महाभारत 3.109 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 109→

[mh-3-109] • 20 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। ततः प्रयातः कौन्तेयः क्रमेण भरतर्षभ। नन्दाम् अपरनन्दां च नद्यौ पापभयापहे।

vaiśaṃpāyana uvāca. tataḥ prayātaḥ kaunteyaḥ krameṇa bharatarṣabha. nandām aparanandāṃ ca nadyau pāpabhayāpahe.

स पर्वतं समासाद्य हेमकूटम् अनामयम्। अचिन्त्यान् अद्भुतान् भावान् ददर्श सुबहून् नृपः।

sa parvataṃ samāsādya hemakūṭam anāmayam. acintyān adbhutān bhāvān dadarśa subahūn nṛpaḥ.

वाचो यत्राभवन् मेघा उपलाश् च सहस्रशः। नाशक्नुवंस् तम् आरोढुं विषण्णमनसो जनाः।

vāco yatrābhavan meghā upalāś ca sahasraśaḥ. nāśaknuvaṃs tam āroḍhuṃ viṣaṇṇamanaso janāḥ.

वायुर् नित्यं ववौ यत्र नित्यं देवश् च वर्षति। स्वाध्यायघोषश् च तथा श्रूयते न च दृश्यते। मक्षिकाश् चादशंस् तत्र तपसः प्रतिघातिकाः। निर्वेदो जायते तत्र गृहाणि स्मरते जनः। सायं प्रातश् च भगवान् दृश्यते हव्यवाहनः।

vāyur nityaṃ vavau yatra nityaṃ devaś ca varṣati. svādhyāyaghoṣaś ca tathā śrūyate na ca dṛśyate. makṣikāś cādaśaṃs tatra tapasaḥ pratighātikāḥ. nirvedo jāyate tatra gṛhāṇi smarate janaḥ. sāyaṃ prātaś ca bhagavān dṛśyate havyavāhanaḥ.

एवं बहुविधान् भावान् अद्भुतान् वीक्ष्य पाण्डवः। लोमशं पुनर् एव स्म पर्यपृच्छत् तद् अद्भुतम्। युधिष्ठिरः। यद् एतद् भगवंश् चित्रं पर्वते ऽस्मिन् महौजसि। एतन् मे सर्वम् आचक्ष्व विस्तरेण महाद्युते।

evaṃ bahuvidhān bhāvān adbhutān vīkṣya pāṇḍavaḥ. lomaśaṃ punar eva sma paryapṛcchat tad adbhutam. yudhiṣṭhiraḥ. yad etad bhagavaṃś citraṃ parvate 'smin mahaujasi. etan me sarvam ācakṣva vistareṇa mahādyute.

लोमश उवाच। यथाश्रुतम् इदं पूर्वम् अस्माभिर् अरिकर्शन। तद् एकाग्रमना राजन् निबोध गदतो मम।

lomaśa uvāca. yathāśrutam idaṃ pūrvam asmābhir arikarśana. tad ekāgramanā rājan nibodha gadato mama.

अस्मिन्न् ऋषभकूटे ऽभूद् ऋषभो नाम तापसः। अनेकशतवर्षायुस् तपस्वी कोपनो भृशम्।

asminn ṛṣabhakūṭe 'bhūd ṛṣabho nāma tāpasaḥ. anekaśatavarṣāyus tapasvī kopano bhṛśam.

स वै संभाष्यमाणो ऽन्यैः कोपाद् गिरिम् उवाच ह। य इह व्याहरेत् कश् चिद् उपलान् उत्सृजेस् तदा।

sa vai saṃbhāṣyamāṇo 'nyaiḥ kopād girim uvāca ha. ya iha vyāharet kaś cid upalān utsṛjes tadā.

वातं चाहूय मा शब्दम् इत्य् उवाच स तापसः। व्याहरंश् चैव पुरुषो मेघेन विनिवार्यते।

vātaṃ cāhūya mā śabdam ity uvāca sa tāpasaḥ. vyāharaṃś caiva puruṣo meghena vinivāryate.

एवम् एतानि कर्माणि राजंस् तेन महर्षिणा। कृतानि कानि चित् कोपात् प्रतिषिद्धानि कानि चित्।

evam etāni karmāṇi rājaṃs tena maharṣiṇā. kṛtāni kāni cit kopāt pratiṣiddhāni kāni cit.

नन्दाम् अभिगतान् देवान् पुरा राजन्न् इति श्रुतिः। अन्वपद्यन्त सहसा पुरुषा देवदर्शिनः।

nandām abhigatān devān purā rājann iti śrutiḥ. anvapadyanta sahasā puruṣā devadarśinaḥ.

ते दर्शनम् अनिच्छन्तो देवाः शक्रपुरोगमाः। दुर्गं चक्रुर् इमं देशं गिरिप्रत्यूहरूपकम्।

te darśanam anicchanto devāḥ śakrapurogamāḥ. durgaṃ cakrur imaṃ deśaṃ giripratyūharūpakam.

तदा प्रभृति कौन्तेय नरा गिरिम् इमं सदा। नाशक्नुवन् अभिद्रष्टुं कुत एवाधिरोहितुम्।

tadā prabhṛti kaunteya narā girim imaṃ sadā. nāśaknuvan abhidraṣṭuṃ kuta evādhirohitum.

नातप्ततपसा शक्यो द्रष्टुम् एष महागिरिः। आरोढुं वापि कौन्तेय तस्मान् नियतवाग् भव।

nātaptatapasā śakyo draṣṭum eṣa mahāgiriḥ. āroḍhuṃ vāpi kaunteya tasmān niyatavāg bhava.

इह देवाः सदा सर्वे यज्ञान् आजह्रुर् उत्तमान्। तेषाम् एतानि लिङ्गानि दृश्यन्ते ऽद्यापि भारत।

iha devāḥ sadā sarve yajñān ājahrur uttamān. teṣām etāni liṅgāni dṛśyante 'dyāpi bhārata.

कुशाकारेव दूर्वेयं संस्तीर्णेव च भूर् इयम्। यूपप्रकारा बहवो वृक्षाश् चेमे विशां पते।

kuśākāreva dūrveyaṃ saṃstīrṇeva ca bhūr iyam. yūpaprakārā bahavo vṛkṣāś ceme viśāṃ pate.

देवाश् च ऋषयश् चैव वसन्त्य् अद्यापि भारत। तेषां सायं तथा प्रातर् दृश्यते हव्यवाहनः।

devāś ca ṛṣayaś caiva vasanty adyāpi bhārata. teṣāṃ sāyaṃ tathā prātar dṛśyate havyavāhanaḥ.

इहाप्लुतानां कौन्तेय सद्यः पाप्मा विहन्यते। कुरुश्रेष्ठाभिषेकं वै तस्मात् कुरु सहानुजः।

ihāplutānāṃ kaunteya sadyaḥ pāpmā vihanyate. kuruśreṣṭhābhiṣekaṃ vai tasmāt kuru sahānujaḥ.

ततो नन्दाप्लुताङ्गस् त्वं कौशिकीम् अभियास्यसि। विश्वामित्रेण यत्रोग्रं तपस् तप्तम् अनुत्तमम्।

tato nandāplutāṅgas tvaṃ kauśikīm abhiyāsyasi. viśvāmitreṇa yatrograṃ tapas taptam anuttamam.

वैशंपायन उवाच। ततस् तत्र समाप्लुत्य गात्राणि सगणो नृपः। जगाम कौशिकीं पुण्यां रम्यां शिवजलां नदीम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tatas tatra samāplutya gātrāṇi sagaṇo nṛpaḥ. jagāma kauśikīṃ puṇyāṃ ramyāṃ śivajalāṃ nadīm.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...