महाभारत 3.127 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 127→

[mh-3-127] • 21 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। कथंवीर्यः स राजाभूत् सोमको वदतां वर। कर्माण्य् अस्य प्रभावं च श्रोतुम् इच्छामि तत्त्वतः।

yudhiṣṭhira uvāca. kathaṃvīryaḥ sa rājābhūt somako vadatāṃ vara. karmāṇy asya prabhāvaṃ ca śrotum icchāmi tattvataḥ.

लोमश उवाच। युधिष्ठिरासीन् नृपतिः सोमको नाम धार्मिकः। तस्य भार्याशतं राजन् सदृशीनाम् अभूत् तदा।

lomaśa uvāca. yudhiṣṭhirāsīn nṛpatiḥ somako nāma dhārmikaḥ. tasya bhāryāśataṃ rājan sadṛśīnām abhūt tadā.

स वै यत्नेन महता तासु पुत्रं महीपतिः। कं चिन् नासादयाम् आस कालेन महता अपि।

sa vai yatnena mahatā tāsu putraṃ mahīpatiḥ. kaṃ cin nāsādayām āsa kālena mahatā api.

कदा चित् तस्य वृद्धस्य यतमानस्य यत्नतः। जन्तुर् नाम सुतस् तस्मिन् स्त्रीशते समजायत।

kadā cit tasya vṛddhasya yatamānasya yatnataḥ. jantur nāma sutas tasmin strīśate samajāyata.

तं जातं मातरः सर्वाः परिवार्य समासते। सततं पृष्ठतः कृत्वा कामभोगान् विशां पते। ममायम् इति मन्वाना मनोभिः पुत्रम् औरसम्।

taṃ jātaṃ mātaraḥ sarvāḥ parivārya samāsate. satataṃ pṛṣṭhataḥ kṛtvā kāmabhogān viśāṃ pate. mamāyam iti manvānā manobhiḥ putram aurasam.

ततः पिपीलिका जन्तुं कदा चिद् अदशत् स्फिजि। स दष्टो व्यनदद् राजंस् तेन दुःखेन बालकः।

tataḥ pipīlikā jantuṃ kadā cid adaśat sphiji. sa daṣṭo vyanadad rājaṃs tena duḥkhena bālakaḥ.

ततस् ता मातरः सर्वाः प्राक्रोशन् भृशदुःखिताः। परिवार्य जन्तुं सहिताः स शब्दस् तुमुलो ऽभवत्।

tatas tā mātaraḥ sarvāḥ prākrośan bhṛśaduḥkhitāḥ. parivārya jantuṃ sahitāḥ sa śabdas tumulo 'bhavat.

तम् आर्तनादं सहसा शुश्राव स महीपतिः। अमात्यपरिषन्मध्ये उपविष्टः सहर्त्विजैः।

tam ārtanādaṃ sahasā śuśrāva sa mahīpatiḥ. amātyapariṣanmadhye upaviṣṭaḥ sahartvijaiḥ.

ततः प्रस्थापयाम् आस किम् एतद् इति पार्थिवः। तस्मै क्षत्ता यथावृत्तम् आचचक्षे सुतं प्रति।

tataḥ prasthāpayām āsa kim etad iti pārthivaḥ. tasmai kṣattā yathāvṛttam ācacakṣe sutaṃ prati.

त्वरमाणः स चोत्थाय सोमकः सह मन्त्रिभिः। प्रविश्यान्तःपुरं पुत्रम् आश्वासयद् अरिंदमः।

tvaramāṇaḥ sa cotthāya somakaḥ saha mantribhiḥ. praviśyāntaḥpuraṃ putram āśvāsayad ariṃdamaḥ.

सान्त्वयित्वा तु तं पुत्रं निष्क्रम्यान्तःपुरान् नृपः। ऋत्विजैः सहितो राजन् सहामात्य उपाविशत्।

sāntvayitvā tu taṃ putraṃ niṣkramyāntaḥpurān nṛpaḥ. ṛtvijaiḥ sahito rājan sahāmātya upāviśat.

सोमक उवाच। धिग् अस्त्व् इहैकपुत्रत्वम् अपुत्रत्वं वरं भवेत्। नित्यातुरत्वाद् भूतानां शोक एवैकपुत्रता।

somaka uvāca. dhig astv ihaikaputratvam aputratvaṃ varaṃ bhavet. nityāturatvād bhūtānāṃ śoka evaikaputratā.

इदं भार्याशतं ब्रह्मन् परीक्ष्योपचितं प्रभो। पुत्रार्थिना मया वोढं न चासां विद्यते प्रजा।

idaṃ bhāryāśataṃ brahman parīkṣyopacitaṃ prabho. putrārthinā mayā voḍhaṃ na cāsāṃ vidyate prajā.

एकः कथं चिद् उत्पन्नः पुत्रो जन्तुर् अयं मम। यतमानस्य सर्वासु किं नु दुःखम् अतः परम्।

ekaḥ kathaṃ cid utpannaḥ putro jantur ayaṃ mama. yatamānasya sarvāsu kiṃ nu duḥkham ataḥ param.

वयश् च समतीतं मे सभार्यस्य द्विजोत्तम। आसां प्राणाः समायत्ता मम चात्रैकपुत्रके।

vayaś ca samatītaṃ me sabhāryasya dvijottama. āsāṃ prāṇāḥ samāyattā mama cātraikaputrake.

स्यान् नु कर्म तथा युक्तं येन पुत्रशतं भवेत्। महता लघुना वापि कर्मणा दुष्करेण वा।

syān nu karma tathā yuktaṃ yena putraśataṃ bhavet. mahatā laghunā vāpi karmaṇā duṣkareṇa vā.

ऋत्विग् उवाच। अस्ति वै तादृशं कर्म येन पुत्रशतं भवेत्। यदि शक्नोषि तत् कर्तुम् अथ वक्ष्यामि सोमक। क्रियताम् अविचारेण ततः प्राप्स्यसि पुत्रकान्।

ṛtvig uvāca. asti vai tādṛśaṃ karma yena putraśataṃ bhavet. yadi śaknoṣi tat kartum atha vakṣyāmi somaka. kriyatām avicāreṇa tataḥ prāpsyasi putrakān.

सोमक उवाच। कार्यं वा यदि वाकार्यं येन पुत्रशतं भवेत्। कृतम् एव हि तद् विद्धि भगवान् प्रब्रवीतु मे।

somaka uvāca. kāryaṃ vā yadi vākāryaṃ yena putraśataṃ bhavet. kṛtam eva hi tad viddhi bhagavān prabravītu me.

ऋत्विग् उवाच। यजस्व जन्तुना राजंस् त्वं मया वितते क्रतौ। ततः पुत्रशतं श्रीमद् भविष्यत्य् अचिरेण ते।

ṛtvig uvāca. yajasva jantunā rājaṃs tvaṃ mayā vitate kratau. tataḥ putraśataṃ śrīmad bhaviṣyaty acireṇa te.

वपायां हूयमानायां धूमम् आघ्राय मातरः। ततस् ताः सुमहावीर्याञ् जनयिष्यन्ति ते सुतान्।

vapāyāṃ hūyamānāyāṃ dhūmam āghrāya mātaraḥ. tatas tāḥ sumahāvīryāñ janayiṣyanti te sutān.

तस्याम् एव तु ते जन्तुर् भविता पुनर् आत्मजः। उत्तरे चास्य सौवर्णं लक्ष्म पार्श्वे भविष्यति।

tasyām eva tu te jantur bhavitā punar ātmajaḥ. uttare cāsya sauvarṇaṃ lakṣma pārśve bhaviṣyati.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...