महाभारत 3.119 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 119→

[mh-3-119] • 22 श्लोकाः

जनमेजय उवाच। प्रभासतीर्थं संप्राप्य वृष्णयः पाण्डवास् तथा। किम् अकुर्वन् कथाश् चैषां कास् तत्रासंस् तपोधन।

janamejaya uvāca. prabhāsatīrthaṃ saṃprāpya vṛṣṇayaḥ pāṇḍavās tathā. kim akurvan kathāś caiṣāṃ kās tatrāsaṃs tapodhana.

ते हि सर्वे महात्मानः सर्वशास्त्रविशारदाः। वृष्णयः पाण्डवाश् चैव सुहृदश् च परस्परम्।

te hi sarve mahātmānaḥ sarvaśāstraviśāradāḥ. vṛṣṇayaḥ pāṇḍavāś caiva suhṛdaś ca parasparam.

वैशंपायन उवाच। प्रभासतीर्थं संप्राप्य पुण्यं तीर्थं महोदधेः। वृष्णयः पाण्डवान् वीरान् परिवार्योपतस्थिरे।

vaiśaṃpāyana uvāca. prabhāsatīrthaṃ saṃprāpya puṇyaṃ tīrthaṃ mahodadheḥ. vṛṣṇayaḥ pāṇḍavān vīrān parivāryopatasthire.

ततो गोक्षीरकुन्देन्दुमृणालरजतप्रभः। वनमाली हली रामो बभाषे पुष्करेक्षणम्।

tato gokṣīrakundendumṛṇālarajataprabhaḥ. vanamālī halī rāmo babhāṣe puṣkarekṣaṇam.

न कृष्ण धर्मश् चरितो भवाय; जन्तोर् अधर्मश् च पराभवाय। युधिष्ठिरो यत्र जटी महात्मा; वनाश्रयः क्लिश्यति चीरवासाः।

na kṛṣṇa dharmaś carito bhavāya; jantor adharmaś ca parābhavāya. yudhiṣṭhiro yatra jaṭī mahātmā; vanāśrayaḥ kliśyati cīravāsāḥ.

दुर्योधनश् चापि महीं प्रशास्ति; न चास्य भूमिर् विवरं ददाति। धर्माद् अधर्मश् चरितो गरीयान्; इतीव मन्येत नरो ऽल्पबुद्धिः।

duryodhanaś cāpi mahīṃ praśāsti; na cāsya bhūmir vivaraṃ dadāti. dharmād adharmaś carito garīyān; itīva manyeta naro 'lpabuddhiḥ.

दुर्योधने चापि विवर्धमाने; युधिष्ठिरे चासुख आत्तराज्ये। हृतस्वराज्यायतनार्थभार्ये। दुर्योधनेनाल्पधिया च पार्थे। किं न्व् अद्य कर्तव्यम् इति प्रजाभिः; शङ्का मिथः संजनिता नराणाम्।

duryodhane cāpi vivardhamāne; yudhiṣṭhire cāsukha āttarājye. hṛtasvarājyāyatanārthabhārye. duryodhanenālpadhiyā ca pārthe. kiṃ nv adya kartavyam iti prajābhiḥ; śaṅkā mithaḥ saṃjanitā narāṇām.

अयं हि धर्मप्रभवो नरेन्द्रो; धर्मे रतः सत्यधृतिः प्रदाता। चलेद् धि राज्याच् च सुखाच् च पार्थो; धर्माद् अपेतश् च कथं विवर्धेत्।

ayaṃ hi dharmaprabhavo narendro; dharme rataḥ satyadhṛtiḥ pradātā. caled dhi rājyāc ca sukhāc ca pārtho; dharmād apetaś ca kathaṃ vivardhet.

कथं नु भीष्मश् च कृपश् च विप्रो; द्रोणश् च राजा च कुलस्य वृद्धः। प्रव्राज्य पार्थान् सुखम् आप्नुवन्ति; धिक् पापबुद्धीन् भरतप्रधानान्।

kathaṃ nu bhīṣmaś ca kṛpaś ca vipro; droṇaś ca rājā ca kulasya vṛddhaḥ. pravrājya pārthān sukham āpnuvanti; dhik pāpabuddhīn bharatapradhānān.

किं नाम वक्ष्यत्य् अवनिप्रधानः; पितॄन् समागम्य परत्र पापः। पुत्रेषु सम्यक् चरितं मयेति; पुत्रान् अपापान् अवरोप्य राज्यात्।

kiṃ nāma vakṣyaty avanipradhānaḥ; pitṝn samāgamya paratra pāpaḥ. putreṣu samyak caritaṃ mayeti; putrān apāpān avaropya rājyāt.

नासौ धिया संप्रतिपश्यति स्म; किं नाम कृत्वाहम् अचक्षुर् एवम्। जातः पृथिव्याम् इति पार्थिवेषु; प्रव्राज्य कौन्तेयम् अथापि राज्यात्।

nāsau dhiyā saṃpratipaśyati sma; kiṃ nāma kṛtvāham acakṣur evam. jātaḥ pṛthivyām iti pārthiveṣu; pravrājya kaunteyam athāpi rājyāt.

नूनं समृद्धान् पितृलोकभूमौ; चामीकराभान् क्षितिजान् प्रफुल्लान्। विचित्रवीर्यस्य सुतः सपुत्रः; कृत्वा नृशंसं बत पश्यति स्म।

nūnaṃ samṛddhān pitṛlokabhūmau; cāmīkarābhān kṣitijān praphullān. vicitravīryasya sutaḥ saputraḥ; kṛtvā nṛśaṃsaṃ bata paśyati sma.

व्यूढोत्तरांसान् पृथुलोहिताक्षान्; नेमान् स्म पृच्छन् स शृणोति नूनम्। प्रस्थापयद् यत् स वनं ह्य् अशङ्को; युधिष्ठिरं सानुजम् आत्तशस्त्रम्।

vyūḍhottarāṃsān pṛthulohitākṣān; nemān sma pṛcchan sa śṛṇoti nūnam. prasthāpayad yat sa vanaṃ hy aśaṅko; yudhiṣṭhiraṃ sānujam āttaśastram.

यो ऽयं परेषां पृतनां समृद्धां; निरायुधो दीर्घभुजो निहन्यात्। श्रुत्वैव शब्दं हि वृकोदरस्य; मुञ्चन्ति सैन्यानि शकृत् समूत्रम्।

yo 'yaṃ pareṣāṃ pṛtanāṃ samṛddhāṃ; nirāyudho dīrghabhujo nihanyāt. śrutvaiva śabdaṃ hi vṛkodarasya; muñcanti sainyāni śakṛt samūtram.

स क्षुत्पिपासाध्वकृशस् तरस्वी; समेत्य नानायुधबाणपाणिः। वने स्मरन् वासम् इमं सुघोरं; शेषं न कुर्याद् इति निश्चितं मे।

sa kṣutpipāsādhvakṛśas tarasvī; sametya nānāyudhabāṇapāṇiḥ. vane smaran vāsam imaṃ sughoraṃ; śeṣaṃ na kuryād iti niścitaṃ me.

न ह्य् अस्य वीर्येण बलेन कश् चित्; समः पृथिव्यां भविता नरेषु। शीतोष्णवातातपकर्शिताङ्गो; न शेषम् आजाव् असुहृत्सु कुर्यात्।

na hy asya vīryeṇa balena kaś cit; samaḥ pṛthivyāṃ bhavitā nareṣu. śītoṣṇavātātapakarśitāṅgo; na śeṣam ājāv asuhṛtsu kuryāt.

प्राच्यां नृपान् एकरथेन जित्वा; वृकोदरः सानुचरान् रणेषु। स्वस्त्यागमद् यो ऽतिरथस् तरस्वी; सो ऽयं वने क्लिश्यति चीरवासाः।

prācyāṃ nṛpān ekarathena jitvā; vṛkodaraḥ sānucarān raṇeṣu. svastyāgamad yo 'tirathas tarasvī; so 'yaṃ vane kliśyati cīravāsāḥ.

यो दन्तकूरे व्यजयन् नृदेवान्; समागतान् दाक्षिणात्यान् महीपान्। तं पश्यतेमं सहदेवम् अद्य; तपस्विनं तापसवेषरूपम्।

yo dantakūre vyajayan nṛdevān; samāgatān dākṣiṇātyān mahīpān. taṃ paśyatemaṃ sahadevam adya; tapasvinaṃ tāpasaveṣarūpam.

यः पार्थिवान् एकरथेन वीरो; दिशं प्रतीचीं प्रति युद्धशौण्डः। सो ऽयं वने मूलफलेन जीवञ्; जटी चरत्य् अद्य मलाचिताङ्गः। जिग्ये रणे तं नकुलं वनेषु। संपश्यन्ते मे ऽद्य मनः सुदीनम्।

yaḥ pārthivān ekarathena vīro; diśaṃ pratīcīṃ prati yuddhaśauṇḍaḥ. so 'yaṃ vane mūlaphalena jīvañ; jaṭī caraty adya malācitāṅgaḥ. jigye raṇe taṃ nakulaṃ vaneṣu. saṃpaśyante me 'dya manaḥ sudīnam.

सत्रे समृद्धे ऽति रथस्य राज्ञो; वेदीतलाद् उत्पतिता सुता या। सेयं वने वासम् इमं सुदुःखं; कथं सहत्य् अद्य सती सुखार्हा।

satre samṛddhe 'ti rathasya rājño; vedītalād utpatitā sutā yā. seyaṃ vane vāsam imaṃ suduḥkhaṃ; kathaṃ sahaty adya satī sukhārhā.

त्रिवर्गमुख्यस्य समीरणस्य; देवेश्वरस्याप्य् अथ वाश्विनोश् च। एषां सुराणां तनयाः कथं नु; वने चरन्त्य् अल्पसुखाः सुखार्हाः।

trivargamukhyasya samīraṇasya; deveśvarasyāpy atha vāśvinoś ca. eṣāṃ surāṇāṃ tanayāḥ kathaṃ nu; vane caranty alpasukhāḥ sukhārhāḥ.

जिते हि धर्मस्य सुते सभार्ये; सभ्रातृके सानुचरे निरस्ते। दुर्योधने चापि विवर्धमाने; कथं न सीदत्य् अवनिः सशैला।

jite hi dharmasya sute sabhārye; sabhrātṛke sānucare niraste. duryodhane cāpi vivardhamāne; kathaṃ na sīdaty avaniḥ saśailā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...