महाभारत 3.226 (श्लोक 1)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 226→

[mh-3-226] • 22 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। धृतराष्ट्रस्य तद् वाक्यं निशम्य सहसौबलः। दुर्योधनम् इदं काले कर्णो वचनम् अब्रवीत्।

vaiśaṃpāyana uvāca. dhṛtarāṣṭrasya tad vākyaṃ niśamya sahasaubalaḥ. duryodhanam idaṃ kāle karṇo vacanam abravīt.

प्रव्राज्य पाण्डवान् वीरान् स्वेन वीर्येण भारत। भुङ्क्ष्वेमां पृथिवीम् एको दिवं शम्बरहा यथा। तवाद्य पृथिवी राजन् निखिला सागराम्बरा। सपर्वतवनाकारा सहस्थावरजङ्गमा।

pravrājya pāṇḍavān vīrān svena vīryeṇa bhārata. bhuṅkṣvemāṃ pṛthivīm eko divaṃ śambarahā yathā. tavādya pṛthivī rājan nikhilā sāgarāmbarā. saparvatavanākārā sahasthāvarajaṅgamā.

प्राच्याश् च दाक्षिणात्याश् च प्रतीच्योदीच्यवासिनः। कृताः करप्रदाः सर्वे राजानस् ते नराधिप।

prācyāś ca dākṣiṇātyāś ca pratīcyodīcyavāsinaḥ. kṛtāḥ karapradāḥ sarve rājānas te narādhipa.

या हि सा दीप्यमानेव पाण्डवान् भजते पुरा। साद्य लक्ष्मीस् त्वया राजन्न् अवाप्ता भ्रातृभिः सह।

yā hi sā dīpyamāneva pāṇḍavān bhajate purā. sādya lakṣmīs tvayā rājann avāptā bhrātṛbhiḥ saha.

इन्द्रप्रस्थगते यां तां दीप्यमानां युधिष्ठिरे। अपश्याम श्रियं राजन्न् अचिरं शोककर्शिताः। दृश्यते सा तवाद्य वै। शत्रवस् तव राजेन्द्र।

indraprasthagate yāṃ tāṃ dīpyamānāṃ yudhiṣṭhire. apaśyāma śriyaṃ rājann aciraṃ śokakarśitāḥ. dṛśyate sā tavādya vai. śatravas tava rājendra.

सा तु बुद्धिबलेनेयं राज्ञस् तस्माद् युधिष्ठिरात्। त्वयाक्षिप्ता महाबाहो दीप्यमानेव दृश्यते।

sā tu buddhibaleneyaṃ rājñas tasmād yudhiṣṭhirāt. tvayākṣiptā mahābāho dīpyamāneva dṛśyate.

तथैव तव राजेन्द्र राजानः परवीरहन्। शासने ऽधिष्ठिताः सर्वे किं कुर्म इति वादिनः।

tathaiva tava rājendra rājānaḥ paravīrahan. śāsane 'dhiṣṭhitāḥ sarve kiṃ kurma iti vādinaḥ.

तवाद्य पृथिवी राजन् निखिला सागराम्बरा। सपर्वतवना देवी सग्रामनगराकरा। नानावनोद्देशवती पत्तनैर् उपशोभिता। नानाजनपदाकीर्णा स्फीतराष्ट्रा महाबला।

tavādya pṛthivī rājan nikhilā sāgarāmbarā. saparvatavanā devī sagrāmanagarākarā. nānāvanoddeśavatī pattanair upaśobhitā. nānājanapadākīrṇā sphītarāṣṭrā mahābalā.

वन्द्यमानो द्विजै राजन् पूज्यमानश् च राजभिः। पौरुषाद् दिवि देवेषु भ्राजसे रश्मिवान् इव।

vandyamāno dvijai rājan pūjyamānaś ca rājabhiḥ. pauruṣād divi deveṣu bhrājase raśmivān iva.

रुद्रैर् इव यमो राजा मरुद्भिर् इव वासवः। कुरुभिस् त्वं वृतो राजन् भासि नक्षत्रराड् इव।

rudrair iva yamo rājā marudbhir iva vāsavaḥ. kurubhis tvaṃ vṛto rājan bhāsi nakṣatrarāḍ iva.

ये स्म ते नाद्रियन्ते ऽऽज्ञा नोद्विजन्ते कदा च न। पश्यामस् ताञ् श्रिया हीनान् पाण्डवान् वनवासिनः।

ye sma te nādriyante ''jñā nodvijante kadā ca na. paśyāmas tāñ śriyā hīnān pāṇḍavān vanavāsinaḥ.

श्रूयन्ते हि महाराज सरो द्वैतवनं प्रति। वसन्तः पाण्डवाः सार्धं ब्राह्मणैर् वनवासिभिः।

śrūyante hi mahārāja saro dvaitavanaṃ prati. vasantaḥ pāṇḍavāḥ sārdhaṃ brāhmaṇair vanavāsibhiḥ.

स प्रयाहि महाराज श्रिया परमया युतः। प्रतपन् पाण्डुपुत्रांस् त्वं रश्मिवान् इव तेजसा।

sa prayāhi mahārāja śriyā paramayā yutaḥ. pratapan pāṇḍuputrāṃs tvaṃ raśmivān iva tejasā.

स्थितो राज्ये च्युतान् राज्याच् छ्रिया हीनाञ् श्रिया वृतः। असमृद्धान् समृद्धार्थः पश्य पाण्डुसुतान् नृप।

sthito rājye cyutān rājyāc chriyā hīnāñ śriyā vṛtaḥ. asamṛddhān samṛddhārthaḥ paśya pāṇḍusutān nṛpa.

महाभिजनसंपन्नं भद्रे महति संस्थितम्। पाण्डवास् त्वाभिवीक्षन्तां ययातिम् इव नाहुषम्।

mahābhijanasaṃpannaṃ bhadre mahati saṃsthitam. pāṇḍavās tvābhivīkṣantāṃ yayātim iva nāhuṣam.

यां श्रियं सुहृदश् चैव दुर्हृदश् च विशां पते। पश्यन्ति पुरुषे दीप्तां सा समर्था भवत्य् उत।

yāṃ śriyaṃ suhṛdaś caiva durhṛdaś ca viśāṃ pate. paśyanti puruṣe dīptāṃ sā samarthā bhavaty uta.

समस्थो विषमस्थान् हि दुर्हृदो यो ऽभिवीक्षते। जगतीस्थान् इवाद्रिस्थः किं ततः परमं सुखम्।

samastho viṣamasthān hi durhṛdo yo 'bhivīkṣate. jagatīsthān ivādristhaḥ kiṃ tataḥ paramaṃ sukham.

न पुत्रधनलाभेन न राज्येनापि विन्दति। प्रीतिं नृपतिशार्दूल याम् अमित्राघदर्शनात्।

na putradhanalābhena na rājyenāpi vindati. prītiṃ nṛpatiśārdūla yām amitrāghadarśanāt.

किं नु तस्य सुखं न स्याद् आश्रमे यो धनंजयम्। अभिवीक्षेत सिद्धार्थो वल्कलाजिनवाससम्।

kiṃ nu tasya sukhaṃ na syād āśrame yo dhanaṃjayam. abhivīkṣeta siddhārtho valkalājinavāsasam.

सुवाससो हि ते भार्या वल्कलाजिनवाससम्। पश्यन्त्व् असुखितां कृष्णां सा च निर्विद्यतां पुनः। विनिन्दतां तथात्मानं जीवितं च धनच्युता। दाराणां ते श्रियं दृष्ट्वा दीप्ताम् अद्य जनाधिप।

suvāsaso hi te bhāryā valkalājinavāsasam. paśyantv asukhitāṃ kṛṣṇāṃ sā ca nirvidyatāṃ punaḥ. vinindatāṃ tathātmānaṃ jīvitaṃ ca dhanacyutā. dārāṇāṃ te śriyaṃ dṛṣṭvā dīptām adya janādhipa.

न तथा हि सभामध्ये तस्या भवितुम् अर्हति। वैमनस्यं यथा दृष्ट्वा तव भार्याः स्वलंकृताः।

na tathā hi sabhāmadhye tasyā bhavitum arhati. vaimanasyaṃ yathā dṛṣṭvā tava bhāryāḥ svalaṃkṛtāḥ.

एवम् उक्त्वा तु राजानं कर्णः शकुनिना सह। तूष्णीं बभूवतुर् उभौ वाक्यान्ते जनमेजय।

evam uktvā tu rājānaṃ karṇaḥ śakuninā saha. tūṣṇīṃ babhūvatur ubhau vākyānte janamejaya.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents