महाभारत 3.117 (श्लोक 1)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 117→

[mh-3-117] • 18 श्लोकाः

राम उवाच। ममापराधात् तैः क्षुद्रैर् हतस् त्वं तात बालिशैः। कार्तवीर्यस्य दायादैर् वने मृग इवेषुभिः।

rāma uvāca. mamāparādhāt taiḥ kṣudrair hatas tvaṃ tāta bāliśaiḥ. kārtavīryasya dāyādair vane mṛga iveṣubhiḥ.

धर्मज्ञस्य कथं तात वर्तमानस्य सत्पथे। मृत्युर् एवंविधो युक्तः सर्वभूतेष्व् अनागसः।

dharmajñasya kathaṃ tāta vartamānasya satpathe. mṛtyur evaṃvidho yuktaḥ sarvabhūteṣv anāgasaḥ.

किं नु तैर् न कृतं पापं यैर् भवांस् तपसि स्थितः। अयुध्यमानो वृद्धः सन् हतः शरशतैः शितैः।

kiṃ nu tair na kṛtaṃ pāpaṃ yair bhavāṃs tapasi sthitaḥ. ayudhyamāno vṛddhaḥ san hataḥ śaraśataiḥ śitaiḥ.

किं नु ते तत्र वक्ष्यन्ति सचिवेषु सुहृत्सु च। अयुध्यमानं धर्मज्ञम् एकं हत्वानपत्रपाः।

kiṃ nu te tatra vakṣyanti saciveṣu suhṛtsu ca. ayudhyamānaṃ dharmajñam ekaṃ hatvānapatrapāḥ.

अकृतव्रण उवाच। विलप्यैवं स करुणं बहु नानाविधं नृप। प्रेतकार्याणि सर्वाणि पितुश् चक्रे महातपाः।

akṛtavraṇa uvāca. vilapyaivaṃ sa karuṇaṃ bahu nānāvidhaṃ nṛpa. pretakāryāṇi sarvāṇi pituś cakre mahātapāḥ.

ददाह पितरं चाग्नौ रामः परपुरंजयः। प्रतिजज्ञे वधं चापि सर्वक्षत्रस्य भारत।

dadāha pitaraṃ cāgnau rāmaḥ parapuraṃjayaḥ. pratijajñe vadhaṃ cāpi sarvakṣatrasya bhārata.

संक्रुद्धो ऽतिबलः शूरः शस्त्रम् आदाय वीर्यवान्। जघ्निवान् कार्तवीर्यस्य सुतान् एको ऽन्तकोपमः।

saṃkruddho 'tibalaḥ śūraḥ śastram ādāya vīryavān. jaghnivān kārtavīryasya sutān eko 'ntakopamaḥ.

तेषां चानुगता ये च क्षत्रियाः क्षत्रियर्षभ। तांश् च सर्वान् अवामृद्नाद् रामः प्रहरतां वरः।

teṣāṃ cānugatā ye ca kṣatriyāḥ kṣatriyarṣabha. tāṃś ca sarvān avāmṛdnād rāmaḥ praharatāṃ varaḥ.

त्रिःसप्तकृत्वः पृथिवीं कृत्वा निःक्षत्रियां प्रभुः। समन्तपञ्चके पञ्च चकार रुधिरह्रदान्।

triḥsaptakṛtvaḥ pṛthivīṃ kṛtvā niḥkṣatriyāṃ prabhuḥ. samantapañcake pañca cakāra rudhirahradān.

स तेषु तर्पयाम् आस पितॄन् भृगुकुलोद्वहः। साक्षाद् ददर्श चर्चीकं स च रामं न्यवारयत्।

sa teṣu tarpayām āsa pitṝn bhṛgukulodvahaḥ. sākṣād dadarśa carcīkaṃ sa ca rāmaṃ nyavārayat.

ततो यज्ञेन महता जामदग्न्यः प्रतापवान्। तर्पयाम् आस देवेन्द्रम् ऋत्विग्भ्यश् च महीं ददौ।

tato yajñena mahatā jāmadagnyaḥ pratāpavān. tarpayām āsa devendram ṛtvigbhyaś ca mahīṃ dadau.

वेदीं चाप्य् अददद् धैमीं कश्यपाय महात्मने। दशव्यामायतां कृत्वा नवोत्सेधां विशां पते।

vedīṃ cāpy adadad dhaimīṃ kaśyapāya mahātmane. daśavyāmāyatāṃ kṛtvā navotsedhāṃ viśāṃ pate.

तां कश्यपस्यानुमते ब्राह्मणाः खण्डशस् तदा। व्यभजंस् तेन ते राजन् प्रख्याताः खाण्डवायनाः।

tāṃ kaśyapasyānumate brāhmaṇāḥ khaṇḍaśas tadā. vyabhajaṃs tena te rājan prakhyātāḥ khāṇḍavāyanāḥ.

स प्रदाय महीं तस्मै कश्यपाय महात्मने। अस्मिन् महेन्द्रे शैलेन्द्रे वसत्य् अमितविक्रमः। तपः सुमहद् आस्थाय महाबलपराक्रमः।

sa pradāya mahīṃ tasmai kaśyapāya mahātmane. asmin mahendre śailendre vasaty amitavikramaḥ. tapaḥ sumahad āsthāya mahābalaparākramaḥ.

एवं वैरम् अभूत् तस्य क्षत्रियैर् लोकवासिभिः। पृथिवी चापि विजिता रामेणामिततेजसा।

evaṃ vairam abhūt tasya kṣatriyair lokavāsibhiḥ. pṛthivī cāpi vijitā rāmeṇāmitatejasā.

वैशंपायन उवाच। ततश् चतुर्दशीं रामः समयेन महामनाः। दर्शयाम् आस तान् विप्रान् धर्मराजं च सानुजम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tataś caturdaśīṃ rāmaḥ samayena mahāmanāḥ. darśayām āsa tān viprān dharmarājaṃ ca sānujam.

स तम् आनर्च राजेन्द्रो भ्रातृभिः सहितः प्रभुः। द्विजानां च परां पूजां चक्रे नृपतिसत्तमः।

sa tam ānarca rājendro bhrātṛbhiḥ sahitaḥ prabhuḥ. dvijānāṃ ca parāṃ pūjāṃ cakre nṛpatisattamaḥ.

अर्चयित्वा जामदग्न्यं पूजितस् तेन चाभिभूः। महेन्द्र उष्य तां रात्रिं प्रययौ दक्षिणामुखः। महेन्द्रे पर्वतोत्तमे। रामम् आमन्त्र्य धर्मात्मा।

arcayitvā jāmadagnyaṃ pūjitas tena cābhibhūḥ. mahendra uṣya tāṃ rātriṃ prayayau dakṣiṇāmukhaḥ. mahendre parvatottame. rāmam āmantrya dharmātmā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...