महाभारत 3.102 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 102→

[mh-3-102] • 23 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। किमर्थं सहसा विन्ध्यः प्रवृद्धः क्रोधमूर्छितः। एतद् इच्छाम्य् अहं श्रोतुं विस्तरेण महामुने।

yudhiṣṭhira uvāca. kimarthaṃ sahasā vindhyaḥ pravṛddhaḥ krodhamūrchitaḥ. etad icchāmy ahaṃ śrotuṃ vistareṇa mahāmune.

लोमश उवाच। अद्रिराजं महाशैलं मरुं कनकपर्वतम्। उदयास्तमये भानुः प्रदक्षिणम् अवर्तत।

lomaśa uvāca. adrirājaṃ mahāśailaṃ maruṃ kanakaparvatam. udayāstamaye bhānuḥ pradakṣiṇam avartata.

तं तु दृष्ट्वा तथा विन्ध्यः शैलः सूर्यम् अथाब्रवीत्। यथा हि मेरुर् भवता नित्यशः परिगम्यते। प्रदक्षिणं च क्रियते माम् एवं कुरु भास्कर।

taṃ tu dṛṣṭvā tathā vindhyaḥ śailaḥ sūryam athābravīt. yathā hi merur bhavatā nityaśaḥ parigamyate. pradakṣiṇaṃ ca kriyate mām evaṃ kuru bhāskara.

एवम् उक्तस् ततः सूर्यः शैलेन्द्रं प्रत्यभाषत। नाहम् आत्मेच्छया शैल करोम्य् एनं प्रदक्षिणम्। एष मार्गः प्रदिष्टो मे येनेदं निर्मितं जगत्।

evam uktas tataḥ sūryaḥ śailendraṃ pratyabhāṣata. nāham ātmecchayā śaila karomy enaṃ pradakṣiṇam. eṣa mārgaḥ pradiṣṭo me yenedaṃ nirmitaṃ jagat.

एवम् उक्तस् ततः क्रोधात् प्रवृद्धः सहसाचलः। सूर्याचन्द्रमसोर् मार्गं रोद्धुम् इच्छन् परंतप।

evam uktas tataḥ krodhāt pravṛddhaḥ sahasācalaḥ. sūryācandramasor mārgaṃ roddhum icchan paraṃtapa.

ततो देवाः सहिताः सर्व एव; सेन्द्राः समागम्य महाद्रिराजम्। निवारयाम् आसुर् उपायतस् तं; न च स्म तेषां वचनं चकार।

tato devāḥ sahitāḥ sarva eva; sendrāḥ samāgamya mahādrirājam. nivārayām āsur upāyatas taṃ; na ca sma teṣāṃ vacanaṃ cakāra.

अथाभिजग्मुर् मुनिम् आश्रमस्थं; तपस्विनं धर्मभृतां वरिष्ठम्। अगस्त्यम् अत्यद्भुतवीर्यदीप्तं; तं चार्थम् ऊचुः सहिताः सुरास् ते।

athābhijagmur munim āśramasthaṃ; tapasvinaṃ dharmabhṛtāṃ variṣṭham. agastyam atyadbhutavīryadīptaṃ; taṃ cārtham ūcuḥ sahitāḥ surās te.

देवा ऊचुः। सूर्याचन्द्रमसोर् मार्गं नक्षत्राणां गतिं तथा। शैलराजो वृणोत्य् एष विन्ध्यः क्रोधवशानुगः।

devā ūcuḥ. sūryācandramasor mārgaṃ nakṣatrāṇāṃ gatiṃ tathā. śailarājo vṛṇoty eṣa vindhyaḥ krodhavaśānugaḥ.

तं निवारयितुं शक्तो नान्यः कश् चिद् द्विजोत्तम। ऋते त्वां हि महाभाग तस्माद् एनं निवारय।

taṃ nivārayituṃ śakto nānyaḥ kaś cid dvijottama. ṛte tvāṃ hi mahābhāga tasmād enaṃ nivāraya.

लोमश उवाच। तच् छ्रुत्वा वचनं विप्रः सुराणां शैलम् अभ्यगात्। सो ऽभिगम्याब्रवीद् विन्ध्यं सदारः समुपस्थितः।

lomaśa uvāca. tac chrutvā vacanaṃ vipraḥ surāṇāṃ śailam abhyagāt. so 'bhigamyābravīd vindhyaṃ sadāraḥ samupasthitaḥ.

मार्गम् इच्छाम्य् अहं दत्तं भवता पर्वतोत्तम। दक्षिणाम् अभिगन्तास्मि दिशं कार्येण केन चित्।

mārgam icchāmy ahaṃ dattaṃ bhavatā parvatottama. dakṣiṇām abhigantāsmi diśaṃ kāryeṇa kena cit.

यावदागमनं मह्यं तावत् त्वं प्रतिपालय। निवृत्ते मयि शैलेन्द्र ततो वर्धस्व कामतः।

yāvadāgamanaṃ mahyaṃ tāvat tvaṃ pratipālaya. nivṛtte mayi śailendra tato vardhasva kāmataḥ.

एवं स समयं कृत्वा विन्ध्येनामित्रकर्शन। अद्यापि दक्षिणाद् देशाद् वारुणिर् न निवर्तते।

evaṃ sa samayaṃ kṛtvā vindhyenāmitrakarśana. adyāpi dakṣiṇād deśād vāruṇir na nivartate.

एतत् ते सर्वम् आख्यातं यथा विन्ध्यो न वर्धते। अगस्त्यस्य प्रभावेन यन् मां त्वं परिपृच्छसि।

etat te sarvam ākhyātaṃ yathā vindhyo na vardhate. agastyasya prabhāvena yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi.

कालेयास् तु यथा राजन् सुरैः सर्वैर् निषूदिताः। अगस्त्याद् वरम् आसाद्य तन् मे निगदतः शृणु।

kāleyās tu yathā rājan suraiḥ sarvair niṣūditāḥ. agastyād varam āsādya tan me nigadataḥ śṛṇu.

त्रिदशानां वचः श्रुत्वा मैत्रावरुणिर् अब्रवीत्। किमर्थम् अभियाताः स्थ वरं मत्तः किम् इच्छथ। एवम् उक्तास् ततस् तेन देवास् तं मुनिम् अब्रुवन्। सर्वे प्राञ्जलयो भूत्वा पुरंदरपुरोगमाः।

tridaśānāṃ vacaḥ śrutvā maitrāvaruṇir abravīt. kimartham abhiyātāḥ stha varaṃ mattaḥ kim icchatha. evam uktās tatas tena devās taṃ munim abruvan. sarve prāñjalayo bhūtvā puraṃdarapurogamāḥ.

एवं त्वयेच्छाम कृतं महर्षे; महार्णवं पीयमानं महात्मन्। ततो वधिष्याम सहानुबन्धान्; कालेयसंज्ञान् सुरविद्विषस् तान्।

evaṃ tvayecchāma kṛtaṃ maharṣe; mahārṇavaṃ pīyamānaṃ mahātman. tato vadhiṣyāma sahānubandhān; kāleyasaṃjñān suravidviṣas tān.

त्रिदशानां वचः श्रुत्वा तथेति मुनिर् अब्रवीत्। करिष्ये भवतां कामं लोकानां च महत् सुखम्।

tridaśānāṃ vacaḥ śrutvā tatheti munir abravīt. kariṣye bhavatāṃ kāmaṃ lokānāṃ ca mahat sukham.

एवम् उक्त्वा ततो ऽगच्छत् समुद्रं सरितां पतिम्। ऋषिभिश् च तपःसिद्धैः सार्धं देवैश् च सुव्रतः।

evam uktvā tato 'gacchat samudraṃ saritāṃ patim. ṛṣibhiś ca tapaḥsiddhaiḥ sārdhaṃ devaiś ca suvrataḥ.

मनुष्योरगगन्धर्वयक्षकिंपुरुषास् तथा। अनुजग्मुर् महात्मानं द्रष्टुकामास् तद् अद्भुतम्।

manuṣyoragagandharvayakṣakiṃpuruṣās tathā. anujagmur mahātmānaṃ draṣṭukāmās tad adbhutam.

ततो ऽभ्यगच्छन् सहिताः समुद्रं भीमनिस्वनम्। नृत्यन्तम् इव चोर्मीभिर् वल्गन्तम् इव वायुना।

tato 'bhyagacchan sahitāḥ samudraṃ bhīmanisvanam. nṛtyantam iva cormībhir valgantam iva vāyunā.

हसन्तम् इव फेनौघैः स्खलन्तं कन्दरेषु च। नानाग्राहसमाकीर्णं नानाद्विजगणायुतम्।

hasantam iva phenaughaiḥ skhalantaṃ kandareṣu ca. nānāgrāhasamākīrṇaṃ nānādvijagaṇāyutam.

अगस्त्यसहिता देवाः सगन्धर्वमहोरगाः। ऋषयश् च महाभागाः समासेदुर् महोदधिम्।

agastyasahitā devāḥ sagandharvamahoragāḥ. ṛṣayaś ca mahābhāgāḥ samāsedur mahodadhim.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...