महाभारत 2.9 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←सभा पर्व→

←अध्याय 9→

[mh-2-9] • 25 श्लोकाः

नारद उवाच। युधिष्ठिर सभा दिव्या वरुणस्य सितप्रभा। प्रमाणेन यथा याम्या शुभप्राकारतोरणा।

nārada uvāca. yudhiṣṭhira sabhā divyā varuṇasya sitaprabhā. pramāṇena yathā yāmyā śubhaprākāratoraṇā.

अन्तःसलिलम् आस्थाय विहिता विश्वकर्मणा। दिव्यरत्नमयैर् वृक्षैः फलपुष्पप्रदैर् युता।

antaḥsalilam āsthāya vihitā viśvakarmaṇā. divyaratnamayair vṛkṣaiḥ phalapuṣpapradair yutā.

नीलपीतासितश्यामैः सितैर् लोहितकैर् अपि। अवतानैस् तथा गुल्मैः पुष्पमञ्जरिधारिभिः।

nīlapītāsitaśyāmaiḥ sitair lohitakair api. avatānais tathā gulmaiḥ puṣpamañjaridhāribhiḥ.

तथा शकुनयस् तस्यां नानारूपा मृदुस्वराः। अनिर्देश्या वपुष्मन्तः शतशो ऽथ सहस्रशः।

tathā śakunayas tasyāṃ nānārūpā mṛdusvarāḥ. anirdeśyā vapuṣmantaḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ.

सा सभा सुखसंस्पर्शा न शीता न च घर्मदा। वेश्मासनवती रम्या सिता वरुणपालिता।

sā sabhā sukhasaṃsparśā na śītā na ca gharmadā. veśmāsanavatī ramyā sitā varuṇapālitā.

यस्याम् आस्ते स वरुणो वारुण्या सह भारत। दिव्यरत्नाम्बरधरो भूषणैर् उपशोभितः। द्वितीयेन तु नाम्ना या गौरीति भुवि विश्रुता। पत्न्या स वरुणो देवः प्रमोदति सुखी सुखम्। दिव्यमाल्याम्बरधरा दिव्यालंकारभूषिता।

yasyām āste sa varuṇo vāruṇyā saha bhārata. divyaratnāmbaradharo bhūṣaṇair upaśobhitaḥ. dvitīyena tu nāmnā yā gaurīti bhuvi viśrutā. patnyā sa varuṇo devaḥ pramodati sukhī sukham. divyamālyāmbaradharā divyālaṃkārabhūṣitā.

स्रग्विणो भूषिताश् चापि दिव्यमाल्यानुकर्षिणः। आदित्यास् तत्र वरुणं जलेश्वरम् उपासते।

sragviṇo bhūṣitāś cāpi divyamālyānukarṣiṇaḥ. ādityās tatra varuṇaṃ jaleśvaram upāsate.

वासुकिस् तक्षकश् चैव नागश् चैरावतस् तथा। कृष्णश् च लोहितश् चैव पद्मश् चित्रश् च वीर्यवान्।

vāsukis takṣakaś caiva nāgaś cairāvatas tathā. kṛṣṇaś ca lohitaś caiva padmaś citraś ca vīryavān.

कम्बलाश्वतरौ नागौ धृतराष्ट्रबलाहकौ। मणिश् च मणिनागश् च नागः शङ्खनखस् तथा। कौरव्यः स्वस्तिकश् चैव एलापुत्रः सुवामनः। अपराजितश् च दोषश् च नन्दकः पूरणस् तथा। अभीकः शिभिकः श्वेतो भद्रो भद्रेश्वरस् तथा। मणिमान् कुण्डलधरः कर्कोटकधनंजयौ। पाणिमान् कुण्डधारश् च बलवान् पृथिवीपते।

kambalāśvatarau nāgau dhṛtarāṣṭrabalāhakau. maṇiś ca maṇināgaś ca nāgaḥ śaṅkhanakhas tathā. kauravyaḥ svastikaś caiva elāputraḥ suvāmanaḥ. aparājitaś ca doṣaś ca nandakaḥ pūraṇas tathā. abhīkaḥ śibhikaḥ śveto bhadro bhadreśvaras tathā. maṇimān kuṇḍaladharaḥ karkoṭakadhanaṃjayau. pāṇimān kuṇḍadhāraś ca balavān pṛthivīpate.

प्रह्लादो मूषिकादश् च तथैव जनमेजयः। पताकिनो मण्डलिनः फणवन्तश् च सर्वशः। अर्थो धर्मश् च कामश् च वसुः कपिल एव च। अनन्तश् च महानागो यं स दृष्ट्वा जलेश्वरः। अभ्यर्चयति सत्कारैर् आसनेन च तं विभुम्। वासुकिप्रमुखाश् चैव सर्वे प्राञ्जलयः स्थिताः। अनुज्ञाताश् च शेषेण यथार्हम् उपविश्य च।

prahlādo mūṣikādaś ca tathaiva janamejayaḥ. patākino maṇḍalinaḥ phaṇavantaś ca sarvaśaḥ. artho dharmaś ca kāmaś ca vasuḥ kapila eva ca. anantaś ca mahānāgo yaṃ sa dṛṣṭvā jaleśvaraḥ. abhyarcayati satkārair āsanena ca taṃ vibhum. vāsukipramukhāś caiva sarve prāñjalayaḥ sthitāḥ. anujñātāś ca śeṣeṇa yathārham upaviśya ca.

एते चान्ये च बहवः सर्पास् तस्यां युधिष्ठिर। वैनतेयश् च गरुडो ये चान्ये परिचारिणः। उपासते महात्मानं वरुणं विगतक्लमाः।

ete cānye ca bahavaḥ sarpās tasyāṃ yudhiṣṭhira. vainateyaś ca garuḍo ye cānye paricāriṇaḥ. upāsate mahātmānaṃ varuṇaṃ vigataklamāḥ.

बलिर् वैरोचनो राजा नरकः पृथिवींजयः। प्रह्लादो विप्रचित्तिश् च कालखञ्जाश् च सर्वशः।

balir vairocano rājā narakaḥ pṛthivīṃjayaḥ. prahlādo vipracittiś ca kālakhañjāś ca sarvaśaḥ.

सुहनुर् दुर्मुखः शङ्खः सुमनाः सुमतिः स्वनः। घटोदरो महापार्श्वः क्रथनः पिठरस् तथा।

suhanur durmukhaḥ śaṅkhaḥ sumanāḥ sumatiḥ svanaḥ. ghaṭodaro mahāpārśvaḥ krathanaḥ piṭharas tathā.

विश्वरूपः सुरूपश् च विरूपो ऽथ महाशिराः। दशग्रीवश् च वाली च मेघवासा दशावरः।

viśvarūpaḥ surūpaś ca virūpo 'tha mahāśirāḥ. daśagrīvaś ca vālī ca meghavāsā daśāvaraḥ.

कैटभो विटटूतश् च संह्रादश् चेन्द्रतापनः। दैत्यदानवसंघाश् च सर्वे रुचिरकुण्डलाः।

kaiṭabho viṭaṭūtaś ca saṃhrādaś cendratāpanaḥ. daityadānavasaṃghāś ca sarve rucirakuṇḍalāḥ.

स्रग्विणो मौलिनः सर्वे तथा दिव्यपरिच्छदाः। सर्वे लब्धवराः शूराः सर्वे विगतमृत्यवः।

sragviṇo maulinaḥ sarve tathā divyaparicchadāḥ. sarve labdhavarāḥ śūrāḥ sarve vigatamṛtyavaḥ.

ते तस्यां वरुणं देवं धर्मपाशस्थिताः सदा। उपासते महात्मानं सर्वे सुचरितव्रताः।

te tasyāṃ varuṇaṃ devaṃ dharmapāśasthitāḥ sadā. upāsate mahātmānaṃ sarve sucaritavratāḥ.

तथा समुद्राश् चत्वारो नदी भागीरथी च या। कालिन्दी विदिशा वेण्णा नर्मदा वेगवाहिनी।

tathā samudrāś catvāro nadī bhāgīrathī ca yā. kālindī vidiśā veṇṇā narmadā vegavāhinī.

विपाशा च शतद्रुश् च चन्द्रभागा सरस्वती। इरावती वितस्ता च सिन्धुर् देवनदस् तथा।

vipāśā ca śatadruś ca candrabhāgā sarasvatī. irāvatī vitastā ca sindhur devanadas tathā.

गोदावरी कृष्णवेण्णा कावेरी च सरिद्वरा। एताश् चान्याश् च सरितस् तीर्थानि च सरांसि च। किंपुना च विशल्या च तथा वैतरणी नदी। तृतीया ज्येष्ठिला चैव शोणश् चापि महानदः। चर्मण्वती तथा चैव पर्णाशा च महानदी। सरयूर् वारवत्याथ लाङ्गली च सरिद्वरा। करतोया तथात्रेयी लौहित्यश् च महानदः। लङ्घनी गोमती चैव संध्या त्रिस्रोतसा तथा। कम्बुदा च विशल्या च कौशिकी गोमती तथा। देविका च विपङ्का च तथा वैतरणी नदी। तृतीया ज्येष्ठिला चैव शोणश् चैव महानदः। चर्मण्वती श्वेतनदी फल्गुना च महानदी। सरयूश् चीरवल्केला कुलिश् च सरितस् तथा। सुतीर्था लोकविश्रुताः। सरितः सर्वतश् चान्यास्। ह्रदाश् च वरुणं देवं सभायां पर्युपासते।

godāvarī kṛṣṇaveṇṇā kāverī ca saridvarā. etāś cānyāś ca saritas tīrthāni ca sarāṃsi ca. kiṃpunā ca viśalyā ca tathā vaitaraṇī nadī. tṛtīyā jyeṣṭhilā caiva śoṇaś cāpi mahānadaḥ. carmaṇvatī tathā caiva parṇāśā ca mahānadī. sarayūr vāravatyātha lāṅgalī ca saridvarā. karatoyā tathātreyī lauhityaś ca mahānadaḥ. laṅghanī gomatī caiva saṃdhyā trisrotasā tathā. kambudā ca viśalyā ca kauśikī gomatī tathā. devikā ca vipaṅkā ca tathā vaitaraṇī nadī. tṛtīyā jyeṣṭhilā caiva śoṇaś caiva mahānadaḥ. carmaṇvatī śvetanadī phalgunā ca mahānadī. sarayūś cīravalkelā kuliś ca saritas tathā. sutīrthā lokaviśrutāḥ. saritaḥ sarvataś cānyās. hradāś ca varuṇaṃ devaṃ sabhāyāṃ paryupāsate.

कूपाश् च सप्रस्रवणा देहवन्तो युधिष्ठिर। पल्वलानि तडागानि देहवन्त्य् अथ भारत।

kūpāś ca saprasravaṇā dehavanto yudhiṣṭhira. palvalāni taḍāgāni dehavanty atha bhārata.

दिशस् तथा मही चैव तथा सर्वे महीधराः। उपासते महात्मानं सर्वे जलचरास् तथा।

diśas tathā mahī caiva tathā sarve mahīdharāḥ. upāsate mahātmānaṃ sarve jalacarās tathā.

गीतवादित्रवन्तश् च गन्धर्वाप्सरसां गणाः। स्तुवन्तो वरुणं तस्यां सर्व एव समासते।

gītavāditravantaś ca gandharvāpsarasāṃ gaṇāḥ. stuvanto varuṇaṃ tasyāṃ sarva eva samāsate.

महीधरा रत्नवन्तो रसा येषु प्रतिष्ठिताः। सर्वे विग्रहवन्तस् ते तम् ईश्वरम् उपासते। कथयन्तः सुमधुराः कथास् तत्र समासते। वारुणश् च तथा मन्त्री सुनाभः पर्युपासते। पुत्रपौत्रैः परिवृतो गोनाम्ना पुष्करेण च।

mahīdharā ratnavanto rasā yeṣu pratiṣṭhitāḥ. sarve vigrahavantas te tam īśvaram upāsate. kathayantaḥ sumadhurāḥ kathās tatra samāsate. vāruṇaś ca tathā mantrī sunābhaḥ paryupāsate. putrapautraiḥ parivṛto gonāmnā puṣkareṇa ca.

एषा मया संपतता वारुणी भरतर्षभ। दृष्टपूर्वा सभा रम्या कुबेरस्य सभां शृणु।

eṣā mayā saṃpatatā vāruṇī bharatarṣabha. dṛṣṭapūrvā sabhā ramyā kuberasya sabhāṃ śṛṇu.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...