महाभारत 3.13 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 13→

[mh-3-13] • 120 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। भोजाः प्रव्रजिताञ् श्रुत्वा वृष्णयश् चान्धकैः सह। पाण्डवान् दुःखसंतप्तान् समाजग्मुर् महावने।

vaiśaṃpāyana uvāca. bhojāḥ pravrajitāñ śrutvā vṛṣṇayaś cāndhakaiḥ saha. pāṇḍavān duḥkhasaṃtaptān samājagmur mahāvane.

पाञ्चालस्य च दायादा धृष्टकेतुश् च चेदिपः। धृष्टद्युम्नः प्रतापवान्। शिशुपालसुतः श्रीमान्। केकयाश् च महावीर्या भ्रातरो लोकविश्रुताः।

pāñcālasya ca dāyādā dhṛṣṭaketuś ca cedipaḥ. dhṛṣṭadyumnaḥ pratāpavān. śiśupālasutaḥ śrīmān. kekayāś ca mahāvīryā bhrātaro lokaviśrutāḥ.

वने ते ऽभिययुः पार्थान् क्रोधामर्शसमन्विताः। केशवः सात्यकिश् चैव धृष्टद्युम्नश् च पार्षतः। अमात्यैः सह मित्रैश् च बलेन स्वजनेन च। वने तेन ययुः पार्थान् ऊचुः किं करवामहे। गर्हयन्तो धार्तराष्ट्रान् किं कुर्म इति चाब्रुवन्।

vane te 'bhiyayuḥ pārthān krodhāmarśasamanvitāḥ. keśavaḥ sātyakiś caiva dhṛṣṭadyumnaś ca pārṣataḥ. amātyaiḥ saha mitraiś ca balena svajanena ca. vane tena yayuḥ pārthān ūcuḥ kiṃ karavāmahe. garhayanto dhārtarāṣṭrān kiṃ kurma iti cābruvan.

वासुदेवं पुरस्कृत्य सर्वे ते क्षत्रियर्षभाः। परिवार्योपविविशुर् धर्मराजं युधिष्ठिरम्। अभिवाद्य कुरुश्रेष्ठं विषण्णः केशवो ऽब्रवीत्।

vāsudevaṃ puraskṛtya sarve te kṣatriyarṣabhāḥ. parivāryopaviviśur dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram. abhivādya kuruśreṣṭhaṃ viṣaṇṇaḥ keśavo 'bravīt.

वासुदेव उवाच। दुर्योधनस्य कर्णस्य शकुनेश् च दुरात्मनः। दुःशासनचतुर्थानां भूमिः पास्यति शोणितम्। एतान् निहत्य समरे ये च तेषां पदानुगाः। तांश् च सर्वान् विनिर्जित्य सहितान् सनराधिपान्।

vāsudeva uvāca. duryodhanasya karṇasya śakuneś ca durātmanaḥ. duḥśāsanacaturthānāṃ bhūmiḥ pāsyati śoṇitam. etān nihatya samare ye ca teṣāṃ padānugāḥ. tāṃś ca sarvān vinirjitya sahitān sanarādhipān.

ततः सर्वे ऽभिषिञ्चामो धर्मराजं युधिष्ठिरम्। निकृत्योपचरन् वध्य एष धर्मः सनातनः।

tataḥ sarve 'bhiṣiñcāmo dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram. nikṛtyopacaran vadhya eṣa dharmaḥ sanātanaḥ.

वैशंपायन उवाच। पार्थानाम् अभिषङ्गेण तथा क्रुद्धं जनार्दनम्। अर्जुनः शमयाम् आसा दिधक्षन्तम् इव प्रजाः।

vaiśaṃpāyana uvāca. pārthānām abhiṣaṅgeṇa tathā kruddhaṃ janārdanam. arjunaḥ śamayām āsā didhakṣantam iva prajāḥ.

संक्रुद्धं केशवं दृष्ट्वा पूर्वदेहेषु फल्गुनः। कीर्तयाम् आस कर्माणि सत्यकीर्तेर् महात्मनः।

saṃkruddhaṃ keśavaṃ dṛṣṭvā pūrvadeheṣu phalgunaḥ. kīrtayām āsa karmāṇi satyakīrter mahātmanaḥ.

पुरुषस्याप्रमेयस्य सत्यस्यामिततेजसः। प्रजापतिपतेर् विष्णोर् लोकनाथस्य धीमतः।

puruṣasyāprameyasya satyasyāmitatejasaḥ. prajāpatipater viṣṇor lokanāthasya dhīmataḥ.

अर्जुन उवाच। दश वर्षसहस्राणि यत्रसायंगृहो मुनिः। व्यचरस् त्वं पुरा कृष्ण पर्वते गन्धमादने।

arjuna uvāca. daśa varṣasahasrāṇi yatrasāyaṃgṛho muniḥ. vyacaras tvaṃ purā kṛṣṇa parvate gandhamādane.

दश वर्षसहस्राणि दश वर्षशतानि च। पुष्करेष्व् अवसः कृष्ण त्वम् अपो भक्षयन् पुरा।

daśa varṣasahasrāṇi daśa varṣaśatāni ca. puṣkareṣv avasaḥ kṛṣṇa tvam apo bhakṣayan purā.

ऊर्ध्वबाहुर् विशालायां बदर्यां मधुसूदन। अतिष्ठ एकपादेन वायुभक्षः शतं समाः।

ūrdhvabāhur viśālāyāṃ badaryāṃ madhusūdana. atiṣṭha ekapādena vāyubhakṣaḥ śataṃ samāḥ.

अपकृष्टोत्तरासङ्गः कृशो धमनिसंततः। आसीः कृष्ण सरस्वत्यां सत्रे द्वादशवार्षिके।

apakṛṣṭottarāsaṅgaḥ kṛśo dhamanisaṃtataḥ. āsīḥ kṛṣṇa sarasvatyāṃ satre dvādaśavārṣike.

प्रभासं चाप्य् अथासाद्य तीर्थं पुण्यजनोचितम्। तथा कृष्ण महातेजा दिव्यं वर्षसहस्रकम्। आतिष्ठस् तप एकेन पादेन नियमे स्थितः। लोकप्रवृत्तिहेतोस् त्वम् इति व्यासो ममाब्रवीत्।

prabhāsaṃ cāpy athāsādya tīrthaṃ puṇyajanocitam. tathā kṛṣṇa mahātejā divyaṃ varṣasahasrakam. ātiṣṭhas tapa ekena pādena niyame sthitaḥ. lokapravṛttihetos tvam iti vyāso mamābravīt.

क्षेत्रज्ञः सर्वभूतानाम् आदिर् अन्तश् च केशव। निधानं तपसां कृष्ण यज्ञस् त्वं च सनातनः। योगकर्ता हृषीकेश सांख्यकर्ता सनातनः। शीलस् त्वं सर्वयोगानां वीराणां नियमस्य च।

kṣetrajñaḥ sarvabhūtānām ādir antaś ca keśava. nidhānaṃ tapasāṃ kṛṣṇa yajñas tvaṃ ca sanātanaḥ. yogakartā hṛṣīkeśa sāṃkhyakartā sanātanaḥ. śīlas tvaṃ sarvayogānāṃ vīrāṇāṃ niyamasya ca.

निहत्य नरकं भौमम् आहृत्य मणिकुण्डले। प्रथमोत्पादितं कृष्ण मेध्यम् अश्वम् अवासृजः।

nihatya narakaṃ bhaumam āhṛtya maṇikuṇḍale. prathamotpāditaṃ kṛṣṇa medhyam aśvam avāsṛjaḥ.

कृत्वा तत् कर्म लोकानाम् ऋषभः सर्वलोकजित्। अवधीस् त्वं रणे सर्वान् समेतान् दैत्यदानवान्।

kṛtvā tat karma lokānām ṛṣabhaḥ sarvalokajit. avadhīs tvaṃ raṇe sarvān sametān daityadānavān.

ततः सर्वेश्वरत्वं च संप्रदाय शचीपतेः। मानुषेषु महाबाहो प्रादुर्भूतो ऽसि केशव।

tataḥ sarveśvaratvaṃ ca saṃpradāya śacīpateḥ. mānuṣeṣu mahābāho prādurbhūto 'si keśava.

स त्वं नारायणो भूत्वा हरिर् आसीः परंतप। ब्रह्मा सोमश् च सूर्यश् च धर्मो धाता यमो ऽनलः।

sa tvaṃ nārāyaṇo bhūtvā harir āsīḥ paraṃtapa. brahmā somaś ca sūryaś ca dharmo dhātā yamo 'nalaḥ.

वायुर् वैश्रवणो रुद्रः कालः खं पृथिवी दिशः। अजश् चराचरगुरुः स्रष्टा त्वं पुरुषोत्तम।

vāyur vaiśravaṇo rudraḥ kālaḥ khaṃ pṛthivī diśaḥ. ajaś carācaraguruḥ sraṣṭā tvaṃ puruṣottama.

तुरायणादिभिर् देव क्रतुभिर् भूरिदक्षिणैः। अयजो भूरितेजा वै कृष्ण चैत्ररथे वने।

turāyaṇādibhir deva kratubhir bhūridakṣiṇaiḥ. ayajo bhūritejā vai kṛṣṇa caitrarathe vane.

शतं शतसहस्राणि सुवर्णस्य जनार्दन। एकैकस्मिंस् तदा यज्ञे परिपूर्णानि भागशः।

śataṃ śatasahasrāṇi suvarṇasya janārdana. ekaikasmiṃs tadā yajñe paripūrṇāni bhāgaśaḥ.

अदितेर् अपि पुत्रत्वम् एत्य यादवनन्दन। त्वं विष्णुर् इति विख्यात इन्द्राद् अवरजो भुवि।

aditer api putratvam etya yādavanandana. tvaṃ viṣṇur iti vikhyāta indrād avarajo bhuvi.

शिशुर् भूत्वा दिवं खं च पृथिवीं च परंतप। त्रिभिर् विक्रमणैः कृष्ण क्रान्तवान् असि तेजसा।

śiśur bhūtvā divaṃ khaṃ ca pṛthivīṃ ca paraṃtapa. tribhir vikramaṇaiḥ kṛṣṇa krāntavān asi tejasā.

संप्राप्य दिवम् आकाशम् आदित्यसदने स्थितः। अत्यरोचश् च भूतात्मन् भास्करं स्वेन तेजसा। प्रादुर्भावसहस्रेषु तेषु तेषु त्वया विभो। अधर्मरुचयः कृष्ण निहताः शतशो ऽसुराः।

saṃprāpya divam ākāśam ādityasadane sthitaḥ. atyarocaś ca bhūtātman bhāskaraṃ svena tejasā. prādurbhāvasahasreṣu teṣu teṣu tvayā vibho. adharmarucayaḥ kṛṣṇa nihatāḥ śataśo 'surāḥ.

सादिता मौरवाः पाशा निसुन्दनरकौ हतौ। कृतः क्षेमः पुनः पन्थाः पुरं प्राग्ज्योतिषं प्रति।

sāditā mauravāḥ pāśā nisundanarakau hatau. kṛtaḥ kṣemaḥ punaḥ panthāḥ puraṃ prāgjyotiṣaṃ prati.

जारूथ्याम् आहुतिः क्राथः शिशुपालो जनैः सह। भीमसेनश् च शैब्यश् च शतधन्वा च निर्जितः।

jārūthyām āhutiḥ krāthaḥ śiśupālo janaiḥ saha. bhīmasenaś ca śaibyaś ca śatadhanvā ca nirjitaḥ.

तथा पर्जन्यघोषेण रथेनादित्यवर्चसा। अवाक्षीर् महिषीं भोज्यां रणे निर्जित्य रुक्मिणम्।

tathā parjanyaghoṣeṇa rathenādityavarcasā. avākṣīr mahiṣīṃ bhojyāṃ raṇe nirjitya rukmiṇam.

इन्द्रद्युम्नो हतः कोपाद् यवनश् च कशेरुमान्। हतः सौभपतिः शाल्वस् त्वया सौभं च पातितम्। एवम् एते युधि हता भूयश् चान्याञ् शृणुष्व ह।

indradyumno hataḥ kopād yavanaś ca kaśerumān. hataḥ saubhapatiḥ śālvas tvayā saubhaṃ ca pātitam. evam ete yudhi hatā bhūyaś cānyāñ śṛṇuṣva ha.

इरावत्यां तथा भोजः कार्तवीर्यसमो युधि। गोपतिस् तालकेतुश् च त्वया विनिहताव् उभौ।

irāvatyāṃ tathā bhojaḥ kārtavīryasamo yudhi. gopatis tālaketuś ca tvayā vinihatāv ubhau.

तां च भोगवतीं पुण्याम् ऋषिकान्तां जनार्दन। द्वारकाम् आत्मसात् कृत्वा समुद्रं गमयिष्यसि।

tāṃ ca bhogavatīṃ puṇyām ṛṣikāntāṃ janārdana. dvārakām ātmasāt kṛtvā samudraṃ gamayiṣyasi.

न क्रोधो न च मात्सर्यं नानृतं मधुसूदन। त्वयि तिष्ठति दाशार्ह न नृशंस्यं कुतो ऽनृजु।

na krodho na ca mātsaryaṃ nānṛtaṃ madhusūdana. tvayi tiṣṭhati dāśārha na nṛśaṃsyaṃ kuto 'nṛju.

आसीनं चित्तमध्ये त्वां दीप्यमानं स्वतेजसा। आगम्य ऋषयः सर्वे ऽयाचन्ताभयम् अच्युत।

āsīnaṃ cittamadhye tvāṃ dīpyamānaṃ svatejasā. āgamya ṛṣayaḥ sarve 'yācantābhayam acyuta.

युगान्ते सर्वभूतानि संक्षिप्य मधुसूदन। आत्मन्य् एवात्मसात् कृत्वा जगद् आस्से परंतप। युगादौ तव वार्ष्णेय नाभिपद्माद् अजायत। ब्रह्मा चराचरगुरुर् यस्येदं सकलं जगत्। तं हन्तुम् उद्यतौ घोरौ दानवौ मधुकैटभौ। तयोर् व्यतिक्रमं दृष्ट्वा क्रुद्धस्य भवतो हरेः। ललाटाज् जातवाञ् शम्भुः शूलपाणिस् त्रिलोचनः। इत्थं ताव् अपि देवेशौ त्वच्छरीरसमुद्भवौ। त्वन्नियोगकाराव् एताव् इति मे नारदो ऽब्रवीत्। तथा नारायण पुरा क्रतुभिर् भूरिदक्षिणैः। इष्टवांस् त्वं महासत्रं कृष्ण चैत्ररथे वने।

yugānte sarvabhūtāni saṃkṣipya madhusūdana. ātmany evātmasāt kṛtvā jagad āsse paraṃtapa. yugādau tava vārṣṇeya nābhipadmād ajāyata. brahmā carācaragurur yasyedaṃ sakalaṃ jagat. taṃ hantum udyatau ghorau dānavau madhukaiṭabhau. tayor vyatikramaṃ dṛṣṭvā kruddhasya bhavato hareḥ. lalāṭāj jātavāñ śambhuḥ śūlapāṇis trilocanaḥ. itthaṃ tāv api deveśau tvaccharīrasamudbhavau. tvanniyogakārāv etāv iti me nārado 'bravīt. tathā nārāyaṇa purā kratubhir bhūridakṣiṇaiḥ. iṣṭavāṃs tvaṃ mahāsatraṃ kṛṣṇa caitrarathe vane.

नैवं पूर्वे नापरे वा करिष्यन्ति कृतानि ते। कर्माणि यानि देव त्वं बाल एव महाद्युते।

naivaṃ pūrve nāpare vā kariṣyanti kṛtāni te. karmāṇi yāni deva tvaṃ bāla eva mahādyute.

कृतवान् पुण्डरीकाक्ष बलदेवसहायवान्। वैराजभवने चापि ब्रह्मणा न्यवसः सह।

kṛtavān puṇḍarīkākṣa baladevasahāyavān. vairājabhavane cāpi brahmaṇā nyavasaḥ saha.

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्त्वा तदात्मानम् आत्मा कृष्णस्य पाण्डवः। तूष्णीम् आसीत् ततः पार्थम् इत्य् उवाच जनार्दनः।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktvā tadātmānam ātmā kṛṣṇasya pāṇḍavaḥ. tūṣṇīm āsīt tataḥ pārtham ity uvāca janārdanaḥ.

ममैव त्वं तवैवाहं ये मदीयास् तवैव ते। यस् त्वां द्वेष्टि स मां द्वेष्टि यस् त्वाम् अनु स माम् अनु।

mamaiva tvaṃ tavaivāhaṃ ye madīyās tavaiva te. yas tvāṃ dveṣṭi sa māṃ dveṣṭi yas tvām anu sa mām anu.

नरस् त्वम् असि दुर्धर्ष हरिर् नारायणो ह्य् अहम्। लोकाल् लोकम् इमं प्राप्तौ नरनारायणाव् ऋषी।

naras tvam asi durdharṣa harir nārāyaṇo hy aham. lokāl lokam imaṃ prāptau naranārāyaṇāv ṛṣī.

अनन्यः पार्थ मत्तस् त्वम् अहं त्वत्तश् च भारत। नावयोर् अन्तरं शक्यं वेदितुं भरतर्षभ।

ananyaḥ pārtha mattas tvam ahaṃ tvattaś ca bhārata. nāvayor antaraṃ śakyaṃ vedituṃ bharatarṣabha.

एवम् उक्ते तु वचने केशवेन महात्मना। इत्य् उक्त्वा पुण्डरीकाक्षः पाण्डवं सुप्रियं प्रियम्। प्रीयमाणो हृषीकेशस् तूष्णीम् आसां बभूव ह। तस्मिन् वीरसमावाये संरब्धेष्व् अथ राजसु। धृष्टद्युम्नमुखैर् वीरैर् भ्रातृभिः परिवारिता।

evam ukte tu vacane keśavena mahātmanā. ity uktvā puṇḍarīkākṣaḥ pāṇḍavaṃ supriyaṃ priyam. prīyamāṇo hṛṣīkeśas tūṣṇīm āsāṃ babhūva ha. tasmin vīrasamāvāye saṃrabdheṣv atha rājasu. dhṛṣṭadyumnamukhair vīrair bhrātṛbhiḥ parivāritā.

पाञ्चाली पुण्डरीकाक्षम् आसीनं यादवैः सह। अभिगम्याब्रवीत् कृष्णा शरण्यं शरणैषिणी।

pāñcālī puṇḍarīkākṣam āsīnaṃ yādavaiḥ saha. abhigamyābravīt kṛṣṇā śaraṇyaṃ śaraṇaiṣiṇī.

वासुदेव वसूनां च वासवो बहुधाच्युत। देवदेवो ऽसि लोकानां कृष्णद्वैपायनो ऽब्रवीत्। पूर्वे प्रजानिसर्गे त्वाम् आहुर् एकं प्रजापतिम्। स्रष्टारं सर्वभूतानाम् असितो देवलो ऽब्रवीत्।

vāsudeva vasūnāṃ ca vāsavo bahudhācyuta. devadevo 'si lokānāṃ kṛṣṇadvaipāyano 'bravīt. pūrve prajānisarge tvām āhur ekaṃ prajāpatim. sraṣṭāraṃ sarvabhūtānām asito devalo 'bravīt.

विष्णुस् त्वम् असि दुर्धर्ष त्वं यज्ञो मधुसूदन। यष्टा त्वम् असि यष्टव्यो जामदग्न्यो यथाब्रवीत्।

viṣṇus tvam asi durdharṣa tvaṃ yajño madhusūdana. yaṣṭā tvam asi yaṣṭavyo jāmadagnyo yathābravīt.

ऋषयस् त्वां क्षमाम् आहुः सत्यं च पुरुषोत्तम। सत्याद् यज्ञो ऽसि संभूतः कश्यपस् त्वां यथाब्रवीत्।

ṛṣayas tvāṃ kṣamām āhuḥ satyaṃ ca puruṣottama. satyād yajño 'si saṃbhūtaḥ kaśyapas tvāṃ yathābravīt.

साध्यानाम् अपि देवानां वसूनाम् ईश्वरेश्वरः। लोकभावन लोकेश यथा त्वां नारदो ऽब्रवीत्। ब्रह्मशंकरशक्राद्यैर् देववृन्दैः पुनः पुनः। क्रीडसे त्वं नरव्याघ्र बालः क्रीडनकैर् इव।

sādhyānām api devānāṃ vasūnām īśvareśvaraḥ. lokabhāvana lokeśa yathā tvāṃ nārado 'bravīt. brahmaśaṃkaraśakrādyair devavṛndaiḥ punaḥ punaḥ. krīḍase tvaṃ naravyāghra bālaḥ krīḍanakair iva.

दिवं ते शिरसा व्याप्तं पद्भ्यां च पृथिवी विभो। जठरं ते इमे लोकाः पुरुषो ऽसि सनातनः।

divaṃ te śirasā vyāptaṃ padbhyāṃ ca pṛthivī vibho. jaṭharaṃ te ime lokāḥ puruṣo 'si sanātanaḥ.

विद्यातपो ऽभितप्तानां तपसा भावितात्मनाम्। आत्मदर्शनसिद्धानाम् ऋषीणाम् ऋषिसत्तम।

vidyātapo 'bhitaptānāṃ tapasā bhāvitātmanām. ātmadarśanasiddhānām ṛṣīṇām ṛṣisattama.

राजर्षीणां पुण्यकृताम् आहवेष्व् अनिवर्तिनाम्। सर्वधर्मोपपन्नानां त्वं गतिः पुरुषोत्तम।

rājarṣīṇāṃ puṇyakṛtām āhaveṣv anivartinām. sarvadharmopapannānāṃ tvaṃ gatiḥ puruṣottama.

त्वं प्रभुस् त्वं विभुस् त्वं भूर् आत्मभूस् त्वं सनातनः। लोकपालाश् च लोकाश् च नक्षत्राणि दिशो दश। नभश् चन्द्रश् च सूर्यश् च त्वयि सर्वं प्रतिष्ठितम्।

tvaṃ prabhus tvaṃ vibhus tvaṃ bhūr ātmabhūs tvaṃ sanātanaḥ. lokapālāś ca lokāś ca nakṣatrāṇi diśo daśa. nabhaś candraś ca sūryaś ca tvayi sarvaṃ pratiṣṭhitam.

मर्त्यता चैव भूतानाम् अमरत्वं दिवौकसाम्। त्वयि सर्वं महाबाहो लोककार्यं प्रतिष्ठितम्।

martyatā caiva bhūtānām amaratvaṃ divaukasām. tvayi sarvaṃ mahābāho lokakāryaṃ pratiṣṭhitam.

सा ते ऽहं दुःखम् आख्यास्ये प्रणयान् मधुसूदन। ईशस् त्वं सर्वभूतानां ये दिव्या ये च मानुषाः।

sā te 'haṃ duḥkham ākhyāsye praṇayān madhusūdana. īśas tvaṃ sarvabhūtānāṃ ye divyā ye ca mānuṣāḥ.

कथं नु भार्या पार्थानां तव कृष्ण सखी विभो। धृष्टद्युम्नस्य भगिनी सभां कृष्येत मादृशी।

kathaṃ nu bhāryā pārthānāṃ tava kṛṣṇa sakhī vibho. dhṛṣṭadyumnasya bhaginī sabhāṃ kṛṣyeta mādṛśī.

स्त्रीधर्मिणी वेपमाना रुधिरेण समुक्षिता। एकवस्त्रा विकृष्टास्मि दुःखिता कुरुसंसदि।

strīdharmiṇī vepamānā rudhireṇa samukṣitā. ekavastrā vikṛṣṭāsmi duḥkhitā kurusaṃsadi.

राजमध्ये सभायां तु रजसाभिसमीरिताम्। दृष्ट्वा च मां धार्तराष्ट्राः प्राहसन् पापचेतसः। कृष्यमाणां तथा दीनाम् अनाथाम् इव माधव। आहुश् चैतान् षण्डतिलान् पञ्च चैव तु पाण्डवान्। पतिम् अन्यं वृणीष्वेति सर्वे ते मधुसूदन।

rājamadhye sabhāyāṃ tu rajasābhisamīritām. dṛṣṭvā ca māṃ dhārtarāṣṭrāḥ prāhasan pāpacetasaḥ. kṛṣyamāṇāṃ tathā dīnām anāthām iva mādhava. āhuś caitān ṣaṇḍatilān pañca caiva tu pāṇḍavān. patim anyaṃ vṛṇīṣveti sarve te madhusūdana.

दासीभावेन भोक्तुं माम् ईषुस् ते मधुसूदन। जीवत्सु पाण्डुपुत्रेषु पाञ्चालेष्व् अथ वृष्णिषु।

dāsībhāvena bhoktuṃ mām īṣus te madhusūdana. jīvatsu pāṇḍuputreṣu pāñcāleṣv atha vṛṣṇiṣu.

नन्व् अहं कृष्ण भीष्मस्य धृतराष्ट्रस्य चोभयोः। स्नुषा भवामि धर्मेण साहं दासीकृता बलात्।

nanv ahaṃ kṛṣṇa bhīṣmasya dhṛtarāṣṭrasya cobhayoḥ. snuṣā bhavāmi dharmeṇa sāhaṃ dāsīkṛtā balāt.

गर्हये पाण्डवांस् त्व् एव युधि श्रेष्ठान् महाबलान्। ये क्लिश्यमानां प्रेक्षन्ते धर्मपत्नीं यशस्विनीम्।

garhaye pāṇḍavāṃs tv eva yudhi śreṣṭhān mahābalān. ye kliśyamānāṃ prekṣante dharmapatnīṃ yaśasvinīm.

धिग् बलं भीमसेनस्य धिक् पार्थस्य धनुष्मताम्। यौ मां विप्रकृतां क्षुद्रैर् मर्षयेतां जनार्दन।

dhig balaṃ bhīmasenasya dhik pārthasya dhanuṣmatām. yau māṃ viprakṛtāṃ kṣudrair marṣayetāṃ janārdana.

शाश्वतो ऽयं धर्मपथः सद्भिर् आचरितः सदा। यद् भार्यां परिरक्षन्ति भर्तारो ऽल्पबला अपि।

śāśvato 'yaṃ dharmapathaḥ sadbhir ācaritaḥ sadā. yad bhāryāṃ parirakṣanti bhartāro 'lpabalā api.

भार्यायां रक्ष्यमाणायां प्रजा भवति रक्षिता। प्रजायां रक्ष्यमाणायाम् आत्मा भवति रक्षितः।

bhāryāyāṃ rakṣyamāṇāyāṃ prajā bhavati rakṣitā. prajāyāṃ rakṣyamāṇāyām ātmā bhavati rakṣitaḥ.

आत्मा हि जायते तस्यां तस्माज् जाया भवत्य् उत। भर्ता च भार्यया रक्ष्यः कथं जायान् ममोदरे।

ātmā hi jāyate tasyāṃ tasmāj jāyā bhavaty uta. bhartā ca bhāryayā rakṣyaḥ kathaṃ jāyān mamodare.

नन्व् इमे शरणं प्राप्तान् न त्यजन्ति कदा चन। ते मां शरणम् आपन्नां नान्वपद्यन्त पाण्डवाः।

nanv ime śaraṇaṃ prāptān na tyajanti kadā cana. te māṃ śaraṇam āpannāṃ nānvapadyanta pāṇḍavāḥ.

पञ्चेमे पञ्चभिर् जाताः कुमाराश् चामितौजसः। एतेषाम् अप्य् अवेक्षार्थं त्रातव्यास्मि जनार्दन।

pañceme pañcabhir jātāḥ kumārāś cāmitaujasaḥ. eteṣām apy avekṣārthaṃ trātavyāsmi janārdana.

प्रतिविन्ध्यो युधिष्ठिरात् सुतसोमो वृकोदरात्। अर्जुनाच् छ्रुतकीर्तिस् तु शतानीकस् तु नाकुलिः।

prativindhyo yudhiṣṭhirāt sutasomo vṛkodarāt. arjunāc chrutakīrtis tu śatānīkas tu nākuliḥ.

कनिष्ठाच् छ्रुतकर्मा तु सर्वे सत्यपराक्रमाः। प्रद्युम्नो यादृशः कृष्ण तादृशास् ते महारथाः।

kaniṣṭhāc chrutakarmā tu sarve satyaparākramāḥ. pradyumno yādṛśaḥ kṛṣṇa tādṛśās te mahārathāḥ.

नन्व् इमे धनुषि श्रेष्ठा अजेया युधि शात्रवैः। किमर्थं धार्तराष्ट्राणां सहन्ते दुर्बलीयसाम्।

nanv ime dhanuṣi śreṣṭhā ajeyā yudhi śātravaiḥ. kimarthaṃ dhārtarāṣṭrāṇāṃ sahante durbalīyasām.

अधर्मेण हृतं राज्यं सर्वे दासाः कृतास् तथा। सभायां परिकृष्टाहम् एकवस्त्रा रजस्वला।

adharmeṇa hṛtaṃ rājyaṃ sarve dāsāḥ kṛtās tathā. sabhāyāṃ parikṛṣṭāham ekavastrā rajasvalā.

नाधिज्यम् अपि यच् छक्यं कर्तुम् अन्येन गाण्डिवम्। अन्यत्रार्जुनभीमाभ्यां त्वया वा मधुसूदन।

nādhijyam api yac chakyaṃ kartum anyena gāṇḍivam. anyatrārjunabhīmābhyāṃ tvayā vā madhusūdana.

धिग् भीमसेनस्य बलं धिक् पार्थस्य च गाण्डिवम्। यत्र दुर्योधनः कृष्ण मुहूर्तम् अपि जीवति। कालः सृजति भूतानि कालः संहरते प्रजाः। तत् कालेन कृतं मन्ये न ते पौरुषवर्धनम्।

dhig bhīmasenasya balaṃ dhik pārthasya ca gāṇḍivam. yatra duryodhanaḥ kṛṣṇa muhūrtam api jīvati. kālaḥ sṛjati bhūtāni kālaḥ saṃharate prajāḥ. tat kālena kṛtaṃ manye na te pauruṣavardhanam.

य एतान् आक्षिपद् राष्ट्रात् सह मात्राविहिंसकान्। अधीयानान् पुरा बालान् व्रतस्थान् मधुसूदन।

ya etān ākṣipad rāṣṭrāt saha mātrāvihiṃsakān. adhīyānān purā bālān vratasthān madhusūdana.

भोजने भीमसेनस्य पापः प्राक्षेपयद् विषम्। कालकूटं नवं तीक्ष्णं संभृतं लोमहर्षणम्।

bhojane bhīmasenasya pāpaḥ prākṣepayad viṣam. kālakūṭaṃ navaṃ tīkṣṇaṃ saṃbhṛtaṃ lomaharṣaṇam.

तज् जीर्णम् अविकारेण सहान्नेन जनार्दन। सशेषत्वान् महाबाहो भीमस्य पुरुषोत्तम।

taj jīrṇam avikāreṇa sahānnena janārdana. saśeṣatvān mahābāho bhīmasya puruṣottama.

प्रमाणकोट्यां विश्वस्तं तथा सुप्तं वृकोदरम्। बद्ध्वैनं कृष्ण गङ्गायां प्रक्षिप्य पुनर् आव्रजत्।

pramāṇakoṭyāṃ viśvastaṃ tathā suptaṃ vṛkodaram. baddhvainaṃ kṛṣṇa gaṅgāyāṃ prakṣipya punar āvrajat.

यदा विबुद्धः कौन्तेयस् तदा संछिद्य बन्धनम्। उदतिष्ठन् महाबाहुर् भीमसेनो महाबलः।

yadā vibuddhaḥ kaunteyas tadā saṃchidya bandhanam. udatiṣṭhan mahābāhur bhīmaseno mahābalaḥ.

आशीविषैः कृष्णसर्पैः सुप्तं चैनम् अदंशयत्। सर्वेष्व् एवाङ्गदेशेषु न ममार च शत्रुहा।

āśīviṣaiḥ kṛṣṇasarpaiḥ suptaṃ cainam adaṃśayat. sarveṣv evāṅgadeśeṣu na mamāra ca śatruhā.

प्रतिबुद्धस् तु कौन्तेयः सर्वान् सर्पान् अपोथयत्। सारथिं चास्य दयितम् अपहस्तेन जघ्निवान्।

pratibuddhas tu kaunteyaḥ sarvān sarpān apothayat. sārathiṃ cāsya dayitam apahastena jaghnivān.

पुनः सुप्तान् उपाधाक्षीद् बालकान् वारणावते। शयानान् आर्यया सार्धं को नु तत् कर्तुम् अर्हति।

punaḥ suptān upādhākṣīd bālakān vāraṇāvate. śayānān āryayā sārdhaṃ ko nu tat kartum arhati.

यत्रार्या रुदती भीता पाण्डवान् इदम् अब्रवीत्। महद् व्यसनम् आपन्ना शिखिना परिवारिता।

yatrāryā rudatī bhītā pāṇḍavān idam abravīt. mahad vyasanam āpannā śikhinā parivāritā.

हा हतास्मि कुतो न्व् अद्य भवेच् छान्तिर् इहानलात्। अनाथा विनशिष्यामि बालकैः पुत्रकैः सह।

hā hatāsmi kuto nv adya bhavec chāntir ihānalāt. anāthā vinaśiṣyāmi bālakaiḥ putrakaiḥ saha.

तत्र भीमो महाबाहुर् वायुवेगपराक्रमः। आर्याम् आश्वासयाम् आस भ्रातॄंश् चापि वृकोदरः।

tatra bhīmo mahābāhur vāyuvegaparākramaḥ. āryām āśvāsayām āsa bhrātṝṃś cāpi vṛkodaraḥ.

वैनतेयो यथा पक्षी गरुडः पततां वरः। तथैवाभिपतिष्यामि भयं वो नेह विद्यते।

vainateyo yathā pakṣī garuḍaḥ patatāṃ varaḥ. tathaivābhipatiṣyāmi bhayaṃ vo neha vidyate.

आर्याम् अङ्केन वामेन राजानं दक्षिणेन च। अंसयोश् च यमौ कृत्वा पृष्ठे बीभत्सुम् एव च।

āryām aṅkena vāmena rājānaṃ dakṣiṇena ca. aṃsayoś ca yamau kṛtvā pṛṣṭhe bībhatsum eva ca.

सहसोत्पत्य वेगेन सर्वान् आदाय वीर्यवान्। भ्रातॄन् आर्यां च बलवान् मोक्षयाम् आस पावकात्।

sahasotpatya vegena sarvān ādāya vīryavān. bhrātṝn āryāṃ ca balavān mokṣayām āsa pāvakāt.

ते रात्रौ प्रस्थिताः सर्वे मात्रा सह यशस्विनः। अभ्यगच्छन् महारण्यं हिडिम्बवनम् अन्तिकात्।

te rātrau prasthitāḥ sarve mātrā saha yaśasvinaḥ. abhyagacchan mahāraṇyaṃ hiḍimbavanam antikāt.

श्रान्ताः प्रसुप्तास् तत्रेमे मात्रा सह सुदुःखिताः। सुप्तांश् चैनान् अभ्यगच्छद् धिडिम्बा नाम राक्षसी। सा दृष्ट्वा पाण्डवं तत्र शयानं भ्रातृभिः सह। हृच्छयेनाभिभूता हि भीमसेनम् अकामयत्।

śrāntāḥ prasuptās tatreme mātrā saha suduḥkhitāḥ. suptāṃś cainān abhyagacchad dhiḍimbā nāma rākṣasī. sā dṛṣṭvā pāṇḍavaṃ tatra śayānaṃ bhrātṛbhiḥ saha. hṛcchayenābhibhūtā hi bhīmasenam akāmayat.

भीमस्य पादौ कृत्वा तु स्व उत्सङ्गे ततो बलात्। पर्यमर्दत संहृष्टा कल्याणी मृदुपाणिना।

bhīmasya pādau kṛtvā tu sva utsaṅge tato balāt. paryamardata saṃhṛṣṭā kalyāṇī mṛdupāṇinā.

ताम् अबुध्यद् अमेयात्मा बलवान् सत्यविक्रमः। पर्यपृच्छच् च तां भीमः किम् इहेच्छस्य् अनिन्दिते। सैवम् उक्ता तु भीमेन राक्षसी कामरूपिणी। भीमसेनं महात्मानम् इदम् आह शुचिस्मिता। पलायध्वम् इतः क्षिप्रं मम भ्राता सुवीर्यवान्। आगमिष्यति वो हन्तुं तस्माद् गच्छत माचिरम्। अथ भीमो ऽभ्युवाचैनां साभिमानम् इदं वचः। नोद्विजेयम् अहं तस्मान् निहनिष्ये ऽहम् आगतम्। आगतं प्रतियोत्स्यामि राक्षसं भ्रातरं तव।

tām abudhyad ameyātmā balavān satyavikramaḥ. paryapṛcchac ca tāṃ bhīmaḥ kim ihecchasy anindite. saivam uktā tu bhīmena rākṣasī kāmarūpiṇī. bhīmasenaṃ mahātmānam idam āha śucismitā. palāyadhvam itaḥ kṣipraṃ mama bhrātā suvīryavān. āgamiṣyati vo hantuṃ tasmād gacchata māciram. atha bhīmo 'bhyuvācaināṃ sābhimānam idaṃ vacaḥ. nodvijeyam ahaṃ tasmān nihaniṣye 'ham āgatam. āgataṃ pratiyotsyāmi rākṣasaṃ bhrātaraṃ tava.

तयोः श्रुत्वा तु कथितम् आगच्छद् राक्षसाधमः। भीमरूपो महानादान् विसृजन् भीमदर्शनः।

tayoḥ śrutvā tu kathitam āgacchad rākṣasādhamaḥ. bhīmarūpo mahānādān visṛjan bhīmadarśanaḥ.

अथैनाम् अब्रवीत् क्रुद्धो राक्षसः पुरुषादकः। केन सार्धं कथयसि आनयैनं ममान्तिकम्। हिडिम्बे भक्षयिष्यावो न चिरं कर्तुम् अर्हसि।

athainām abravīt kruddho rākṣasaḥ puruṣādakaḥ. kena sārdhaṃ kathayasi ānayainaṃ mamāntikam. hiḍimbe bhakṣayiṣyāvo na ciraṃ kartum arhasi.

सा कृपासंगृहीतेन हृदयेन मनस्विनी। नैनम् ऐच्छत् तदाख्यातुम् अनुक्रोशाद् अनिन्दिता।

sā kṛpāsaṃgṛhītena hṛdayena manasvinī. nainam aicchat tadākhyātum anukrośād aninditā.

स नादान् विनदन् घोरान् राक्षसः पुरुषादकः। अभ्यद्रवत वेगेन भीमसेनं तदा किल। तम् आगतम् अभिप्रेक्ष्य भीमसेनो महाबलम्। उत्थाय सहसा रक्षो निजग्राह महाबलः।

sa nādān vinadan ghorān rākṣasaḥ puruṣādakaḥ. abhyadravata vegena bhīmasenaṃ tadā kila. tam āgatam abhiprekṣya bhīmaseno mahābalam. utthāya sahasā rakṣo nijagrāha mahābalaḥ.

तम् अभिद्रुत्य संक्रुद्धो वेगेन महता बली। अगृह्णात् पाणिना पाणिं भीमसेनस्य राक्षसः।

tam abhidrutya saṃkruddho vegena mahatā balī. agṛhṇāt pāṇinā pāṇiṃ bhīmasenasya rākṣasaḥ.

इन्द्राशनिसमस्पर्शं वज्रसंहननं दृढम्। संहत्य भीमसेनाय व्याक्षिपत् सहसा करम्।

indrāśanisamasparśaṃ vajrasaṃhananaṃ dṛḍham. saṃhatya bhīmasenāya vyākṣipat sahasā karam.

गृहीतं पाणिना पाणिं भीमसेनो ऽथ रक्षसा। नामृष्यत महाबाहुस् तत्राक्रुध्यद् वृकोदरः।

gṛhītaṃ pāṇinā pāṇiṃ bhīmaseno 'tha rakṣasā. nāmṛṣyata mahābāhus tatrākrudhyad vṛkodaraḥ.

तत्रासीत् तुमुलं युद्धं भीमसेनहिडिम्बयोः। सर्वास्त्रविदुषोर् घोरं वृत्रवासवयोर् इव। विक्रीड्य सुचिरं भीमो राक्षसेन सहानघ। निजघान महावीर्यस् तं तदा निर्बलं बली। तलैर् अशनिकल्पैश् च मुष्टिभिश् चाहनत् तदा। ततो भीमो महाबाहू रूपम् आस्थाय वै महत्। जघान राक्षसं क्रुद्धो वृत्रं देवपतिर् यथा।

tatrāsīt tumulaṃ yuddhaṃ bhīmasenahiḍimbayoḥ. sarvāstraviduṣor ghoraṃ vṛtravāsavayor iva. vikrīḍya suciraṃ bhīmo rākṣasena sahānagha. nijaghāna mahāvīryas taṃ tadā nirbalaṃ balī. talair aśanikalpaiś ca muṣṭibhiś cāhanat tadā. tato bhīmo mahābāhū rūpam āsthāya vai mahat. jaghāna rākṣasaṃ kruddho vṛtraṃ devapatir yathā.

हत्वा हिडिम्बं भीमो ऽथ प्रस्थितो भ्रातृभिः सह। हिडिम्बाम् अग्रतः कृत्वा यस्यां जातो घटोत्कचः।

hatvā hiḍimbaṃ bhīmo 'tha prasthito bhrātṛbhiḥ saha. hiḍimbām agrataḥ kṛtvā yasyāṃ jāto ghaṭotkacaḥ.

ततश् च प्राद्रवन् सर्वे सह मात्रा यशस्विनः। एकचक्राम् अभिमुखाः संवृता ब्राह्मणव्रजैः।

tataś ca prādravan sarve saha mātrā yaśasvinaḥ. ekacakrām abhimukhāḥ saṃvṛtā brāhmaṇavrajaiḥ.

प्रस्थाने व्यास एषां च मन्त्री प्रियहितो ऽभवत्। ततो ऽगच्छन्न् एकचक्रां पाण्डवाः संशितव्रताः।

prasthāne vyāsa eṣāṃ ca mantrī priyahito 'bhavat. tato 'gacchann ekacakrāṃ pāṇḍavāḥ saṃśitavratāḥ.

तत्राप्य् आसादयाम् आसुर् बकं नाम महाबलम्। पुरुषादं प्रतिभयं हिडिम्बेनैव संमितम्।

tatrāpy āsādayām āsur bakaṃ nāma mahābalam. puruṣādaṃ pratibhayaṃ hiḍimbenaiva saṃmitam.

तं चापि विनिहत्योग्रं भीमः प्रहरतां वरः। सहितो भ्रातृभिः सर्वैर् द्रुपदस्य पुरं ययौ।

taṃ cāpi vinihatyograṃ bhīmaḥ praharatāṃ varaḥ. sahito bhrātṛbhiḥ sarvair drupadasya puraṃ yayau.

लब्धाहम् अपि तत्रैव वसता सव्यसाचिना। यथा त्वया जिता कृष्ण रुक्मिणी भीष्मकात्मजा।

labdhāham api tatraiva vasatā savyasācinā. yathā tvayā jitā kṛṣṇa rukmiṇī bhīṣmakātmajā.

एवं सुयुद्धे पार्थेन जिताहं मधुसूदन। स्वयंवरे महत् कर्म कृत्वा नसुकरं परैः।

evaṃ suyuddhe pārthena jitāhaṃ madhusūdana. svayaṃvare mahat karma kṛtvā nasukaraṃ paraiḥ.

एवं क्लेशैः सुबहुभिः क्लिश्यमानाः सुदुःखिताः। निवसामार्यया हीनाः कृष्ण धौम्यपुरःसराः।

evaṃ kleśaiḥ subahubhiḥ kliśyamānāḥ suduḥkhitāḥ. nivasāmāryayā hīnāḥ kṛṣṇa dhaumyapuraḥsarāḥ.

त इमे सिंहविक्रान्ता वीर्येणाभ्यधिकाः परैः। विहीनैः परिक्लिश्यन्तीं समुपेक्षन्त मां कथम्।

ta ime siṃhavikrāntā vīryeṇābhyadhikāḥ paraiḥ. vihīnaiḥ parikliśyantīṃ samupekṣanta māṃ katham.

एतादृशानि दुःखानि सहन्ते दुर्बलीयसाम्। दीर्घकालं प्रदीप्तानि पापानां क्षुद्रकर्मणाम्।

etādṛśāni duḥkhāni sahante durbalīyasām. dīrghakālaṃ pradīptāni pāpānāṃ kṣudrakarmaṇām.

कुले महति जातास्मि दिव्येन विधिना किल। पाण्डवानां प्रिया भार्या स्नुषा पाण्डोर् महात्मनः।

kule mahati jātāsmi divyena vidhinā kila. pāṇḍavānāṃ priyā bhāryā snuṣā pāṇḍor mahātmanaḥ.

कचग्रहम् अनुप्राप्ता सास्मि कृष्ण वरा सती। पञ्चानाम् इन्द्रकल्पानां प्रेक्षतां मधुसूदन।

kacagraham anuprāptā sāsmi kṛṣṇa varā satī. pañcānām indrakalpānāṃ prekṣatāṃ madhusūdana.

इत्य् उक्त्वा प्रारुदत् कृष्णा मुखं प्रच्छाद्य पाणिना। पद्मकोशप्रकाशेन मृदुना मृदुभाषिणी।

ity uktvā prārudat kṛṣṇā mukhaṃ pracchādya pāṇinā. padmakośaprakāśena mṛdunā mṛdubhāṣiṇī.

स्तनाव् अपतितौ पीनौ सुजातौ शुभलक्षणौ। अभ्यवर्षत पाञ्चाली दुःखजैर् अश्रुबिन्दुभिः।

stanāv apatitau pīnau sujātau śubhalakṣaṇau. abhyavarṣata pāñcālī duḥkhajair aśrubindubhiḥ.

चक्षुषी परिमार्जन्ती निःश्वसन्ती पुनः पुनः। बाष्पपूर्णेन कण्ठेन क्रुद्धा वचनम् अब्रवीत्।

cakṣuṣī parimārjantī niḥśvasantī punaḥ punaḥ. bāṣpapūrṇena kaṇṭhena kruddhā vacanam abravīt.

नैव मे पतयः सन्ति न पुत्रा मधुसूदन। न भ्रातरो न च पिता नैव त्वं न च बान्धवाः।

naiva me patayaḥ santi na putrā madhusūdana. na bhrātaro na ca pitā naiva tvaṃ na ca bāndhavāḥ.

ये मां विप्रकृतां क्षुद्रैर् उपेक्षध्वं विशोकवत्। न हि मे शाम्यते दुःखं कर्णो यत् प्राहसत् तदा। चतुर्भिः कारणैः कृष्ण त्वया रक्ष्यास्मि नित्यशः। संबन्धाद् गौरवात् सख्यात् प्रभुत्वेनैव केशव।

ye māṃ viprakṛtāṃ kṣudrair upekṣadhvaṃ viśokavat. na hi me śāmyate duḥkhaṃ karṇo yat prāhasat tadā. caturbhiḥ kāraṇaiḥ kṛṣṇa tvayā rakṣyāsmi nityaśaḥ. saṃbandhād gauravāt sakhyāt prabhutvenaiva keśava.

अथैनाम् अब्रवीत् कृष्णस् तस्मिन् वीरसमागमे। द्रौपद्यास् तद् वचः श्रुत्वा क्रोधामर्षसमन्वितः। सान्त्वयंश् च वरारोहां सुवाक्यैर् भरतर्षभ। रोदिष्यन्ति स्त्रियो ह्य् एवं येषां क्रुद्धासि भामिनि।

athainām abravīt kṛṣṇas tasmin vīrasamāgame. draupadyās tad vacaḥ śrutvā krodhāmarṣasamanvitaḥ. sāntvayaṃś ca varārohāṃ suvākyair bharatarṣabha. rodiṣyanti striyo hy evaṃ yeṣāṃ kruddhāsi bhāmini.

बीभत्सुशरसंछन्नाञ् शोणितौघपरिप्लुतान्। निहताञ् जीवितं त्यक्त्वा शयानान् वसुधातले। त्वं श्रोष्यस्य् अनवद्याङ्गि दुर्योधनमुखान् रिपून्।

bībhatsuśarasaṃchannāñ śoṇitaughapariplutān. nihatāñ jīvitaṃ tyaktvā śayānān vasudhātale. tvaṃ śroṣyasy anavadyāṅgi duryodhanamukhān ripūn.

यत् समर्थं पाण्डवानां तत् करिष्यामि मा शुचः। सत्यं ते प्रतिजानामि राज्ञां राज्ञी भविष्यसि।

yat samarthaṃ pāṇḍavānāṃ tat kariṣyāmi mā śucaḥ. satyaṃ te pratijānāmi rājñāṃ rājñī bhaviṣyasi.

पतेद् द्यौर् हिमवाञ् शीर्येत् पृथिवी शकलीभवेत्। शुष्येत् तोयनिधिः कृष्णे न मे मोघं वचो भवेत्। तच् छ्रुत्वा द्रौपदी वाक्यं प्रतिवाक्यम् अथाच्युतात्। साचीकृतम् अवैक्षत् सा पाञ्चाली मध्यमं पतिम्। आबभाषे महाराज द्रौपदीम् अर्जुनस् तदा। मा रोदीः शुभताम्राक्षि यद् आह मधुसूदनः। तथा तद् भविता देवि नान्यथा वरवर्णिनि।

pated dyaur himavāñ śīryet pṛthivī śakalībhavet. śuṣyet toyanidhiḥ kṛṣṇe na me moghaṃ vaco bhavet. tac chrutvā draupadī vākyaṃ prativākyam athācyutāt. sācīkṛtam avaikṣat sā pāñcālī madhyamaṃ patim. ābabhāṣe mahārāja draupadīm arjunas tadā. mā rodīḥ śubhatāmrākṣi yad āha madhusūdanaḥ. tathā tad bhavitā devi nānyathā varavarṇini.

धृष्टद्युम्न उवाच। अहं द्रोणं हनिष्यामि शिखण्डी तु पितामहम्। दुर्योधनं भीमसेनः कर्णं हन्ता धनंजयः। शकुनिं त्व् अक्षकितवं माद्रीपुत्रो हनिष्यति।

dhṛṣṭadyumna uvāca. ahaṃ droṇaṃ haniṣyāmi śikhaṇḍī tu pitāmaham. duryodhanaṃ bhīmasenaḥ karṇaṃ hantā dhanaṃjayaḥ. śakuniṃ tv akṣakitavaṃ mādrīputro haniṣyati.

रामकृष्णौ व्यपाश्रित्य अजेयाः स्म शुचिस्मिते। अपि वृत्रहणा युद्धे किं पुनर् धृतराष्ट्रजैः।

rāmakṛṣṇau vyapāśritya ajeyāḥ sma śucismite. api vṛtrahaṇā yuddhe kiṃ punar dhṛtarāṣṭrajaiḥ.

वैशंपायन उवाच। इत्य् उक्ते ऽभिमुखा वीरा वासुदेवम् उपस्थिता। तेषां मध्ये महाबाहुः केशवो वाक्यम् अब्रवीत्।

vaiśaṃpāyana uvāca. ity ukte 'bhimukhā vīrā vāsudevam upasthitā. teṣāṃ madhye mahābāhuḥ keśavo vākyam abravīt.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents