महाभारत 3.18 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 18→

[mh-3-18] • 24 श्लोकाः

वासुदेव उवाच। एवम् उक्त्वा रौक्मिणेयो यादवान् भरतर्षभ। दंशितैर् हरिभिर् युक्तं रथम् आस्थाय काञ्चनम्।

vāsudeva uvāca. evam uktvā raukmiṇeyo yādavān bharatarṣabha. daṃśitair haribhir yuktaṃ ratham āsthāya kāñcanam.

उच्छ्रित्य मकरं केतुं व्यात्ताननम् अलंकृतम्। उत्पतद्भिर् इवाकाशं तैर् हयैर् अन्वयात् परान्।

ucchritya makaraṃ ketuṃ vyāttānanam alaṃkṛtam. utpatadbhir ivākāśaṃ tair hayair anvayāt parān.

विक्षिपन् नादयंश् चापि धनुःश्रेष्ठं महाबलः। तूणखड्गधरः शूरो बद्धगोधाङ्गुलित्रवान्।

vikṣipan nādayaṃś cāpi dhanuḥśreṣṭhaṃ mahābalaḥ. tūṇakhaḍgadharaḥ śūro baddhagodhāṅgulitravān.

स विद्युच्चलितं चापं विहरन् वै तलात् तलम्। मोहयाम् आस दैतेयान् सर्वान् सौभनिवासिनः।

sa vidyuccalitaṃ cāpaṃ viharan vai talāt talam. mohayām āsa daiteyān sarvān saubhanivāsinaḥ.

नास्य विक्षिपतश् चापं संदधानस्य चासकृत्। अन्तरं ददृशे कश् चिन् निघ्नतः शात्रवान् रणे।

nāsya vikṣipataś cāpaṃ saṃdadhānasya cāsakṛt. antaraṃ dadṛśe kaś cin nighnataḥ śātravān raṇe.

मुखस्य वर्णो न विकल्पते ऽस्य; चेलुश् च गात्राणि न चापि तस्य। सिंहोन्नतं चाप्य् अभिगर्जतो ऽस्य; शुश्राव लोको ऽद्भुतरूपम् अग्र्यम्।

mukhasya varṇo na vikalpate 'sya; celuś ca gātrāṇi na cāpi tasya. siṃhonnataṃ cāpy abhigarjato 'sya; śuśrāva loko 'dbhutarūpam agryam.

जलेचरः काञ्चनयष्टिसंस्थो; व्यात्ताननः सर्वतिमिप्रमाथी। वित्रासयन् राजति वाहमुख्ये; शाल्वस्य सेनाप्रमुखे ध्वजाग्र्यः।

jalecaraḥ kāñcanayaṣṭisaṃstho; vyāttānanaḥ sarvatimipramāthī. vitrāsayan rājati vāhamukhye; śālvasya senāpramukhe dhvajāgryaḥ.

ततः स तूर्णं निष्पत्य प्रद्युम्नः शत्रुकर्शनः। शाल्वम् एवाभिदुद्राव विधास्यन् कलहं नृप।

tataḥ sa tūrṇaṃ niṣpatya pradyumnaḥ śatrukarśanaḥ. śālvam evābhidudrāva vidhāsyan kalahaṃ nṛpa.

अभियानं तु वीरेण प्रद्युम्नेन महाहवे। नामर्षयत संक्रुद्धः शाल्वः कुरुकुलोद्वह।

abhiyānaṃ tu vīreṇa pradyumnena mahāhave. nāmarṣayata saṃkruddhaḥ śālvaḥ kurukulodvaha.

स रोषमदमत्तो वै कामगाद् अवरुह्य च। प्रद्युम्नं योधयाम् आस शाल्वः परपुरंजयः।

sa roṣamadamatto vai kāmagād avaruhya ca. pradyumnaṃ yodhayām āsa śālvaḥ parapuraṃjayaḥ.

तयोः सुतुमुलं युद्धं शाल्ववृष्णिप्रवीरयोः। समेता ददृशुर् लोका बलिवासवयोर् इव।

tayoḥ sutumulaṃ yuddhaṃ śālvavṛṣṇipravīrayoḥ. sametā dadṛśur lokā balivāsavayor iva.

तस्य मायामयो वीर रथो हेमपरिष्कृतः। सध्वजः सपताकश् च सानुकर्षः सतूणवान्।

tasya māyāmayo vīra ratho hemapariṣkṛtaḥ. sadhvajaḥ sapatākaś ca sānukarṣaḥ satūṇavān.

स तं रथवरं श्रीमान् समारुह्य किल प्रभो। मुमोच बाणान् कौरव्य प्रद्युम्नाय महाबलः।

sa taṃ rathavaraṃ śrīmān samāruhya kila prabho. mumoca bāṇān kauravya pradyumnāya mahābalaḥ.

ततो बाणमयं वर्षं व्यसृजत् तरसा रणे। प्रद्युम्नो भुजवेगेन शाल्वं संमोहयन्न् इव।

tato bāṇamayaṃ varṣaṃ vyasṛjat tarasā raṇe. pradyumno bhujavegena śālvaṃ saṃmohayann iva.

स तैर् अभिहतः संख्ये नामर्षयत सौभराट्। शरान् दीप्ताग्निसंकाशान् मुमोच तनये मम। तान् आपतत (सिच्!) बाणौघान् स चिच्छेद महाबलः। ततश् चान्याञ् शरान् दीप्तान् प्रचिक्षेप सुते मम।

sa tair abhihataḥ saṃkhye nāmarṣayata saubharāṭ. śarān dīptāgnisaṃkāśān mumoca tanaye mama. tān āpatata (sic!) bāṇaughān sa ciccheda mahābalaḥ. tataś cānyāñ śarān dīptān pracikṣepa sute mama.

स शाल्वबाणै राजेन्द्र विद्धो रुक्मिणिनन्दनः। मुमोच बाणं त्वरितो मर्मभेदिनम् आहवे।

sa śālvabāṇai rājendra viddho rukmiṇinandanaḥ. mumoca bāṇaṃ tvarito marmabhedinam āhave.

तस्य वर्म विभिद्याशु स बाणो मत्सुतेरितः। बिभेद हृदयं पत्री स पपात मुमोह च।

tasya varma vibhidyāśu sa bāṇo matsuteritaḥ. bibheda hṛdayaṃ patrī sa papāta mumoha ca.

तस्मिन् निपतिते वीरे शाल्वराजे विचेतसि। संप्राद्रवन् दानवेन्द्रा दारयन्तो वसुंधराम्।

tasmin nipatite vīre śālvarāje vicetasi. saṃprādravan dānavendrā dārayanto vasuṃdharām.

हाहाकृतम् अभूत् सैन्यं शाल्वस्य पृथिवीपते। नष्टसंज्ञे निपतिते तदा सौभपतौ नृप।

hāhākṛtam abhūt sainyaṃ śālvasya pṛthivīpate. naṣṭasaṃjñe nipatite tadā saubhapatau nṛpa.

तत उत्थाय कौरव्य प्रतिलभ्य च चेतनाम्। मुमोच बाणं तरसा प्रद्युम्नाय महाबलः।

tata utthāya kauravya pratilabhya ca cetanām. mumoca bāṇaṃ tarasā pradyumnāya mahābalaḥ.

तेन विद्धो महाबाहुः प्रद्युम्नः समरे स्थितः। जत्रुदेशे भृशं वीरो व्यवासीदद् रथे तदा।

tena viddho mahābāhuḥ pradyumnaḥ samare sthitaḥ. jatrudeśe bhṛśaṃ vīro vyavāsīdad rathe tadā.

तं स विद्ध्वा महाराज शाल्वो रुक्मिणिनन्दनम्। ननाद सिंहनादं वै नादेनापूरयन् महीम्।

taṃ sa viddhvā mahārāja śālvo rukmiṇinandanam. nanāda siṃhanādaṃ vai nādenāpūrayan mahīm.

ततो मोहं समापन्ने तनये मम भारत। मुमोच बाणांस् त्वरितः पुनर् अन्यान् दुरासदान्।

tato mohaṃ samāpanne tanaye mama bhārata. mumoca bāṇāṃs tvaritaḥ punar anyān durāsadān.

स तैर् अभिहतो बाणैर् बहुभिस् तेन मोहितः। निश्चेष्टः कौरवश्रेष्ठ प्रद्युम्नो ऽभूद् रणाजिरे।

sa tair abhihato bāṇair bahubhis tena mohitaḥ. niśceṣṭaḥ kauravaśreṣṭha pradyumno 'bhūd raṇājire.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...