महाभारत 3.118 (श्लोक 1)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 118→

[mh-3-118] • 23 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। गच्छन् स तीर्थानि महानुभावः; पुण्यानि रम्याणि ददर्श राजा। सर्वाणि विप्रैर् उपशोभितानि; क्व चित् क्व चिद् भारत सागरस्य।

vaiśaṃpāyana uvāca. gacchan sa tīrthāni mahānubhāvaḥ; puṇyāni ramyāṇi dadarśa rājā. sarvāṇi viprair upaśobhitāni; kva cit kva cid bhārata sāgarasya.

स वृत्तवांस् तेषु कृताभिषेकः; सहानुजः पार्थिवपुत्रपौत्रः। समुद्रगां पुण्यतमां प्रशस्तां; जगाम पारिक्षित पाण्डुपुत्रः।

sa vṛttavāṃs teṣu kṛtābhiṣekaḥ; sahānujaḥ pārthivaputrapautraḥ. samudragāṃ puṇyatamāṃ praśastāṃ; jagāma pārikṣita pāṇḍuputraḥ.

तत्रापि चाप्लुत्य महानुभावः; संतर्पयाम् आस पितॄन् सुरांश् च। द्विजातिमुख्येषु धनं विसृज्य; गोदावरिं सागरगाम् अगच्छत्।

tatrāpi cāplutya mahānubhāvaḥ; saṃtarpayām āsa pitṝn surāṃś ca. dvijātimukhyeṣu dhanaṃ visṛjya; godāvariṃ sāgaragām agacchat.

ततो विपाप्मा द्रविडेषु राजन्; समुद्रम् आसाद्य च लोकपुण्यम्। अगस्त्यतीर्थं च पवित्रपुण्यं; नारीतीर्थान्य् अथ वीरो ददर्श।

tato vipāpmā draviḍeṣu rājan; samudram āsādya ca lokapuṇyam. agastyatīrthaṃ ca pavitrapuṇyaṃ; nārītīrthāny atha vīro dadarśa.

तत्रार्जुनस्याग्र्यधनुर्धरस्य; निशम्य तत् कर्म परैर् असह्यम्। संपूज्यमानः परमर्षिसंघैः; परां मुदं पाण्डुसुतः स लेभे।

tatrārjunasyāgryadhanurdharasya; niśamya tat karma parair asahyam. saṃpūjyamānaḥ paramarṣisaṃghaiḥ; parāṃ mudaṃ pāṇḍusutaḥ sa lebhe.

स तेषु तीर्थेष्व् अभिषिक्तगात्रः; कृष्णासहायः सहितो ऽनुजैश् च। संपूजयन् विक्रमम् अर्जुनस्य; रेमे महीपालपतिः पृथिव्याम्।

sa teṣu tīrtheṣv abhiṣiktagātraḥ; kṛṣṇāsahāyaḥ sahito 'nujaiś ca. saṃpūjayan vikramam arjunasya; reme mahīpālapatiḥ pṛthivyām.

ततः सहस्राणि गवां प्रदाय; तीर्थेषु तेष्व् अम्बुधरोत्तमस्य। हृष्टः सह भ्रातृभिर् अर्जुनस्य; संकीर्तयाम् आस गवां प्रदानम्। ततस् तु कावेरिम् अनन्ततोयां। दिव्याश्रमैर् नित्यम् उपात्ततोयाम्। सहानुजः संप्रविगाह्य पुण्यां। ननन्द नष्टक्लमशोकपापः।

tataḥ sahasrāṇi gavāṃ pradāya; tīrtheṣu teṣv ambudharottamasya. hṛṣṭaḥ saha bhrātṛbhir arjunasya; saṃkīrtayām āsa gavāṃ pradānam. tatas tu kāverim anantatoyāṃ. divyāśramair nityam upāttatoyām. sahānujaḥ saṃpravigāhya puṇyāṃ. nananda naṣṭaklamaśokapāpaḥ.

स तानि तीर्थानि च सागरस्य; पुण्यानि चान्यानि बहूनि राजन्। क्रमेण गच्छन् परिपूर्णकामः; शूर्पारकं पुण्यतमं ददर्श।

sa tāni tīrthāni ca sāgarasya; puṇyāni cānyāni bahūni rājan. krameṇa gacchan paripūrṇakāmaḥ; śūrpārakaṃ puṇyatamaṃ dadarśa.

तत्रोदधेः कं चिद् अतीत्य देशं; ख्यातं पृथिव्यां वनम् आससाद। तप्तं सुरैर् यत्र तपः पुरस्ताद्; इष्टं तथा पुण्यतमैर् नरेन्द्रैः।

tatrodadheḥ kaṃ cid atītya deśaṃ; khyātaṃ pṛthivyāṃ vanam āsasāda. taptaṃ surair yatra tapaḥ purastād; iṣṭaṃ tathā puṇyatamair narendraiḥ.

स तत्र ताम् अग्र्यधनुर्धरस्य; वेदीं ददर्शायतपीनबाहुः। ऋचीकपुत्रस्य तपस्विसंघैः; समावृतां पुण्यकृद् अर्चनीयाम्।

sa tatra tām agryadhanurdharasya; vedīṃ dadarśāyatapīnabāhuḥ. ṛcīkaputrasya tapasvisaṃghaiḥ; samāvṛtāṃ puṇyakṛd arcanīyām.

ततो वसूनां वसुधाधिपः स; मरुद्गणानां च तथाश्विनोश् च। वैवस्वतादित्यधनेश्वराणाम्; इन्द्रस्य विष्णोः सवितुर् विभोश् च।

tato vasūnāṃ vasudhādhipaḥ sa; marudgaṇānāṃ ca tathāśvinoś ca. vaivasvatādityadhaneśvarāṇām; indrasya viṣṇoḥ savitur vibhoś ca.

भगस्य चन्द्रस्य दिवाकरस्य; पतेर् अपां साध्यगणस्य चैव। धातुः पितॄणां च तथा महात्मा; रुद्रस्य राजन् सगणस्य चैव।

bhagasya candrasya divākarasya; pater apāṃ sādhyagaṇasya caiva. dhātuḥ pitṝṇāṃ ca tathā mahātmā; rudrasya rājan sagaṇasya caiva.

सरस्वत्याः सिद्धगणस्य चैव; पूष्णश् च ये चाप्य् अमरास् तथान्ये। पुण्यानि चाप्य् आयतनानि तेषां; ददर्श राजा सुमनोहराणि।

sarasvatyāḥ siddhagaṇasya caiva; pūṣṇaś ca ye cāpy amarās tathānye. puṇyāni cāpy āyatanāni teṣāṃ; dadarśa rājā sumanoharāṇi.

तेषूपवासान् विविधान् उपोष्य; दत्त्वा च रत्नानि महाधनानि। तीर्थेषु सर्वेषु परिप्लुताङ्गः; पुनः स शूर्पारकम् आजगाम।

teṣūpavāsān vividhān upoṣya; dattvā ca ratnāni mahādhanāni. tīrtheṣu sarveṣu pariplutāṅgaḥ; punaḥ sa śūrpārakam ājagāma.

स तेन तीर्थेन तु सागरस्य; पुनः प्रयातः सह सोदरीयैः। द्विजैः पृथिव्यां प्रथितं महद्भिस्; तीर्थं प्रभासं समुपाजगाम।

sa tena tīrthena tu sāgarasya; punaḥ prayātaḥ saha sodarīyaiḥ. dvijaiḥ pṛthivyāṃ prathitaṃ mahadbhis; tīrthaṃ prabhāsaṃ samupājagāma.

तत्राभिषिक्तः पृथुलोहिताक्षः; सहानुजैर् देवगणान् पितॄंश् च। संतर्पयाम् आस तथैव कृष्णा; ते चापि विप्राः सह लोमशेन।

tatrābhiṣiktaḥ pṛthulohitākṣaḥ; sahānujair devagaṇān pitṝṃś ca. saṃtarpayām āsa tathaiva kṛṣṇā; te cāpi viprāḥ saha lomaśena.

स द्वादशाहं जलवायुभक्षः; कुर्वन् क्षपाहःसु तदाभिषेकम्। समन्ततो ऽग्नीन् उपदीपयित्वा; तेपे तपो धर्मभृतां वरिष्ठः।

sa dvādaśāhaṃ jalavāyubhakṣaḥ; kurvan kṣapāhaḥsu tadābhiṣekam. samantato 'gnīn upadīpayitvā; tepe tapo dharmabhṛtāṃ variṣṭhaḥ.

तम् उग्रम् आस्थाय तपश् चरन्तं; शुश्राव रामश् च जनार्दनश् च। तौ सर्ववृष्णिप्रवरौ ससैन्यौ; युधिष्ठिरं जग्मतुर् आजमीढम्।

tam ugram āsthāya tapaś carantaṃ; śuśrāva rāmaś ca janārdanaś ca. tau sarvavṛṣṇipravarau sasainyau; yudhiṣṭhiraṃ jagmatur ājamīḍham.

ते वृष्णयः पाण्डुसुतान् समीक्ष्य; भूमौ शयानान् मलदिग्धगात्रान्। अनर्हतीं द्रौपदीं चापि दृष्ट्वा; सुदुःखिताश् चुक्रुशुर् आर्तनादम्।

te vṛṣṇayaḥ pāṇḍusutān samīkṣya; bhūmau śayānān maladigdhagātrān. anarhatīṃ draupadīṃ cāpi dṛṣṭvā; suduḥkhitāś cukruśur ārtanādam.

ततः स रामं च जनार्दनं च; कार्ष्णिं च साम्बं च शिनेश् च पौत्रम्। अन्यांश् च वृष्णीन् उपगम्य पूजां; चक्रे यथाधर्मम् अदीनसत्त्वः।

tataḥ sa rāmaṃ ca janārdanaṃ ca; kārṣṇiṃ ca sāmbaṃ ca śineś ca pautram. anyāṃś ca vṛṣṇīn upagamya pūjāṃ; cakre yathādharmam adīnasattvaḥ.

ते चापि सर्वान् प्रतिपूज्य पार्थांस्; तैः सत्कृताः पाण्डुसुतैस् तथैव। युधिष्ठिरं संपरिवार्य राजन्न्; उपाविशन् देवगणा यथेन्द्रम्।

te cāpi sarvān pratipūjya pārthāṃs; taiḥ satkṛtāḥ pāṇḍusutais tathaiva. yudhiṣṭhiraṃ saṃparivārya rājann; upāviśan devagaṇā yathendram.

तेषां स सर्वं चरितं परेषां; वने च वासं परमप्रतीतः। अस्त्रार्थम् इन्द्रस्य गतं च पार्थं; कृष्णे शशंसामरराजपुत्रम्।

teṣāṃ sa sarvaṃ caritaṃ pareṣāṃ; vane ca vāsaṃ paramapratītaḥ. astrārtham indrasya gataṃ ca pārthaṃ; kṛṣṇe śaśaṃsāmararājaputram.

श्रुत्वा तु ते तस्य वचः प्रतीतास्; तांश् चापि दृष्ट्वा सुकृशान् अतीव। नेत्रोद्भवं संमुमुचुर् दशार्हा; दुःखार्तिजं वारि महानुभावाः।

śrutvā tu te tasya vacaḥ pratītās; tāṃś cāpi dṛṣṭvā sukṛśān atīva. netrodbhavaṃ saṃmumucur daśārhā; duḥkhārtijaṃ vāri mahānubhāvāḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents