महाभारत 3.194 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 194→

[mh-3-194] • 30 श्लोकाः

मार्कण्डेय उवाच। स एवम् उक्तो राजर्षिर् उत्तङ्केनापराजितः। उत्तङ्कं कौरवश्रेष्ठ कृताञ्जलिर् अथाब्रवीत्।

mārkaṇḍeya uvāca. sa evam ukto rājarṣir uttaṅkenāparājitaḥ. uttaṅkaṃ kauravaśreṣṭha kṛtāñjalir athābravīt.

न ते ऽभिगमनं ब्रह्मन् मोघम् एतद् भविष्यति। पुत्रो ममायं भगवन् कुवलाश्व इति स्मृतः।

na te 'bhigamanaṃ brahman mogham etad bhaviṣyati. putro mamāyaṃ bhagavan kuvalāśva iti smṛtaḥ.

धृतिमान् क्षिप्रकारी च वीर्येणाप्रतिमो भुवि। प्रियं वै सर्वम् एतत् ते करिष्यति न संशयः।

dhṛtimān kṣiprakārī ca vīryeṇāpratimo bhuvi. priyaṃ vai sarvam etat te kariṣyati na saṃśayaḥ.

पुत्रैः परिवृतः सर्वैः शूरैः परिघबाहुभिः। हनिष्यति महाबाहुस् तं वै धुन्धुं महासुरम्। विसर्जयस्व मां ब्रह्मन् न्यस्तशस्त्रो ऽस्मि सांप्रतम्।

putraiḥ parivṛtaḥ sarvaiḥ śūraiḥ parighabāhubhiḥ. haniṣyati mahābāhus taṃ vai dhundhuṃ mahāsuram. visarjayasva māṃ brahman nyastaśastro 'smi sāṃpratam.

तथास्त्व् इति च तेनोक्तो मुनिनामिततेजसा। स तम् आदिश्य तनयम् उत्तङ्काय महात्मने। क्रियताम् इति राजर्षिर् जगाम वनम् उत्तमम्।

tathāstv iti ca tenokto munināmitatejasā. sa tam ādiśya tanayam uttaṅkāya mahātmane. kriyatām iti rājarṣir jagāma vanam uttamam.

युधिष्ठिर उवाच। क एष भगवन् दैत्यो महावीर्यस् तपोधन। कस्य पुत्रो ऽथ नप्ता वा एतद् इच्छामि वेदितुम्।

yudhiṣṭhira uvāca. ka eṣa bhagavan daityo mahāvīryas tapodhana. kasya putro 'tha naptā vā etad icchāmi veditum.

एवं महाबलो दैत्यो न श्रुतो मे तपोधन। यस्य निःश्वासवातेन कम्पते भूः सपर्वता। एतद् इच्छामि भगवन् याथातथ्येन वेदितुम्। सर्वम् एव महाप्राज्ञ विस्तरेण तपोधन।

evaṃ mahābalo daityo na śruto me tapodhana. yasya niḥśvāsavātena kampate bhūḥ saparvatā. etad icchāmi bhagavan yāthātathyena veditum. sarvam eva mahāprājña vistareṇa tapodhana.

मार्कण्डेय उवाच। शृणु राजन्न् इदं सर्वं यथावृत्तं नराधिप। कथ्यमानं महाप्राज्ञ विस्तरेण यथातथम्। एकार्णवे तदा घोरे नष्टे स्थावरजङ्गमे। प्रनष्टेषु च भूतेषु सर्वेषु भरतर्षभ।

mārkaṇḍeya uvāca. śṛṇu rājann idaṃ sarvaṃ yathāvṛttaṃ narādhipa. kathyamānaṃ mahāprājña vistareṇa yathātatham. ekārṇave tadā ghore naṣṭe sthāvarajaṅgame. pranaṣṭeṣu ca bhūteṣu sarveṣu bharatarṣabha.

प्रभवः सर्वभूतानां शाश्वतः पुरुषो ऽव्ययः। यम् आहुर् मुनयः सिद्धाः सर्वलोकमहेश्वरम्। चतुर्भुजम् उदाराङ्गं दृष्टवान् अस्मि भारत। सुष्वाप भगवान् विष्णुर् अप्शय्याम् एक एव ह। नागस्य भोगे महति शेषस्यामिततेजसः।

prabhavaḥ sarvabhūtānāṃ śāśvataḥ puruṣo 'vyayaḥ. yam āhur munayaḥ siddhāḥ sarvalokamaheśvaram. caturbhujam udārāṅgaṃ dṛṣṭavān asmi bhārata. suṣvāpa bhagavān viṣṇur apśayyām eka eva ha. nāgasya bhoge mahati śeṣasyāmitatejasaḥ.

लोककर्ता महाभाग भगवान् अच्युतो हरिः। नागभोगेन महता परिरभ्य महीम् इमाम्।

lokakartā mahābhāga bhagavān acyuto hariḥ. nāgabhogena mahatā parirabhya mahīm imām.

स्वपतस् तस्य देवस्य पद्मं सूर्यसमप्रभम्। नाभ्यां विनिःसृतं तत्र यत्रोत्पन्नः पितामहः। साक्षाल् लोकगुरुर् ब्रह्मा पद्मे सूर्येन्दुसप्रभे।

svapatas tasya devasya padmaṃ sūryasamaprabham. nābhyāṃ viniḥsṛtaṃ tatra yatrotpannaḥ pitāmahaḥ. sākṣāl lokagurur brahmā padme sūryendusaprabhe.

चतुर्वेदश् चतुर्मूर्तिस् तथैव च चतुर्मुखः। स्वप्रभावाद् दुराधर्षो महाबलपराक्रमः।

caturvedaś caturmūrtis tathaiva ca caturmukhaḥ. svaprabhāvād durādharṣo mahābalaparākramaḥ.

कस्य चित् त्व् अथ कालस्य दानवौ वीर्यवत्तरौ। विष्णुकर्णमलोद्भूतौ योजनानां शतोच् छ्रितौ। मधुश् च कैटभश् चैव दृष्टवन्तौ हरिं प्रभुम्।

kasya cit tv atha kālasya dānavau vīryavattarau. viṣṇukarṇamalodbhūtau yojanānāṃ śatoc chritau. madhuś ca kaiṭabhaś caiva dṛṣṭavantau hariṃ prabhum.

शयानं शयने दिव्ये नागभोगे महाद्युतिम्। बहुयोजनविस्तीर्णे बहुयोजनम् आयते।

śayānaṃ śayane divye nāgabhoge mahādyutim. bahuyojanavistīrṇe bahuyojanam āyate.

किरीटकौस्तुभधरं पीतकौशेयवाससम्। दीप्यमानं श्रिया राजंस् तेजसा वपुषा तथा। सहस्रसूर्यप्रतिमम् अद्भुतोपमदर्शनम्।

kirīṭakaustubhadharaṃ pītakauśeyavāsasam. dīpyamānaṃ śriyā rājaṃs tejasā vapuṣā tathā. sahasrasūryapratimam adbhutopamadarśanam.

विस्मयः सुमहान् आसीन् मधुकैटभयोस् तदा। दृष्ट्वा पितामहं चैव पद्मे पद्मनिभेक्षणम्।

vismayaḥ sumahān āsīn madhukaiṭabhayos tadā. dṛṣṭvā pitāmahaṃ caiva padme padmanibhekṣaṇam.

वित्रासयेताम् अथ तौ ब्रह्माणम् अमितौजसम्। वित्रास्यमानो बहुशो ब्रह्मा ताभ्यां महायशाः। अकम्पयत् पद्मनालं ततो ऽबुध्यत केशवः।

vitrāsayetām atha tau brahmāṇam amitaujasam. vitrāsyamāno bahuśo brahmā tābhyāṃ mahāyaśāḥ. akampayat padmanālaṃ tato 'budhyata keśavaḥ.

अथापश्यत गोविन्दो दानवौ वीर्यवत्तरौ। ब्रह्माणम् अमितौजसम्। तौ च वीर्यमदोन्मत्तौ। दृष्ट्वा ताव् अब्रवीद् देवः स्वागतं वां महाबलौ। ददानि वां वरं श्रेष्ठं प्रीतिर् हि मम जायते।

athāpaśyata govindo dānavau vīryavattarau. brahmāṇam amitaujasam. tau ca vīryamadonmattau. dṛṣṭvā tāv abravīd devaḥ svāgataṃ vāṃ mahābalau. dadāni vāṃ varaṃ śreṣṭhaṃ prītir hi mama jāyate.

तौ प्रहस्य हृषीकेशं महावीर्यौ महासुरौ। प्रत्यब्रूतां महाराज सहितौ मधुसूदनम्।

tau prahasya hṛṣīkeśaṃ mahāvīryau mahāsurau. pratyabrūtāṃ mahārāja sahitau madhusūdanam.

आवां वरय देव त्वं वरदौ स्वः सुरोत्तम। दातारौ स्वो वरं तुभ्यं तद् ब्रवीह्य् अविचारयन्।

āvāṃ varaya deva tvaṃ varadau svaḥ surottama. dātārau svo varaṃ tubhyaṃ tad bravīhy avicārayan.

भगवान् उवाच। प्रतिगृह्णे वरं वीराव् ईप्सितश् च वरो मम। विधारयन् वरं वीरौ प्रतिगृह्णामि कामतः। युवां हि वीर्यसंपन्नौ न वाम् अस्ति समः पुमान्।

bhagavān uvāca. pratigṛhṇe varaṃ vīrāv īpsitaś ca varo mama. vidhārayan varaṃ vīrau pratigṛhṇāmi kāmataḥ. yuvāṃ hi vīryasaṃpannau na vām asti samaḥ pumān.

वध्यत्वम् उपगच्छेतां मम सत्यपराक्रमौ। एतद् इच्छाम्य् अहं कामं प्राप्तुं लोकहिताय वै।

vadhyatvam upagacchetāṃ mama satyaparākramau. etad icchāmy ahaṃ kāmaṃ prāptuṃ lokahitāya vai.

मधुकैटभाव् ऊचतुः। अनृतं नोक्तपूर्वं नौ स्वैरेष्व् अपि कुतो ऽन्यथा। सत्ये धर्मे च निरतौ विद्ध्य् आवां पुरुषोत्तम।

madhukaiṭabhāv ūcatuḥ. anṛtaṃ noktapūrvaṃ nau svaireṣv api kuto 'nyathā. satye dharme ca niratau viddhy āvāṃ puruṣottama.

बले रूपे च वीर्ये च शमे च न समो ऽस्ति नौ। धर्मे तपसि दाने च शीलसत्त्वदमेषु च।

bale rūpe ca vīrye ca śame ca na samo 'sti nau. dharme tapasi dāne ca śīlasattvadameṣu ca.

उपप्लवो महान् अस्मान् उपावर्तत केशव। उक्तं प्रतिकुरुष्व त्वं कालो हि दुरतिक्रमः।

upaplavo mahān asmān upāvartata keśava. uktaṃ pratikuruṣva tvaṃ kālo hi duratikramaḥ.

आवाम् इच्छावहे देव कृतम् एकं त्वया विभो। अनावृते ऽस्मिन्न् आकाशे वधं सुरवरोत्तम। विनाशे तेजसा युक्ता पुरुषसत्तम।

āvām icchāvahe deva kṛtam ekaṃ tvayā vibho. anāvṛte 'sminn ākāśe vadhaṃ suravarottama. vināśe tejasā yuktā puruṣasattama.

पुत्रत्वम् अभिगच्छाव तव चैव सुलोचन। वर एष वृतो देव तद् विद्धि सुरसत्तम। अनृतं मा भवेद् देव यद् धि नौ संश्रुतं तदा।

putratvam abhigacchāva tava caiva sulocana. vara eṣa vṛto deva tad viddhi surasattama. anṛtaṃ mā bhaved deva yad dhi nau saṃśrutaṃ tadā.

भगवान् उवाच। बाढम् एवं करिष्यामि सर्वम् एतद् भविष्यति।

bhagavān uvāca. bāḍham evaṃ kariṣyāmi sarvam etad bhaviṣyati.

मार्कण्डेय उवाच। विचिन्त्य त्व् अथ गोविन्दो नापश्यद् यद् अनावृतम्। अवकाशं पृथिव्यां वा दिवि वा मधुसूदनः।

mārkaṇḍeya uvāca. vicintya tv atha govindo nāpaśyad yad anāvṛtam. avakāśaṃ pṛthivyāṃ vā divi vā madhusūdanaḥ.

स्वकाव् अनावृताव् ऊरू दृष्ट्वा देववरस् तदा। मधुकैटभयो राजञ् शिरसी मधुसूदनः। चक्रेण शितधारेण न्यकृन्तत महायशाः।

svakāv anāvṛtāv ūrū dṛṣṭvā devavaras tadā. madhukaiṭabhayo rājañ śirasī madhusūdanaḥ. cakreṇa śitadhāreṇa nyakṛntata mahāyaśāḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...