महाभारत 3.228 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 228→

[mh-3-228] • 29 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। धृतराष्ट्रं ततः सर्वे ददृशुर् जनमेजय। पृष्ट्वा सुखम् अथो राज्ञः पृष्ट्वा राज्ञा च भारत।

vaiśaṃpāyana uvāca. dhṛtarāṣṭraṃ tataḥ sarve dadṛśur janamejaya. pṛṣṭvā sukham atho rājñaḥ pṛṣṭvā rājñā ca bhārata.

ततस् तैर् विहितः पूर्वं समङ्गो नाम बल्लवः। समीपस्थास् तदा गावो धृतराष्ट्रे न्यवेदयत्।

tatas tair vihitaḥ pūrvaṃ samaṅgo nāma ballavaḥ. samīpasthās tadā gāvo dhṛtarāṣṭre nyavedayat.

अनन्तरं च राधेयः शकुनिश् च विशां पते। आहतुः पार्थिवश्रेष्ठं धृतराष्ट्रं जनाधिपम्।

anantaraṃ ca rādheyaḥ śakuniś ca viśāṃ pate. āhatuḥ pārthivaśreṣṭhaṃ dhṛtarāṣṭraṃ janādhipam.

रमणीयेषु देशेषु घोषाः संप्रति कौरव। स्मारणासमयः प्राप्तो वत्सानाम् अपि चाङ्कनम्।

ramaṇīyeṣu deśeṣu ghoṣāḥ saṃprati kaurava. smāraṇāsamayaḥ prāpto vatsānām api cāṅkanam.

मृगया चोचिता राजन्न् अस्मिन् काले सुतस्य ते। दुर्योधनस्य गमनं त्वम् अनुज्ञातुम् अर्हसि।

mṛgayā cocitā rājann asmin kāle sutasya te. duryodhanasya gamanaṃ tvam anujñātum arhasi.

धृतराष्ट्र उवाच। मृगया शोभना तात गवां च समवेक्षणम्। विश्रम्भस् तु न गन्तव्यो बल्लवानाम् इति स्मरे।

dhṛtarāṣṭra uvāca. mṛgayā śobhanā tāta gavāṃ ca samavekṣaṇam. viśrambhas tu na gantavyo ballavānām iti smare.

ते तु तत्र नरव्याघ्राः समीप इति नः श्रुतम्। अतो नाभ्यनुजानामि गमनं तत्र वः स्वयम्।

te tu tatra naravyāghrāḥ samīpa iti naḥ śrutam. ato nābhyanujānāmi gamanaṃ tatra vaḥ svayam.

छद्मना निर्जितास् ते हि कर्शिताश् च महावने। तपोनित्याश् च राधेय समर्थाश् च महारथाः।

chadmanā nirjitās te hi karśitāś ca mahāvane. taponityāś ca rādheya samarthāś ca mahārathāḥ.

धर्मराजो न संक्रुध्येद् भीमसेनस् त्व् अमर्षणः। यज्ञसेनस्य दुहिता तेज एव तु केवलम्।

dharmarājo na saṃkrudhyed bhīmasenas tv amarṣaṇaḥ. yajñasenasya duhitā teja eva tu kevalam.

यूयं चाप्य् अपराध्येयुर् दर्पमोहसमन्विताः। ततो विनिर्दहेयुस् ते तपसा हि समन्विताः।

yūyaṃ cāpy aparādhyeyur darpamohasamanvitāḥ. tato vinirdaheyus te tapasā hi samanvitāḥ.

अथ वा सायुधा वीरा मन्युनाभिपरिप्लुताः। सहिता बद्धनिस्त्रिंशा दहेयुः शस्त्रतेजसा।

atha vā sāyudhā vīrā manyunābhipariplutāḥ. sahitā baddhanistriṃśā daheyuḥ śastratejasā.

अथ यूयं बहुत्वात् तान् आरभध्वं कथं चन। अनार्यं परमं तत् स्याद् अशक्यं तच् च मे मतम्।

atha yūyaṃ bahutvāt tān ārabhadhvaṃ kathaṃ cana. anāryaṃ paramaṃ tat syād aśakyaṃ tac ca me matam.

उषितो हि महाबाहुर् इन्द्रलोके धनंजयः। दिव्यान्य् अस्त्राण्य् अवाप्याथ ततः प्रत्यागतो वनम्।

uṣito hi mahābāhur indraloke dhanaṃjayaḥ. divyāny astrāṇy avāpyātha tataḥ pratyāgato vanam.

अकृतास्त्रेण पृथिवी जिता बीभत्सुना पुरा। किं पुनः स कृतास्त्रो ऽद्य न हन्याद् वो महारथः।

akṛtāstreṇa pṛthivī jitā bībhatsunā purā. kiṃ punaḥ sa kṛtāstro 'dya na hanyād vo mahārathaḥ.

अथ वा मद्वचः श्रुत्वा तत्र यत्ता भविष्यथ। उद्विग्नवासो विश्रम्भाद् दुःखं तत्र भविष्यति।

atha vā madvacaḥ śrutvā tatra yattā bhaviṣyatha. udvignavāso viśrambhād duḥkhaṃ tatra bhaviṣyati.

अथ वा सैनिकाः के चिद् अपकुर्युर् युधिष्ठिरे। तद् अबुद्धिकृतं कर्म दोषम् उत्पादयेच् च वः।

atha vā sainikāḥ ke cid apakuryur yudhiṣṭhire. tad abuddhikṛtaṃ karma doṣam utpādayec ca vaḥ.

तस्माद् गच्छन्तु पुरुषाः स्मारणायाप्तकारिणः। न स्वयं तत्र गमनं रोचये तव भारत।

tasmād gacchantu puruṣāḥ smāraṇāyāptakāriṇaḥ. na svayaṃ tatra gamanaṃ rocaye tava bhārata.

शकुनिर् उवाच। धर्मज्ञः पाण्डवो ज्येष्ठः प्रतिज्ञातं च संसदि। तेन द्वादश वर्षाणि वस्तव्यानीति भारत।

śakunir uvāca. dharmajñaḥ pāṇḍavo jyeṣṭhaḥ pratijñātaṃ ca saṃsadi. tena dvādaśa varṣāṇi vastavyānīti bhārata.

अनुवृत्ताश् च ते सर्वे पाण्डवा धर्मचारिणः। युधिष्ठिरश् च कौन्तेयो न नः कोपं करिष्यति।

anuvṛttāś ca te sarve pāṇḍavā dharmacāriṇaḥ. yudhiṣṭhiraś ca kaunteyo na naḥ kopaṃ kariṣyati.

मृगयां चैव नो गन्तुम् इच्छा संवर्धते भृशम्। स्मारणं च चिकीर्षामो न तु पाण्डवदर्शनम्।

mṛgayāṃ caiva no gantum icchā saṃvardhate bhṛśam. smāraṇaṃ ca cikīrṣāmo na tu pāṇḍavadarśanam.

न चानार्यसमाचारः कश् चित् तत्र भविष्यति। न च तत्र गमिष्यामो यत्र तेषां प्रतिश्रयः।

na cānāryasamācāraḥ kaś cit tatra bhaviṣyati. na ca tatra gamiṣyāmo yatra teṣāṃ pratiśrayaḥ.

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्तः शकुनिना धृतराष्ट्रो जनेश्वरः। दुर्योधनं सहामात्यम् अनुजज्ञे न कामतः।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktaḥ śakuninā dhṛtarāṣṭro janeśvaraḥ. duryodhanaṃ sahāmātyam anujajñe na kāmataḥ.

अनुज्ञातस् तु गान्धारिः कर्णेन सहितस् तदा। निर्ययौ भरतश्रेष्ठो बलेन महता वृतः।

anujñātas tu gāndhāriḥ karṇena sahitas tadā. niryayau bharataśreṣṭho balena mahatā vṛtaḥ.

दुःशासनेन च तथा सौबलेन च देविना। संवृतो भ्रातृभिश् चान्यैः स्त्रीभिश् चापि सहस्रशः।

duḥśāsanena ca tathā saubalena ca devinā. saṃvṛto bhrātṛbhiś cānyaiḥ strībhiś cāpi sahasraśaḥ.

तं निर्यान्तं महाबाहुं द्रष्टुं द्वैतवनं सरः। पौराश् चानुययुः सर्वे सहदारा वनं च तत्।

taṃ niryāntaṃ mahābāhuṃ draṣṭuṃ dvaitavanaṃ saraḥ. paurāś cānuyayuḥ sarve sahadārā vanaṃ ca tat.

अष्टौ रथसहस्राणि त्रीणि नागायुतानि च। पत्तयो बहुसाहस्रा हयाश् च नवतिः शताः।

aṣṭau rathasahasrāṇi trīṇi nāgāyutāni ca. pattayo bahusāhasrā hayāś ca navatiḥ śatāḥ.

शकटापणवेश्याश् च वणिजो बन्दिनस् तथा। नराश् च मृगयाशीलाः शतशो ऽथ सहस्रशः।

śakaṭāpaṇaveśyāś ca vaṇijo bandinas tathā. narāś ca mṛgayāśīlāḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ.

ततः प्रयाणे नृपतेः सुमहान् अभवत् स्वनः। प्रावृषीव महावायोर् उद्धतस्य विशां पते।

tataḥ prayāṇe nṛpateḥ sumahān abhavat svanaḥ. prāvṛṣīva mahāvāyor uddhatasya viśāṃ pate.

गव्यूतिमात्रे न्यवसद् राजा दुर्योधनस् तदा। प्रयातो वाहनैः सर्वैस् ततो द्वैतवनं सरः।

gavyūtimātre nyavasad rājā duryodhanas tadā. prayāto vāhanaiḥ sarvais tato dvaitavanaṃ saraḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...