रस्य पश्यतः।

vaiśaṃpāyana uvāca. gandharvais tu mahārāja bhagne karṇe mahārathe. saṃprādravac camūḥ sarvā dhārtarāṣṭrasya paśyataḥ.

तान् दृष्ट्वा द्रवतः सर्वान् धार्तराष्ट्रान् पराङ्मुखान्। दुर्योधनो महाराज नासीत् तत्र पराङ्मुखः।

tān dṛṣṭvā dravataḥ sarvān dhārtarāṣṭrān parāṅmukhān. duryodhano mahārāja nāsīt tatra parāṅmukhaḥ.

ताम् आपतन्तीं संप्रेक्ष्य गन्धर्वाणां महाचमूम्। महता शरवर्षेण सो ऽभ्यवर्षद् अरिंदमः।

tām āpatantīṃ saṃprekṣya gandharvāṇāṃ mahācamūm. mahatā śaravarṣeṇa so 'bhyavarṣad ariṃdamaḥ.

अचिन्त्य शरवर्षं तु गन्धर्वास् तस्य तं रथम्। दुर्योधनं जिघांसन्तः समन्तात् पर्यवारयन्।

acintya śaravarṣaṃ tu gandharvās tasya taṃ ratham. duryodhanaṃ jighāṃsantaḥ samantāt paryavārayan.

युगम् ईषां वरूथं च तथैव ध्वजसारथी। अश्वांस् त्रिवेणुं तल्पं च तिलशो ऽभ्यहनन् रथम्।

yugam īṣāṃ varūthaṃ ca tathaiva dhvajasārathī. aśvāṃs triveṇuṃ talpaṃ ca tilaśo 'bhyahanan ratham.

दुर्योधनं चित्रसेनो विरथं पतितं भुवि। अभिद्रुत्य महाबाहुर् जीवग्राहम् अथाग्रहीत्। तस्य बाहू महाराज बद्ध्वा रज्ज्वा महारथम्। आरोप्य स्वं महाराज चित्रसेनो ननाद ह।

duryodhanaṃ citraseno virathaṃ patitaṃ bhuvi. abhidrutya mahābāhur jīvagrāham athāgrahīt. tasya bāhū mahārāja baddhvā rajjvā mahāratham. āropya svaṃ mahārāja citraseno nanāda ha.

तस्मिन् गृहीते राजेन्द्र स्थितं दुःशासनं रथे। पर्यगृह्णन्त गन्धर्वाः परिवार्य समन्ततः।

tasmin gṛhīte rājendra sthitaṃ duḥśāsanaṃ rathe. paryagṛhṇanta gandharvāḥ parivārya samantataḥ.

विविंशतिं चित्रसेनम् आदायान्ये प्रदुद्रुवुः। विन्दानुविन्दाव् अपरे राजदारांश् च सर्वशः।

viviṃśatiṃ citrasenam ādāyānye pradudruvuḥ. vindānuvindāv apare rājadārāṃś ca sarvaśaḥ.

सैन्यास् तु धार्तराष्ट्रस्य गन्धर्वैः समभिद्रुताः। पूर्वं प्रभग्नैः सहिताः पाण्डवान् अभ्ययुस् तदा।

sainyās tu dhārtarāṣṭrasya gandharvaiḥ samabhidrutāḥ. pūrvaṃ prabhagnaiḥ sahitāḥ pāṇḍavān abhyayus tadā.

शकटापणवेश्याश् च यानयुग्यं च सर्वशः। शरणं पाण्डवाञ् जग्मुर् ह्रियमाणे महीपतौ।

śakaṭāpaṇaveśyāś ca yānayugyaṃ ca sarvaśaḥ. śaraṇaṃ pāṇḍavāñ jagmur hriyamāṇe mahīpatau.

प्रियदर्शनो महाबाहुर् धार्तराष्ट्रो महाबलः। गन्धर्वैर् ह्रियते राजा पार्थास् तम् अनुधावत।

priyadarśano mahābāhur dhārtarāṣṭro mahābalaḥ. gandharvair hriyate rājā pārthās tam anudhāvata.

दुःशासनो दुर्विषहो दुर्मुखो दुर्जयस् तथा। बद्ध्वा ह्रियन्ते गन्धर्वै राजदाराश् च सर्वशः।

duḥśāsano durviṣaho durmukho durjayas tathā. baddhvā hriyante gandharvai rājadārāś ca sarvaśaḥ.

इति दुर्योधनामात्याः क्रोशन्तो राजगृद्धिनः। आर्ता दीनस्वराः सर्वे युधिष्ठिरम् उपागमन्।

iti duryodhanāmātyāḥ krośanto rājagṛddhinaḥ. ārtā dīnasvarāḥ sarve yudhiṣṭhiram upāgaman.

तांस् तथा व्यथितान् दीनान् भिक्षमाणान् युधिष्ठिरम्। वृद्धान् दुर्योधनामात्यान् भीमसेनो ऽभ्यभाषत। प्रगृहीतायुधान् वीरांश् चित्रसेनपुरोगमान्। महता हि प्रयत्नेन संनह्य गजवाजिभिः।

tāṃs tathā vyathitān dīnān bhikṣamāṇān yudhiṣṭhiram. vṛddhān duryodhanāmātyān bhīmaseno 'bhyabhāṣata. pragṛhītāyudhān vīrāṃś citrasenapurogamān. mahatā hi prayatnena saṃnahya gajavājibhiḥ.

अन्यथा वर्तमानानाम् अर्थो जातो ऽयम् अन्यथा। अस्माभिर् यद् अनुष्ठेयं गन्धर्वैस् तद् अनुष्ठितम्।

anyathā vartamānānām artho jāto 'yam anyathā. asmābhir yad anuṣṭheyaṃ gandharvais tad anuṣṭhitam.

दुर्मन्त्रितम् इदं तात राज्ञो दुर्द्यूतदेविनः। दीनान् दुर्योधनस्यास्मान् द्रष्टुकामस्य दुर्मतेः। द्वेष्टारम् अन्ये क्लीबस्य पातयन्तीति नः श्रुतम्।

durmantritam idaṃ tāta rājño durdyūtadevinaḥ. dīnān duryodhanasyāsmān draṣṭukāmasya durmateḥ. dveṣṭāram anye klībasya pātayantīti naḥ śrutam.

तद् इदं कृतं नः प्रत्यक्षं गन्धर्वैर् अतिमानुषम्। दिष्ट्या लोके पुमान् अस्ति कश् चिद् अस्मत्प्रिये स्थितः। येनास्माकं हृतो भार आसीनानां सुखावहः।

tad idaṃ kṛtaṃ naḥ pratyakṣaṃ gandharvair atimānuṣam. diṣṭyā loke pumān asti kaś cid asmatpriye sthitaḥ. yenāsmākaṃ hṛto bhāra āsīnānāṃ sukhāvahaḥ.

शीतवातातपसहांस् तपसा चैव कर्शितान्। समस्थो विषमस्थान् हि द्रष्टुम् इच्छति दुर्मतिः।

śītavātātapasahāṃs tapasā caiva karśitān. samastho viṣamasthān hi draṣṭum icchati durmatiḥ.

अधर्मचारिणस् तस्य कौरव्यस्य दुरात्मनः। ये शीलम् अनुवर्तन्ते ते पश्यन्ति पराभवम्।

adharmacāriṇas tasya kauravyasya durātmanaḥ. ye śīlam anuvartante te paśyanti parābhavam.

अधर्मो हि कृतस् तेन येनैतद् उपशिक्षितम्। अनृशंसास् तु कौन्तेयास् तस्याध्यक्षान् ब्रवीमि वः।

adharmo hi kṛtas tena yenaitad upaśikṣitam. anṛśaṃsās tu kaunteyās tasyādhyakṣān bravīmi vaḥ.

एवं ब्रुवाणं कौन्तेयं भीमसेनम् अमर्षणम्। न कालः परुषस्यायम् इति राजाभ्यभाषत।

evaṃ bruvāṇaṃ kaunteyaṃ bhīmasenam amarṣaṇam. na kālaḥ paruṣasyāyam iti rājābhyabhāṣata.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...