महाभारत 3.124 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 124→

[mh-3-124] • 24 श्लोकाः

लोमश उवाच। ततः श्रुत्वा तु शर्यातिर् वयःस्थं च्यवनं कृतम्। संहृष्टः सेनया सार्धम् उपायाद् भार्गवाश्रमम्।

lomaśa uvāca. tataḥ śrutvā tu śaryātir vayaḥsthaṃ cyavanaṃ kṛtam. saṃhṛṣṭaḥ senayā sārdham upāyād bhārgavāśramam.

च्यवनं च सुकन्यां च दृष्ट्वा देवसुताव् इव। रेमे महीपः शर्यातिः कृत्स्नां प्राप्य महीम् इव।

cyavanaṃ ca sukanyāṃ ca dṛṣṭvā devasutāv iva. reme mahīpaḥ śaryātiḥ kṛtsnāṃ prāpya mahīm iva.

ऋषिणा सत्कृतस् तेन सभार्यः पृथिवीपतिः। उपोपविष्टः कल्याणीः कथाश् चक्रे महामनाः।

ṛṣiṇā satkṛtas tena sabhāryaḥ pṛthivīpatiḥ. upopaviṣṭaḥ kalyāṇīḥ kathāś cakre mahāmanāḥ.

अथैनं भार्गवो राजन्न् उवाच परिसान्त्वयन्। याजयिष्यामि राजंस् त्वां संभारान् उपकल्पय।

athainaṃ bhārgavo rājann uvāca parisāntvayan. yājayiṣyāmi rājaṃs tvāṃ saṃbhārān upakalpaya.

ततः परमसंहृष्टः शर्यातिः पृथिवीपतिः। च्यवनस्य महाराज तद् वाक्यं प्रत्यपूजयत्।

tataḥ paramasaṃhṛṣṭaḥ śaryātiḥ pṛthivīpatiḥ. cyavanasya mahārāja tad vākyaṃ pratyapūjayat.

प्रशस्ते ऽहनि यज्ञीये सर्वकामसमृद्धिमत्। कारयाम् आस शर्यातिर् यज्ञायतनम् उत्तमम्।

praśaste 'hani yajñīye sarvakāmasamṛddhimat. kārayām āsa śaryātir yajñāyatanam uttamam.

तत्रैनं च्यवनो राजन् याजयाम् आस भार्गवः। अद्भुतानि च तत्रासन् यानि तानि निबोध मे।

tatrainaṃ cyavano rājan yājayām āsa bhārgavaḥ. adbhutāni ca tatrāsan yāni tāni nibodha me.

अगृह्णाच् च्यवनः सोमम् अश्विनोर् देवयोस् तदा। तम् इन्द्रो वारयाम् आस गृह्यमाणं तयोर् ग्रहम्।

agṛhṇāc cyavanaḥ somam aśvinor devayos tadā. tam indro vārayām āsa gṛhyamāṇaṃ tayor graham.

इन्द्र उवाच। उभाव् एतौ न सोमार्हौ नासत्याव् इति मे मतिः। भिषजौ देवपुत्राणां कर्मणा नैवम् अर्हतः।

indra uvāca. ubhāv etau na somārhau nāsatyāv iti me matiḥ. bhiṣajau devaputrāṇāṃ karmaṇā naivam arhataḥ.

च्यवन उवाच। मावमंस्था महात्मानौ रूपद्रविणवत्तरौ। यौ चक्रतुर् मां मघवन् वृन्दारकम् इवाजरम्।

cyavana uvāca. māvamaṃsthā mahātmānau rūpadraviṇavattarau. yau cakratur māṃ maghavan vṛndārakam ivājaram.

ऋते त्वां विबुधांश् चान्यान् कथं वै नार्हतः सवम्। अश्विनाव् अपि देवेन्द्र देवौ विद्धि पुरंदर।

ṛte tvāṃ vibudhāṃś cānyān kathaṃ vai nārhataḥ savam. aśvināv api devendra devau viddhi puraṃdara.

इन्द्र उवाच। चिकित्सकौ कर्मकरौ कामरूपसमन्वितौ। लोके चरन्तौ मर्त्यानां कथं सोमम् इहार्हतः।

indra uvāca. cikitsakau karmakarau kāmarūpasamanvitau. loke carantau martyānāṃ kathaṃ somam ihārhataḥ.

लोमश उवाच। एतद् एव यदा वाक्यम् आम्रेडयति वासवः। अनादृत्य ततः शक्रं ग्रहं जग्राह भार्गवः।

lomaśa uvāca. etad eva yadā vākyam āmreḍayati vāsavaḥ. anādṛtya tataḥ śakraṃ grahaṃ jagrāha bhārgavaḥ.

ग्रहीष्यन्तं तु तं सोमम् अश्विनोर् उत्तमं तदा। समीक्ष्य बलभिद् देव इदं वचनम् अब्रवीत्।

grahīṣyantaṃ tu taṃ somam aśvinor uttamaṃ tadā. samīkṣya balabhid deva idaṃ vacanam abravīt.

आभ्याम् अर्थाय सोमं त्वं ग्रहीष्यसि यदि स्वयम्। वज्रं ते प्रहरिष्यामि घोररूपम् अनुत्तमम्।

ābhyām arthāya somaṃ tvaṃ grahīṣyasi yadi svayam. vajraṃ te prahariṣyāmi ghorarūpam anuttamam.

एवम् उक्तः स्मयन्न् इन्द्रम् अभिवीक्ष्य स भार्गवः। जग्राह विधिवत् सोमम् अश्विभ्याम् उत्तमं ग्रहम्।

evam uktaḥ smayann indram abhivīkṣya sa bhārgavaḥ. jagrāha vidhivat somam aśvibhyām uttamaṃ graham.

ततो ऽस्मै प्राहरद् वज्रं घोररूपं शचीपतिः। तस्य प्रहरतो बाहुं स्तम्भयाम् आस भार्गवः।

tato 'smai prāharad vajraṃ ghorarūpaṃ śacīpatiḥ. tasya praharato bāhuṃ stambhayām āsa bhārgavaḥ.

संस्तम्भयित्वा च्यवनो जुहुवे मन्त्रतो ऽनलम्। कृत्यार्थी सुमहातेजा देवं हिंसितुम् उद्यतः।

saṃstambhayitvā cyavano juhuve mantrato 'nalam. kṛtyārthī sumahātejā devaṃ hiṃsitum udyataḥ.

ततः कृत्या समभवद् ऋषेस् तस्य तपोबलात्। मदो नाम महावीर्यो बृहत्कायो महासुरः। शरीरं यस्य निर्देष्टुम् अशक्यं तु सुरासुरैः। तस्य प्रमाणं वपुषा न तुल्यम् इह विद्यते।

tataḥ kṛtyā samabhavad ṛṣes tasya tapobalāt. mado nāma mahāvīryo bṛhatkāyo mahāsuraḥ. śarīraṃ yasya nirdeṣṭum aśakyaṃ tu surāsuraiḥ. tasya pramāṇaṃ vapuṣā na tulyam iha vidyate.

तस्यास्यम् अभवद् घोरं तीक्ष्णाग्रदशनं महत्। हनुर् एका स्थिता तस्य भूमाव् एका दिवं गता।

tasyāsyam abhavad ghoraṃ tīkṣṇāgradaśanaṃ mahat. hanur ekā sthitā tasya bhūmāv ekā divaṃ gatā.

चतस्र आयता दंष्ट्रा योजनानां शतं शतम्। इतरे त्व् अस्य दशना बभूवुर् दशयोजनाः। प्राकारसदृशाकाराः शूलाग्रसमदर्शनाः।

catasra āyatā daṃṣṭrā yojanānāṃ śataṃ śatam. itare tv asya daśanā babhūvur daśayojanāḥ. prākārasadṛśākārāḥ śūlāgrasamadarśanāḥ.

बाहू पर्वतसंकाशाव् आयताव् अयुतं समौ। नेत्रे रविशशिप्रख्ये वक्त्रम् अन्तकसंनिभम्।

bāhū parvatasaṃkāśāv āyatāv ayutaṃ samau. netre raviśaśiprakhye vaktram antakasaṃnibham.

लेलिहञ् जिह्वया वक्त्रं विद्युच्चपललोलया। व्यात्ताननो घोरदृष्टिर् ग्रसन्न् इव जगद् बलात्।

lelihañ jihvayā vaktraṃ vidyuccapalalolayā. vyāttānano ghoradṛṣṭir grasann iva jagad balāt.

स भक्षयिष्यन् संक्रुद्धः शतक्रतुम् उपाद्रवत्। महता घोररूपेण लोकाञ् शब्देन नादयन्।

sa bhakṣayiṣyan saṃkruddhaḥ śatakratum upādravat. mahatā ghorarūpeṇa lokāñ śabdena nādayan.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...