महाभारत 3.108 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 108→

[mh-3-108] • 19 श्लोकाः

लोमश उवाच। भगीरथवचः श्रुत्वा प्रियार्थं च दिवौकसाम्। एवम् अस्त्व् इति राजानं भगवान् प्रत्यभाषत।

lomaśa uvāca. bhagīrathavacaḥ śrutvā priyārthaṃ ca divaukasām. evam astv iti rājānaṃ bhagavān pratyabhāṣata.

धारयिष्ये महाबाहो गगनात् प्रच्युतां शिवाम्। दिव्यां देवनदीं पुण्यां त्वत्कृते नृपसत्तम।

dhārayiṣye mahābāho gaganāt pracyutāṃ śivām. divyāṃ devanadīṃ puṇyāṃ tvatkṛte nṛpasattama.

एवम् उक्त्वा महाबाहो हिमवन्तम् उपागमत्। संवृतः पार्षदैर् घोरैर् नानाप्रहरणोद्यतैः।

evam uktvā mahābāho himavantam upāgamat. saṃvṛtaḥ pārṣadair ghorair nānāpraharaṇodyataiḥ.

ततः स्थित्वा नरश्रेष्ठं भगीरथम् उवाच ह। प्रयाचस्व महाबाहो शैलराजसुतां नदीम्। पितॄणां पावनार्थं ते ताम् अहं मनुजाधिप। पतमानां सरिच्छ्रेष्ठां धारयिष्ये त्रिविष्टपात्।

tataḥ sthitvā naraśreṣṭhaṃ bhagīratham uvāca ha. prayācasva mahābāho śailarājasutāṃ nadīm. pitṝṇāṃ pāvanārthaṃ te tām ahaṃ manujādhipa. patamānāṃ saricchreṣṭhāṃ dhārayiṣye triviṣṭapāt.

एतच् छ्रुत्वा वचो राजा शर्वेण समुदाहृतम्। प्रयतः प्रणतो भूत्वा गङ्गां समनुचिन्तयत्।

etac chrutvā vaco rājā śarveṇa samudāhṛtam. prayataḥ praṇato bhūtvā gaṅgāṃ samanucintayat.

ततः पुण्यजला रम्या राज्ञा समनुचिन्तिता। ईशानं च स्थितं दृष्ट्वा गगनात् सहसा च्युता।

tataḥ puṇyajalā ramyā rājñā samanucintitā. īśānaṃ ca sthitaṃ dṛṣṭvā gaganāt sahasā cyutā.

तां प्रच्युतां ततो दृष्ट्वा देवाः सार्धं महर्षिभिः। गन्धर्वोरगरक्षांसि समाजग्मुर् दिदृक्षया।

tāṃ pracyutāṃ tato dṛṣṭvā devāḥ sārdhaṃ maharṣibhiḥ. gandharvoragarakṣāṃsi samājagmur didṛkṣayā.

ततः पपात गगनाद् गङ्गा हिमवतः सुता। समुद्भ्रान्तमहावर्ता मीनग्राहसमाकुला।

tataḥ papāta gaganād gaṅgā himavataḥ sutā. samudbhrāntamahāvartā mīnagrāhasamākulā.

तां दधार हरो राजन् गङ्गां गगनमेखलाम्। ललाटदेशे पतितां मालां मुक्तामयीम् इव।

tāṃ dadhāra haro rājan gaṅgāṃ gaganamekhalām. lalāṭadeśe patitāṃ mālāṃ muktāmayīm iva.

सा बभूव विसर्पन्ती त्रिधा राजन् समुद्रगा। फेनपुञ्जाकुलजला हंसानाम् इव पङ्क्तयः।

sā babhūva visarpantī tridhā rājan samudragā. phenapuñjākulajalā haṃsānām iva paṅktayaḥ.

क्व चिद् आभोगकुटिला प्रस्खलन्ती क्व चित् क्व चित्। स्वफेनपटसंवीता मत्तेव प्रमदाव्रजत्। क्व चित् सा तोयनिनदैर् नदन्ती नादम् उत्तमम्। क्व चिद् आकाशम् आवर्तैः संक्षिपन्तीव सर्वशः।

kva cid ābhogakuṭilā praskhalantī kva cit kva cit. svaphenapaṭasaṃvītā matteva pramadāvrajat. kva cit sā toyaninadair nadantī nādam uttamam. kva cid ākāśam āvartaiḥ saṃkṣipantīva sarvaśaḥ.

एवं प्रकारान् सुबहून् कुर्वन्ती गगनाच् च्युता। पृथिवीतलम् आसाद्य भगीरथम् अथाब्रवीत्।

evaṃ prakārān subahūn kurvantī gaganāc cyutā. pṛthivītalam āsādya bhagīratham athābravīt.

दर्शयस्व महाराज मार्गं केन व्रजाम्य् अहम्। त्वदर्थम् अवतीर्णास्मि पृथिवीं पृथिवीपते।

darśayasva mahārāja mārgaṃ kena vrajāmy aham. tvadartham avatīrṇāsmi pṛthivīṃ pṛthivīpate.

एतच् छ्रुत्वा वचो राजा प्रातिष्ठत भगीरथः। यत्र तानि शरीराणि सागराणां महात्मनाम्। प्रापयाम् आस धर्मज्ञः पितृदेवान्तिकं नदीम्। पावनार्थं नरश्रेष्ठ पुण्येन सलिलेन ह।

etac chrutvā vaco rājā prātiṣṭhata bhagīrathaḥ. yatra tāni śarīrāṇi sāgarāṇāṃ mahātmanām. prāpayām āsa dharmajñaḥ pitṛdevāntikaṃ nadīm. pāvanārthaṃ naraśreṣṭha puṇyena salilena ha.

गङ्गाया धारणं कृत्वा हरो लोकनमस्कृतः। कैलासं पर्वतश्रेष्ठं जगाम त्रिदशैः सह।

gaṅgāyā dhāraṇaṃ kṛtvā haro lokanamaskṛtaḥ. kailāsaṃ parvataśreṣṭhaṃ jagāma tridaśaiḥ saha.

समुद्रं च समासाद्य गङ्गया सहितो नृपः। पूरयाम् आस वेगेन समुद्रं वरुणालयम्। जह्नुना च धृता मुक्ता जाह्नवी तेन संस्मृता।

samudraṃ ca samāsādya gaṅgayā sahito nṛpaḥ. pūrayām āsa vegena samudraṃ varuṇālayam. jahnunā ca dhṛtā muktā jāhnavī tena saṃsmṛtā.

दुहितृत्वे च नृपतिर् गङ्गां समनुकल्पयत्। पितॄणां चोदकं तत्र ददौ पूर्णमनोरथः।

duhitṛtve ca nṛpatir gaṅgāṃ samanukalpayat. pitṝṇāṃ codakaṃ tatra dadau pūrṇamanorathaḥ.

एतत् ते सर्वम् आख्यातं गङ्गा त्रिपथगा यथा। पूरणार्थं समुद्रस्य पृथिवीम् अवतारिता। कालेयाश् च यथा राजंस् त्रिदशैर् विनिपातिताः।

etat te sarvam ākhyātaṃ gaṅgā tripathagā yathā. pūraṇārthaṃ samudrasya pṛthivīm avatāritā. kāleyāś ca yathā rājaṃs tridaśair vinipātitāḥ.

समुद्रश् च यथा पीतः कारणार्थे महात्मना। वातापिश् च यथा नीतः क्षयं स ब्रह्महा प्रभो। अगस्त्येन महाराज यन् मां त्वं परिपृच्छसि।

samudraś ca yathā pītaḥ kāraṇārthe mahātmanā. vātāpiś ca yathā nītaḥ kṣayaṃ sa brahmahā prabho. agastyena mahārāja yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...