महाभारत 2.3 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←सभा पर्व→

←अध्याय 3→

[mh-2-3] • 34 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। अथाब्रवीन् मयः पार्थम् अर्जुनं जयतां वरम्। आपृच्छे त्वां गमिष्यामि क्षिप्रम् एष्यामि चाप्य् अहम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. athābravīn mayaḥ pārtham arjunaṃ jayatāṃ varam. āpṛcche tvāṃ gamiṣyāmi kṣipram eṣyāmi cāpy aham.

उत्तरेण तु कैलासं मैनाकं पर्वतं प्रति। यक्ष्यमाणेषु सर्वेषु दानवेषु तदा मया। कृतं मणिमयं भाण्डं रम्यं बिन्दुसरः प्रति।

uttareṇa tu kailāsaṃ mainākaṃ parvataṃ prati. yakṣyamāṇeṣu sarveṣu dānaveṣu tadā mayā. kṛtaṃ maṇimayaṃ bhāṇḍaṃ ramyaṃ bindusaraḥ prati.

सभायां सत्यसंधस्य यद् आसीद् वृषपर्वणः। आगमिष्यामि तद् गृह्य यदि तिष्ठति भारत। विश्रुतां त्रिषु लोकेषु पार्थ दिव्यां सभां तव। प्राणिनां विस्मयकरीं तव प्रीतिविवर्धिनीम्। पाण्डवानां च सर्वेषां करिष्यामि धनंजय।

sabhāyāṃ satyasaṃdhasya yad āsīd vṛṣaparvaṇaḥ. āgamiṣyāmi tad gṛhya yadi tiṣṭhati bhārata. viśrutāṃ triṣu lokeṣu pārtha divyāṃ sabhāṃ tava. prāṇināṃ vismayakarīṃ tava prītivivardhinīm. pāṇḍavānāṃ ca sarveṣāṃ kariṣyāmi dhanaṃjaya.

ततः सभां करिष्यामि पाण्डवाय यशस्विने। मनःप्रह्लादिनीं चित्रां सर्वरत्नविभूषिताम्।

tataḥ sabhāṃ kariṣyāmi pāṇḍavāya yaśasvine. manaḥprahlādinīṃ citrāṃ sarvaratnavibhūṣitām.

अस्ति बिन्दुसरस्य् एव गदा श्रेष्ठा कुरूद्वह। निहिता यौवनाश्वेन राज्ञा हत्वा रणे रिपून्। सुवर्णबिन्दुभिश् चित्रा गुर्वी भारसहा दृढा। स्वर्णभारसहस्रेण निर्मिता शत्रुघातिनी।

asti bindusarasy eva gadā śreṣṭhā kurūdvaha. nihitā yauvanāśvena rājñā hatvā raṇe ripūn. suvarṇabindubhiś citrā gurvī bhārasahā dṛḍhā. svarṇabhārasahasreṇa nirmitā śatrughātinī.

सा वै शतसहस्रस्य संमिता सर्वघातिनी। अनुरूपा च भीमस्य गाण्डीवं भवतो यथा।

sā vai śatasahasrasya saṃmitā sarvaghātinī. anurūpā ca bhīmasya gāṇḍīvaṃ bhavato yathā.

वारुणश् च महाशङ्खो देवदत्तः सुघोषवान्। सर्वम् एतत् प्रदास्यामि भवते नात्र संशयः। इत्य् उक्त्वा सो ऽसुरः पार्थं प्रागुदीचीम् अगाद् दिशम्।

vāruṇaś ca mahāśaṅkho devadattaḥ sughoṣavān. sarvam etat pradāsyāmi bhavate nātra saṃśayaḥ. ity uktvā so 'suraḥ pārthaṃ prāgudīcīm agād diśam.

उत्तरेण तु कैलासं मैनाकं पर्वतं प्रति। हिरण्यशृङ्गो भगवान् महामणिमयो गिरिः।

uttareṇa tu kailāsaṃ mainākaṃ parvataṃ prati. hiraṇyaśṛṅgo bhagavān mahāmaṇimayo giriḥ.

रम्यं बिन्दुसरो नाम यत्र राजा भगीरथः। दृष्ट्वा भागीरथीं गङ्गाम् उवास बहुलाः समाः।

ramyaṃ bindusaro nāma yatra rājā bhagīrathaḥ. dṛṣṭvā bhāgīrathīṃ gaṅgām uvāsa bahulāḥ samāḥ.

यत्रेष्ट्वा सर्वभूतानाम् ईश्वरेण महात्मना। आहृताः क्रतवो मुख्याः शतं भरतसत्तम।

yatreṣṭvā sarvabhūtānām īśvareṇa mahātmanā. āhṛtāḥ kratavo mukhyāḥ śataṃ bharatasattama.

यत्र यूपा मणिमयाश् चित्याश् चापि हिरण्मयाः। शोभार्थं विहितास् तत्र न तु दृष्टान्ततः कृताः।

yatra yūpā maṇimayāś cityāś cāpi hiraṇmayāḥ. śobhārthaṃ vihitās tatra na tu dṛṣṭāntataḥ kṛtāḥ.

यत्रेष्ट्वा स गतः सिद्धिं सहस्राक्षः शचीपतिः। यत्र भूतपतिः सृष्ट्वा सर्वलोकान् सनातनः। उपास्यते तिग्मतेजा वृतो भूतैः सहस्रशः। यत्रेष्टं मुनिभिः सर्वैर् नारदाद्यैर् मुमुक्षुभिः।

yatreṣṭvā sa gataḥ siddhiṃ sahasrākṣaḥ śacīpatiḥ. yatra bhūtapatiḥ sṛṣṭvā sarvalokān sanātanaḥ. upāsyate tigmatejā vṛto bhūtaiḥ sahasraśaḥ. yatreṣṭaṃ munibhiḥ sarvair nāradādyair mumukṣubhiḥ.

नरनारायणौ ब्रह्मा यमः स्थाणुश् च पञ्चमः। उपासते यत्र सत्रं सहस्रयुगपर्यये।

naranārāyaṇau brahmā yamaḥ sthāṇuś ca pañcamaḥ. upāsate yatra satraṃ sahasrayugaparyaye.

यत्रेष्टं वासुदेवेन सत्रैर् वर्षसहस्रकैः। श्रद्दधानेन सततं शिष्टसंप्रतिपत्तये।

yatreṣṭaṃ vāsudevena satrair varṣasahasrakaiḥ. śraddadhānena satataṃ śiṣṭasaṃpratipattaye.

सुवर्णमालिनो यूपाश् चित्याश् चाप्य् अतिभास्वराः। ददौ यत्र सहस्राणि प्रयुतानि च केशवः।

suvarṇamālino yūpāś cityāś cāpy atibhāsvarāḥ. dadau yatra sahasrāṇi prayutāni ca keśavaḥ.

तत्र गत्वा स जग्राह गदां शङ्खं च भारत। तस्माद् गिरेर् उपादाय शिलाः सुरुचिराः शुभाः। स्फाटिकं च सभाद्रव्यं यद् आसीद् वृषपर्वणः। किंकरैः सह रक्षोभिर् अगृह्णात् सर्वम् एव तत्। तद् अगृह्णान् मयस् तत्र गत्वा सर्वं महासुरः।

tatra gatvā sa jagrāha gadāṃ śaṅkhaṃ ca bhārata. tasmād girer upādāya śilāḥ surucirāḥ śubhāḥ. sphāṭikaṃ ca sabhādravyaṃ yad āsīd vṛṣaparvaṇaḥ. kiṃkaraiḥ saha rakṣobhir agṛhṇāt sarvam eva tat. tad agṛhṇān mayas tatra gatvā sarvaṃ mahāsuraḥ.

तद् आहृत्य तु तां चक्रे सो ऽसुरो ऽप्रतिमां सभाम्। विश्रुतां त्रिषु लोकेषु दिव्यां मणिमयीं शुभाम्।

tad āhṛtya tu tāṃ cakre so 'suro 'pratimāṃ sabhām. viśrutāṃ triṣu lokeṣu divyāṃ maṇimayīṃ śubhām.

गदां च भीमसेनाय प्रवरां प्रददौ तदा। देवदत्तं च पार्थाय ददौ शङ्खम् अनुत्तमम्। यस्य शङ्खस्य नादेन भूतानि प्रचकम्पिरे।

gadāṃ ca bhīmasenāya pravarāṃ pradadau tadā. devadattaṃ ca pārthāya dadau śaṅkham anuttamam. yasya śaṅkhasya nādena bhūtāni pracakampire.

सभा तु सा महाराज शातकुम्भमयद्रुमा। दश किष्कुसहस्राणि समन्ताद् आयताभवत्।

sabhā tu sā mahārāja śātakumbhamayadrumā. daśa kiṣkusahasrāṇi samantād āyatābhavat.

यथा वह्नेर् यथार्कस्य सोमस्य च यथैव सा। भ्राजमाना तथा दिव्या बभार परमं वपुः।

yathā vahner yathārkasya somasya ca yathaiva sā. bhrājamānā tathā divyā babhāra paramaṃ vapuḥ.

प्रतिघ्नतीव प्रभया प्रभाम् अर्कस्य भास्वराम्। प्रबभौ ज्वलमानेव दिव्या दिव्येन वर्चसा।

pratighnatīva prabhayā prabhām arkasya bhāsvarām. prababhau jvalamāneva divyā divyena varcasā.

नगमेघप्रतीकाशा दिवम् आवृत्य विष्ठिता। आयता विपुला श्लक्ष्णा विपाप्मा विगतक्लमा।

nagameghapratīkāśā divam āvṛtya viṣṭhitā. āyatā vipulā ślakṣṇā vipāpmā vigataklamā.

उत्तमद्रव्यसंपन्ना मणिप्राकारमालिनी। बहुरत्ना बहुधना सुकृता विश्वकर्मणा।

uttamadravyasaṃpannā maṇiprākāramālinī. bahuratnā bahudhanā sukṛtā viśvakarmaṇā.

न दाशार्ही सुधर्मा वा ब्रह्मणो वापि तादृशी। आसीद् रूपेण संपन्ना यां चक्रे ऽप्रतिमां मयः। शंभोर् वाथ महात्मनः। अतीव रूपसंपन्नां।

na dāśārhī sudharmā vā brahmaṇo vāpi tādṛśī. āsīd rūpeṇa saṃpannā yāṃ cakre 'pratimāṃ mayaḥ. śaṃbhor vātha mahātmanaḥ. atīva rūpasaṃpannāṃ.

तां स्म तत्र मयेनोक्ता रक्षन्ति च वहन्ति च। सभाम् अष्टौ सहस्राणि किंकरा नाम राक्षसाः।

tāṃ sma tatra mayenoktā rakṣanti ca vahanti ca. sabhām aṣṭau sahasrāṇi kiṃkarā nāma rākṣasāḥ.

अन्तरिक्षचरा घोरा महाकाया महाबलाः। रक्ताक्षाः पिङ्गलाक्षाश् च शुक्तिकर्णाः प्रहारिणः।

antarikṣacarā ghorā mahākāyā mahābalāḥ. raktākṣāḥ piṅgalākṣāś ca śuktikarṇāḥ prahāriṇaḥ.

तस्यां सभायां नलिनीं चकाराप्रतिमां मयः। वैडूर्यपत्रविततां मणिनालमयाम्बुजाम्।

tasyāṃ sabhāyāṃ nalinīṃ cakārāpratimāṃ mayaḥ. vaiḍūryapatravitatāṃ maṇinālamayāmbujām.

पद्मसौगन्धिकवतीं नानाद्विजगणायुताम्। पुष्पितैः पङ्कजैश् चित्रां कूर्ममत्स्यैश् च शोभिताम्।

padmasaugandhikavatīṃ nānādvijagaṇāyutām. puṣpitaiḥ paṅkajaiś citrāṃ kūrmamatsyaiś ca śobhitām.

सूपतीर्थाम् अकलुषां सर्वर्तुसलिलां शुभाम्। मारुतेनैव चोद्धूतैर् मुक्ताबिन्दुभिर् आचिताम्। महामणिशिलापट्टबद्धपर्यन्तवेदिकाम्।

sūpatīrthām akaluṣāṃ sarvartusalilāṃ śubhām. mārutenaiva coddhūtair muktābindubhir ācitām. mahāmaṇiśilāpaṭṭabaddhaparyantavedikām.

मणिरत्नचितां तां तु के चिद् अभ्येत्य पार्थिवाः। दृष्ट्वापि नाभ्यजानन्त ते ऽज्ञानात् प्रपतन्त्य् उत।

maṇiratnacitāṃ tāṃ tu ke cid abhyetya pārthivāḥ. dṛṣṭvāpi nābhyajānanta te 'jñānāt prapatanty uta.

तां सभाम् अभितो नित्यं पुष्पवन्तो महाद्रुमाः। आसन् नानाविधा नीलाः शीतच्छाया मनोरमाः।

tāṃ sabhām abhito nityaṃ puṣpavanto mahādrumāḥ. āsan nānāvidhā nīlāḥ śītacchāyā manoramāḥ.

काननानि सुगन्धीनि पुष्करिण्यश् च सर्वशः। हंसकारण्डवयुताश् चक्रवाकोपशोभिताः।

kānanāni sugandhīni puṣkariṇyaś ca sarvaśaḥ. haṃsakāraṇḍavayutāś cakravākopaśobhitāḥ.

जलजानां च माल्यानां स्थलजानां च सर्वशः। मारुतो गन्धम् आदाय पाण्डवान् स्म निषेवते। अष्टौ तानि सहस्राणि किंकरा नाम राक्षसाः। अयस्मयप्रहरणाः शूलमुद्गरपाणयः। उपगूढाः प्रनृत्यन्ति रमयन्ति स्म पाण्डवान्। प्राकारेण परिक्षिप्तां रत्नजालविभूषिताम्।

jalajānāṃ ca mālyānāṃ sthalajānāṃ ca sarvaśaḥ. māruto gandham ādāya pāṇḍavān sma niṣevate. aṣṭau tāni sahasrāṇi kiṃkarā nāma rākṣasāḥ. ayasmayapraharaṇāḥ śūlamudgarapāṇayaḥ. upagūḍhāḥ pranṛtyanti ramayanti sma pāṇḍavān. prākāreṇa parikṣiptāṃ ratnajālavibhūṣitām.

ईदृशीं तां सभां कृत्वा मासैः परिचतुर्दशैः। निष्ठितां धर्मराजाय मयो राज्ञे न्यवेदयत्।

īdṛśīṃ tāṃ sabhāṃ kṛtvā māsaiḥ paricaturdaśaiḥ. niṣṭhitāṃ dharmarājāya mayo rājñe nyavedayat.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents