मार्कण्डेय उवाच। आपस्य मुदिता भार्या सहस्य परमा प्रिया। भूपतिर् भुवभर्ता च जनयत् पावकं परम्।

भूतानां चापि सर्वेषां यं प्राहुः पावकं पतिम्। आत्मा भुवनभर्तेति सान्वयेषु द्विजातिषु।

महतां चैव भूतानां सर्वेषाम् इह यः पतिः। भगवान् स महातेजा नित्यं चरति पावकः।

अग्निर् गृहपतिर् नाम नित्यं यज्ञेषु पूज्यते। हुतं वहति यो हव्यम् अस्य लोकस्य पावकः।

अपां गर्भो महाभागः सहपुत्रो महाद्भुतः। भूपतिर् भुवभर्ता च महतः पतिर् उच्यते।

दहन् मृतानि भूतानि तस्याग्निर् भरतो ऽभवत्। अग्निष्टोमे च नियतः क्रतुश्रेष्ठो भरस्य तु। स वन्हिः प्रथमो नित्यं देवैर् अन्विष्यते प्रभुः।

आयान्तं नियतं दृष्ट्वा प्रविवेशार्णवं भयात्। देवास् तं नाधिगच्छन्ति मार्गमाणा यथादिशम्।

दृष्ट्वा त्व् अग्निर् अथर्वाणं ततो वचनम् अब्रवीत्। देवानां वह हव्यं त्वम् अहं वीर सुदुर्बलः। अथर्वन् गच्छ मध्वक्षं प्रियम् एतत् कुरुष्व मे।

प्रेष्य चाग्निर् अथर्वाणम् अन्यं देशं ततो ऽगमत्। मत्स्यास् तस्य समाचख्युः क्रुद्धस् तान् अग्निर् अब्रवीत्।

भक्ष्या वै विविधैर् भावैर् भविष्यथ शरीरिणाम्। अथर्वाणं तथा चापि हव्यवाहो ऽब्रवीद् वचः।

अनुनीयमानो ऽपि भृशं देववाक्याद् धि तेन सः। नैच्छद् वोढुं हविः सर्वं शरीरं च समत्यजत्।

स तच् छरीरं संत्यज्य प्रविवेश धरां तदा। भूमिं स्पृष्ट्वासृजद् धातून् पृथक् पृथग् अतीव हि।

आस्यात् सुगन्धि तेजश् च अस्थिभ्यो देवदारु च। श्लेष्मणः स्फटिकं तस्य पित्तान् मरकतं तथा।

यकृत् कृष्णायसं तस्य त्रिभिर् एव बभुः प्रजाः। नखास् तस्याभ्रपटलं शिराजालानि विद्रुमम्। शरीराद् विविधाश् चान्ये धातवो ऽस्याभवन् नृप।

एवं त्यक्त्वा शरीरं तु परमे तपसि स्थितः। भृग्वङ्गिरादिभिर् भूयस् तपसोत्थापितस् तदा।

भृशं जज्वाल तेजस्वी तपसाप्यायितः शिखी। दृष्ट्वा ऋषीन् भयाच् चापि प्रविवेश महार्णवम्।

तस्मिन् नष्टे जगद् भीतम् अथर्वाणम् अथाश्रितम्। अर्चयाम् आसुर् एवैनम् अथर्वाणं सुरर्षयः।

अथर्वा त्व् असृजल् लोकान् आत्मनालोक्य पावकम्। मिषतां सर्वभूतानाम् उन्ममाथ महार्णवम्।

एवम् अग्निर् भगवता नष्टः पूर्वम् अथर्वणा। आहूतः सर्वभूतानां हव्यं वहति सर्वदा।

एवं त्व् अजनयद् धिष्ण्यान् वेदोक्तान् विबुधान् बहून्। विचरन् विविधान् देशान् भ्रममाणस् तु तत्र वै।

सिन्धुवर्जं पञ्च नद्यो देविकाथ सरस्वती। गङ्गा च शतकुम्भा च शरयूर् गण्डसाह्वया।

चर्मण्वती मही चैव मेध्या मेधातिथिस् तथा। ताम्रावती वेत्रवती नद्यस् तिस्रो ऽथ कौशिकी।

तमसा नर्मदा चैव नदी गोदावरी तथा। वेण्णा प्रवेणी भीमा च मेद्रथा चैव भारत।

भारती सुप्रयोगा च कावेरी मुर्मुरा तथा। कृष्णा च कृष्णवेण्णा च कपिला शोण एव च। एता नद्यस् तु धिष्ण्यानां मातरो याः प्रकीर्तिताः।

अद्भुतस्य प्रिया भार्या तस्याः पुत्रो विडूरथः। यावन्तः पावकाः प्रोक्ताः सोमास् तावन्त एव च।

अत्रेश् चाप्य् अन्वये जाता ब्रह्मणो मानसाः प्रजाः। अत्रिः पुत्रान् स्रष्टुकामस् तान् एवात्मन्य् अधारयत्। तस्य तद् ब्रह्मणः कायान् निर्हरन्ति हुताशनाः।

एवम् एते महात्मानः कीर्तितास् ते ऽग्नयो मया। अप्रमेया यथोत्पन्नाः श्रीमन्तस् तिमिरापहाः।

अद्भुतस्य तु माहात्म्यं यथा वेदेषु कीर्तितम्। तादृशं विद्धि सर्वेषाम् एको ह्य् एष हुताशनः।

एक एवैष भगवान् विज्ञेयः प्रथमो ऽङ्गिराः। बहुधा निःसृतः कायाज् ज्योतिष्टोमः क्रतुर् यथा।

इत्य् एष वंशः सुमहान् अग्नीनां कीर्तितो मया। पावितो विविधैर् मन्त्रैर् हव्यं वहति देहिनाम्।