महाभारत 2.8 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←सभा पर्व→

←अध्याय 8→

[mh-2-8] • 38 श्लोकाः

नारद उवाच। कथयिष्ये सभां दिव्यां युधिष्ठिर निबोध ताम्। वैवस्वतस्य याम् अर्थे विश्वकर्मा चकार ह।

nārada uvāca. kathayiṣye sabhāṃ divyāṃ yudhiṣṭhira nibodha tām. vaivasvatasya yām arthe viśvakarmā cakāra ha.

तैजसी सा सभा राजन् बभूव शतयोजना। विस्तारायामसंपन्ना भूयसी चापि पाण्डव।

taijasī sā sabhā rājan babhūva śatayojanā. vistārāyāmasaṃpannā bhūyasī cāpi pāṇḍava.

अर्कप्रकाशा भ्राजिष्णुः सर्वतः कामचारिणी। नैवातिशीता नात्युष्णा मनसश् च प्रहर्षिणी।

arkaprakāśā bhrājiṣṇuḥ sarvataḥ kāmacāriṇī. naivātiśītā nātyuṣṇā manasaś ca praharṣiṇī.

न शोको न जरा तस्यां क्षुत्पिपासे न चाप्रियम्। न च दैन्यं क्लमो वापि प्रतिकूलं न चाप्य् उत।

na śoko na jarā tasyāṃ kṣutpipāse na cāpriyam. na ca dainyaṃ klamo vāpi pratikūlaṃ na cāpy uta.

सर्वे कामाः स्थितास् तस्यां ये दिव्या ये च मानुषाः। रसवच् च प्रभूतं च भक्ष्यभोज्यम् अरिंदम। लेह्यं चोष्यं च पेयं च हृद्यं स्वादु मनोहरम्।

sarve kāmāḥ sthitās tasyāṃ ye divyā ye ca mānuṣāḥ. rasavac ca prabhūtaṃ ca bhakṣyabhojyam ariṃdama. lehyaṃ coṣyaṃ ca peyaṃ ca hṛdyaṃ svādu manoharam.

पुण्यगन्धाः स्रजस् तत्र नित्यपुष्पफलद्रुमाः। रसवन्ति च तोयानि शीतान्य् उष्णानि चैव ह। वृक्षाश् च विविधास् तत्र नित्यपुष्पा मनोरमाः। शीतलानि च रम्याणि सुखोष्णानि च भारत।

puṇyagandhāḥ srajas tatra nityapuṣpaphaladrumāḥ. rasavanti ca toyāni śītāny uṣṇāni caiva ha. vṛkṣāś ca vividhās tatra nityapuṣpā manoramāḥ. śītalāni ca ramyāṇi sukhoṣṇāni ca bhārata.

तस्यां राजर्षयः पुण्यास् तथा ब्रह्मर्षयो ऽमलाः। यमं वैवस्वतं तात प्रहृष्टाः पर्युपासते।

tasyāṃ rājarṣayaḥ puṇyās tathā brahmarṣayo 'malāḥ. yamaṃ vaivasvataṃ tāta prahṛṣṭāḥ paryupāsate.

ययातिर् नहुषः पूरुर् मान्धाता सोमको नृगः। त्रसदस्युश् च तुरयः कृतवीर्यः श्रुतश्रवाः।

yayātir nahuṣaḥ pūrur māndhātā somako nṛgaḥ. trasadasyuś ca turayaḥ kṛtavīryaḥ śrutaśravāḥ.

अरिप्रणुत् सुसिंहश् च कृतवेगः कृतिर् निमिः। प्रतर्दनः शिबिर् मत्स्यः पृथ्वक्षो ऽथ बृहद्रथः।

aripraṇut susiṃhaś ca kṛtavegaḥ kṛtir nimiḥ. pratardanaḥ śibir matsyaḥ pṛthvakṣo 'tha bṛhadrathaḥ.

ऐडो मरुत्तः कुशिकः सांकाश्यः सांकृतिर् भवः। चतुरश्वः सदश्वोर्मिः कार्तवीर्यश् च पार्थिवः।

aiḍo maruttaḥ kuśikaḥ sāṃkāśyaḥ sāṃkṛtir bhavaḥ. caturaśvaḥ sadaśvormiḥ kārtavīryaś ca pārthivaḥ.

भरतस् तथा सुरथः सुनीथो नैषधो नलः। भरतः सुरथश् चैव तथा राजा तपोरथः। सुनीथो निशठो राजा नलो वै निषधाधिपः। दिवोदासो ऽथ सुमना अम्बरीषो भगीरथः। लोमपादो ऽनरण्यश् च लोहितः पूरुर् उद्वहः।

bharatas tathā surathaḥ sunītho naiṣadho nalaḥ. bharataḥ surathaś caiva tathā rājā taporathaḥ. sunītho niśaṭho rājā nalo vai niṣadhādhipaḥ. divodāso 'tha sumanā ambarīṣo bhagīrathaḥ. lomapādo 'naraṇyaś ca lohitaḥ pūrur udvahaḥ.

व्यश्वः सदश्वो वध्र्यश्वः पञ्चहस्तः पृथुश्रवाः। रुषद्गुर् वृषसेनश् च क्षुपश् च सुमहाबलः।

vyaśvaḥ sadaśvo vadhryaśvaḥ pañcahastaḥ pṛthuśravāḥ. ruṣadgur vṛṣasenaś ca kṣupaś ca sumahābalaḥ.

रुषदश्वो वसुमनाः पुरुकुत्सो ध्वजी रथी। आर्ष्टिषेणो दिलीपश् च महात्मा चाप्य् उशीनरः।

ruṣadaśvo vasumanāḥ purukutso dhvajī rathī. ārṣṭiṣeṇo dilīpaś ca mahātmā cāpy uśīnaraḥ.

औशीनरः पुण्डरीकः शर्यातिः शरभः शुचिः। अङ्गो ऽरिष्टश् च वेनश् च दुःषन्तः संजयो जयः।

auśīnaraḥ puṇḍarīkaḥ śaryātiḥ śarabhaḥ śuciḥ. aṅgo 'riṣṭaś ca venaś ca duḥṣantaḥ saṃjayo jayaḥ.

भाङ्गास्वरिः सुनीथश् च निषधो ऽथ त्विषीरथः। करंधमो बाह्लिकश् च सुद्युम्नो बलवान् मधुः। ऐलो मरुत्तश् च तथा बलवान् पृथिवीपतिः।

bhāṅgāsvariḥ sunīthaś ca niṣadho 'tha tviṣīrathaḥ. karaṃdhamo bāhlikaś ca sudyumno balavān madhuḥ. ailo maruttaś ca tathā balavān pṛthivīpatiḥ.

कपोतरोमा तृणकः सहदेवार्जुनौ तथा। व्यश्वः साश्वः कृशाश्वश् च शशबिन्दुश् च पार्थिवः। राजा दशरथश् चैव ककुत्स्थो ऽथ प्रवर्धनः। रामो दाशरथिश् चैव लक्ष्मणो ऽथ प्रतर्दनः।

kapotaromā tṛṇakaḥ sahadevārjunau tathā. vyaśvaḥ sāśvaḥ kṛśāśvaś ca śaśabinduś ca pārthivaḥ. rājā daśarathaś caiva kakutstho 'tha pravardhanaḥ. rāmo dāśarathiś caiva lakṣmaṇo 'tha pratardanaḥ.

अलर्कः कक्षसेनश् च गयो गौराश्व एव च। जामदग्न्यो ऽथ रामो ऽत्र नाभागसगरौ तथा।

alarkaḥ kakṣasenaś ca gayo gaurāśva eva ca. jāmadagnyo 'tha rāmo 'tra nābhāgasagarau tathā.

भूरिद्युम्नो महाश्वश् च पृथ्वश्वो जनकस् तथा। वैन्यो राजा वारिषेणः पुरुजो जनमेजयः।

bhūridyumno mahāśvaś ca pṛthvaśvo janakas tathā. vainyo rājā vāriṣeṇaḥ purujo janamejayaḥ.

ब्रह्मदत्तस् त्रिगर्तश् च राजोपरिचरस् तथा। इन्द्रद्युम्नो भीमजानुर् गयः पृष्ठो नयो ऽनघः।

brahmadattas trigartaś ca rājoparicaras tathā. indradyumno bhīmajānur gayaḥ pṛṣṭho nayo 'naghaḥ.

पद्मो ऽथ मुचुकुन्दश् च भूरिद्युम्नः प्रसेनजित्। अरिष्टनेमिः प्रद्युम्नः पृथगश्वो ऽजकस् तथा।

padmo 'tha mucukundaś ca bhūridyumnaḥ prasenajit. ariṣṭanemiḥ pradyumnaḥ pṛthagaśvo 'jakas tathā.

शतं मत्स्या नृपतयः शतं नीपाः शतं हयाः। धृतराष्ट्राश् चैकशतम् अशीतिर् जनमेजयाः।

śataṃ matsyā nṛpatayaḥ śataṃ nīpāḥ śataṃ hayāḥ. dhṛtarāṣṭrāś caikaśatam aśītir janamejayāḥ.

शतं च ब्रह्मदत्तानाम् ईरिणां वैरिणां शतम्। भीष्माणां द्वे शते ऽप्य् अत्र भीमानां तु तथा शतम्। शतं च प्रतिविन्ध्यानां शतं नागाः शतं हयाः। पलाशानां शतं ज्ञेयं शतं काशकुशादयः। शंतनुश् चैव राजर्षिः पाण्डुश् चैव पिता तव।

śataṃ ca brahmadattānām īriṇāṃ vairiṇāṃ śatam. bhīṣmāṇāṃ dve śate 'py atra bhīmānāṃ tu tathā śatam. śataṃ ca prativindhyānāṃ śataṃ nāgāḥ śataṃ hayāḥ. palāśānāṃ śataṃ jñeyaṃ śataṃ kāśakuśādayaḥ. śaṃtanuś caiva rājarṣiḥ pāṇḍuś caiva pitā tava.

उशद्गवः शतरथो देवराजो जयद्रथः। वृषादर्भिश् च राजर्षिर् धाम्ना सह समन्त्रिणा।

uśadgavaḥ śataratho devarājo jayadrathaḥ. vṛṣādarbhiś ca rājarṣir dhāmnā saha samantriṇā.

अथापरे सहस्राणि ये गताः शशबिन्दवः। इष्ट्वाश्वमेधैर् बहुभिर् महद्भिर् भूरिदक्षिणैः।

athāpare sahasrāṇi ye gatāḥ śaśabindavaḥ. iṣṭvāśvamedhair bahubhir mahadbhir bhūridakṣiṇaiḥ.

एते राजर्षयः पुण्याः कीर्तिमन्तो बहुश्रुताः। तस्यां सभायां राजर्षे वैवस्वतम् उपासते।

ete rājarṣayaḥ puṇyāḥ kīrtimanto bahuśrutāḥ. tasyāṃ sabhāyāṃ rājarṣe vaivasvatam upāsate.

अगस्त्यो ऽथ मतङ्गश् च कालो मृत्युस् तथैव च। यज्वानश् चैव सिद्धाश् च ये च योगशरीरिणः।

agastyo 'tha mataṅgaś ca kālo mṛtyus tathaiva ca. yajvānaś caiva siddhāś ca ye ca yogaśarīriṇaḥ.

अग्निष्वात्ताश् च पितरः फेनपाश् चोष्मपाश् च ये। स्वधावन्तो बर्हिषदो मूर्तिमन्तस् तथापरे।

agniṣvāttāś ca pitaraḥ phenapāś coṣmapāś ca ye. svadhāvanto barhiṣado mūrtimantas tathāpare.

कालचक्रं च साक्षाच् च भगवान् हव्यवाहनः। नरा दुष्कृतकर्माणो दक्षिणायनमृत्यवः।

kālacakraṃ ca sākṣāc ca bhagavān havyavāhanaḥ. narā duṣkṛtakarmāṇo dakṣiṇāyanamṛtyavaḥ.

कालस्य नयने युक्ता यमस्य पुरुषाश् च ये। तस्यां शिंशपपालाशास् तथा काशकुशादयः। उपासते धर्मराजं मूर्तिमन्तो निरामयाः।

kālasya nayane yuktā yamasya puruṣāś ca ye. tasyāṃ śiṃśapapālāśās tathā kāśakuśādayaḥ. upāsate dharmarājaṃ mūrtimanto nirāmayāḥ.

एते चान्ये च बहवः पितृराजसभासदः। अशक्याः परिसंख्यातुं नामभिः कर्मभिस् तथा।

ete cānye ca bahavaḥ pitṛrājasabhāsadaḥ. aśakyāḥ parisaṃkhyātuṃ nāmabhiḥ karmabhis tathā.

असंबाधा हि सा पार्थ रम्या कामगमा सभा। दीर्घकालं तपस् तप्त्वा निर्मिता विश्वकर्मणा।

asaṃbādhā hi sā pārtha ramyā kāmagamā sabhā. dīrghakālaṃ tapas taptvā nirmitā viśvakarmaṇā.

प्रभासन्ती ज्वलन्तीव तेजसा स्वेन भारत। ताम् उग्रतपसो यान्ति सुव्रताः सत्यवादिनः।

prabhāsantī jvalantīva tejasā svena bhārata. tām ugratapaso yānti suvratāḥ satyavādinaḥ.

शान्ताः संन्यासिनः सिद्धाः पूताः पुण्येन कर्मणा। सर्वे भास्वरदेहाश् च सर्वे च विरजोम्बराः।

śāntāḥ saṃnyāsinaḥ siddhāḥ pūtāḥ puṇyena karmaṇā. sarve bhāsvaradehāś ca sarve ca virajombarāḥ.

चित्राङ्गदाश् चित्रमाल्याः सर्वे ज्वलितकुण्डलाः। सुकृतैः कर्मभिः पुण्यैः परिबर्हैर् विभूषिताः।

citrāṅgadāś citramālyāḥ sarve jvalitakuṇḍalāḥ. sukṛtaiḥ karmabhiḥ puṇyaiḥ paribarhair vibhūṣitāḥ.

गन्धर्वाश् च महात्मानः शतशश् चाप्सरोगणाः। वादित्रं नृत्तगीतं च हास्यं लास्यं च सर्वशः।

gandharvāś ca mahātmānaḥ śataśaś cāpsarogaṇāḥ. vāditraṃ nṛttagītaṃ ca hāsyaṃ lāsyaṃ ca sarvaśaḥ.

पुण्याश् च गन्धाः शब्दाश् च तस्यां पार्थ समन्ततः। दिव्यानि माल्यानि च ताम् उपतिष्ठन्ति सर्वशः।

puṇyāś ca gandhāḥ śabdāś ca tasyāṃ pārtha samantataḥ. divyāni mālyāni ca tām upatiṣṭhanti sarvaśaḥ.

शतं शतसहस्राणि धर्मिणां तं प्रजेश्वरम्। उपासते महात्मानं रूपयुक्ता मनस्विनः।

śataṃ śatasahasrāṇi dharmiṇāṃ taṃ prajeśvaram. upāsate mahātmānaṃ rūpayuktā manasvinaḥ.

ईदृशी सा सभा राजन् पितृराज्ञो महात्मनः। वरुणस्यापि वक्ष्यामि सभां पुष्करमालिनीम्। त्वम् एकाग्रमना राजन्न् अवधारय पार्थिव।

īdṛśī sā sabhā rājan pitṛrājño mahātmanaḥ. varuṇasyāpi vakṣyāmi sabhāṃ puṣkaramālinīm. tvam ekāgramanā rājann avadhāraya pārthiva.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...