महाभारत 2.13 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←सभा पर्व→

←अध्याय 13→

[mh-2-13] • 68 श्लोकाः

श्रीकृष्ण उवाच। सर्वैर् गुणैर् महाराज राजसूयं त्वम् अर्हसि। जानतस् त्व् एव ते सर्वं किं चिद् वक्ष्यामि भारत।

śrīkṛṣṇa uvāca. sarvair guṇair mahārāja rājasūyaṃ tvam arhasi. jānatas tv eva te sarvaṃ kiṃ cid vakṣyāmi bhārata.

जामदग्न्येन रामेण क्षत्रं यद् अवशेषितम्। तस्माद् अवरजं लोके यद् इदं क्षत्रसंज्ञितम्।

jāmadagnyena rāmeṇa kṣatraṃ yad avaśeṣitam. tasmād avarajaṃ loke yad idaṃ kṣatrasaṃjñitam.

कृतो ऽयं कुलसंकल्पः क्षत्रियैर् वसुधाधिप। निदेशवाग्भिस् तत् ते ह विदितं भरतर्षभ।

kṛto 'yaṃ kulasaṃkalpaḥ kṣatriyair vasudhādhipa. nideśavāgbhis tat te ha viditaṃ bharatarṣabha.

ऐलस्येक्ष्वाकुवंशस्य प्रकृतिं परिचक्षते। राजानः श्रेणिबद्धाश् च ततो ऽन्ये क्षत्रिया भुवि।

ailasyekṣvākuvaṃśasya prakṛtiṃ paricakṣate. rājānaḥ śreṇibaddhāś ca tato 'nye kṣatriyā bhuvi.

ऐलवंश्यास् तु ये राजंस् तथैवेक्ष्वाकवो नृपाः। तानि चैकशतं विद्धि कुलानि भरतर्षभ।

ailavaṃśyās tu ye rājaṃs tathaivekṣvākavo nṛpāḥ. tāni caikaśataṃ viddhi kulāni bharatarṣabha.

ययातेस् त्व् एव भोजानां विस्तरो ऽतिगुणो महान्। भजते च महाराज विस्तरः स चतुर्दिशम्।

yayātes tv eva bhojānāṃ vistaro 'tiguṇo mahān. bhajate ca mahārāja vistaraḥ sa caturdiśam.

तेषां तथैव तां लक्ष्मीं सर्वक्षत्रम् उपासते। इदानीम् एव वै राजञ् जरासंधो महीपतिः। अभिभूय श्रियं तेषां कुलानाम् अभिषेचितः। स्थितो मूर्ध्नि नरेन्द्राणाम् ओजसाक्रम्य सर्वशः। सो ऽवनीं मध्यमां भुक्त्वा मिथोभेदेष्व् अमन्यत।

teṣāṃ tathaiva tāṃ lakṣmīṃ sarvakṣatram upāsate. idānīm eva vai rājañ jarāsaṃdho mahīpatiḥ. abhibhūya śriyaṃ teṣāṃ kulānām abhiṣecitaḥ. sthito mūrdhni narendrāṇām ojasākramya sarvaśaḥ. so 'vanīṃ madhyamāṃ bhuktvā mithobhedeṣv amanyata.

चतुर्युस् त्व् अपरो राजा यस्मिन्न् एकशतो ऽभवत्। स साम्राज्यं जरासंधः प्राप्तो भवति योनितः।

caturyus tv aparo rājā yasminn ekaśato 'bhavat. sa sāmrājyaṃ jarāsaṃdhaḥ prāpto bhavati yonitaḥ.

तं स राजा महाप्राज्ञ संश्रित्य किल सर्वशः। राजन् सेनापतिर् जातः शिशुपालः प्रतापवान्।

taṃ sa rājā mahāprājña saṃśritya kila sarvaśaḥ. rājan senāpatir jātaḥ śiśupālaḥ pratāpavān.

तम् एव च महाराज शिष्यवत् समुपस्थितः। वक्रः करूषाधिपतिर् मायायोधी महाबलः।

tam eva ca mahārāja śiṣyavat samupasthitaḥ. vakraḥ karūṣādhipatir māyāyodhī mahābalaḥ.

अपरौ च महावीर्यौ महात्मानौ समाश्रितौ। जरासंधं महावीर्यं तौ हंसडिभकाव् उभौ।

aparau ca mahāvīryau mahātmānau samāśritau. jarāsaṃdhaṃ mahāvīryaṃ tau haṃsaḍibhakāv ubhau.

दन्तवक्रः करूषश् च कलभो मेघवाहनः। मूर्ध्ना दिव्यं मणिं बिभ्रद् यं तं भूतमणिं विदुः।

dantavakraḥ karūṣaś ca kalabho meghavāhanaḥ. mūrdhnā divyaṃ maṇiṃ bibhrad yaṃ taṃ bhūtamaṇiṃ viduḥ.

मुरं च नरकं चैव शास्ति यो यवनाधिपौ। अपर्यन्तबलो राजा प्रतीच्यां वरुणो यथा।

muraṃ ca narakaṃ caiva śāsti yo yavanādhipau. aparyantabalo rājā pratīcyāṃ varuṇo yathā.

भगदत्तो महाराज वृद्धस् तव पितुः सखा। स वाचा प्रणतस् तस्य कर्मणा चैव भारत।

bhagadatto mahārāja vṛddhas tava pituḥ sakhā. sa vācā praṇatas tasya karmaṇā caiva bhārata.

स्नेहबद्धस् तु पितृवन् मनसा भक्तिमांस् त्वयि। प्रतीच्यां दक्षिणं चान्तं पृथिव्याः पाति यो नृपः। ते चापि प्रणतास् तस्य महात्मानो भयार्दिताः।

snehabaddhas tu pitṛvan manasā bhaktimāṃs tvayi. pratīcyāṃ dakṣiṇaṃ cāntaṃ pṛthivyāḥ pāti yo nṛpaḥ. te cāpi praṇatās tasya mahātmāno bhayārditāḥ.

मातुलो भवतः शूरः पुरुजित् कुन्तिवर्धनः। स ते संनतिमान् एकः स्नेहतः शत्रुतापनः।

mātulo bhavataḥ śūraḥ purujit kuntivardhanaḥ. sa te saṃnatimān ekaḥ snehataḥ śatrutāpanaḥ.

जरासंधं गतस् त्व् एवं पुरा यो न मया हतः। पुरुषोत्तमविज्ञातो यो ऽसौ चेदिषु दुर्मतिः।

jarāsaṃdhaṃ gatas tv evaṃ purā yo na mayā hataḥ. puruṣottamavijñāto yo 'sau cediṣu durmatiḥ.

आत्मानं प्रतिजानाति लोके ऽस्मिन् पुरुषोत्तमम्। आदत्ते सततं मोहाद् यः स चिह्नं च मामकम्।

ātmānaṃ pratijānāti loke 'smin puruṣottamam. ādatte satataṃ mohād yaḥ sa cihnaṃ ca māmakam.

वङ्गपुण्ड्रकिरातेषु राजा बलसमन्वितः। पौण्ड्रको वासुदेवेति यो ऽसौ लोकेषु विश्रुतः।

vaṅgapuṇḍrakirāteṣu rājā balasamanvitaḥ. pauṇḍrako vāsudeveti yo 'sau lokeṣu viśrutaḥ.

चतुर्युः स महाराज भोज इन्द्रसखो बली। विद्याबलाद् यो व्यजयत् पाण्ड्यक्रथककैशिकान्।

caturyuḥ sa mahārāja bhoja indrasakho balī. vidyābalād yo vyajayat pāṇḍyakrathakakaiśikān.

भ्राता यस्याहृतिः शूरो जामदग्न्यसमो युधि। स भक्तो मागधं राजा भीष्मकः परवीरहा।

bhrātā yasyāhṛtiḥ śūro jāmadagnyasamo yudhi. sa bhakto māgadhaṃ rājā bhīṣmakaḥ paravīrahā.

प्रियाण्य् आचरतः प्रह्वान् सदा संबन्धिनः सतः। भजतो न भजत्य् अस्मान् अप्रियेषु व्यवस्थितः।

priyāṇy ācarataḥ prahvān sadā saṃbandhinaḥ sataḥ. bhajato na bhajaty asmān apriyeṣu vyavasthitaḥ.

न कुलं न बलं राजन्न् अभिजानंस् तथात्मनः। पश्यमानो यशो दीप्तं जरासंधम् उपाश्रितः।

na kulaṃ na balaṃ rājann abhijānaṃs tathātmanaḥ. paśyamāno yaśo dīptaṃ jarāsaṃdham upāśritaḥ.

उदीच्यभोजाश् च तथा कुलान्य् अष्टादशाभिभो। जरासंधभयाद् एव प्रतीचीं दिशम् आश्रिताः।

udīcyabhojāś ca tathā kulāny aṣṭādaśābhibho. jarāsaṃdhabhayād eva pratīcīṃ diśam āśritāḥ.

शूरसेना भद्रकारा बोधाः शाल्वाः पटच्चराः। सुस्थराश् च सुकुट्टाश् च कुणिन्दाः कुन्तिभिः सह।

śūrasenā bhadrakārā bodhāḥ śālvāḥ paṭaccarāḥ. sustharāś ca sukuṭṭāś ca kuṇindāḥ kuntibhiḥ saha.

शाल्वेयानां च राजानः सोदर्यानुचरैः सह। दक्षिणा ये च पाञ्चालाः पूर्वाः कुन्तिषु कोशलाः।

śālveyānāṃ ca rājānaḥ sodaryānucaraiḥ saha. dakṣiṇā ye ca pāñcālāḥ pūrvāḥ kuntiṣu kośalāḥ.

तथोत्तरां दिशं चापि परित्यज्य भयार्दिताः। मत्स्याः संन्यस्तपादाश् च दक्षिणां दिशम् आश्रिताः।

tathottarāṃ diśaṃ cāpi parityajya bhayārditāḥ. matsyāḥ saṃnyastapādāś ca dakṣiṇāṃ diśam āśritāḥ.

तथैव सर्वपाञ्चाला जरासंधभयार्दिताः। स्वराष्ट्रं संपरित्यज्य विद्रुताः सर्वतोदिशम्। अग्रतो ह्य् अस्य पाञ्चालास् तत्रानीके महात्मनः। अनिर्गते सारबले मागधेभ्यो गिरिव्रजात्।

tathaiva sarvapāñcālā jarāsaṃdhabhayārditāḥ. svarāṣṭraṃ saṃparityajya vidrutāḥ sarvatodiśam. agrato hy asya pāñcālās tatrānīke mahātmanaḥ. anirgate sārabale māgadhebhyo girivrajāt.

कस्य चित् त्व् अथ कालस्य कंसो निर्मथ्य बान्धवान्। बार्हद्रथसुते देव्याव् उपागच्छद् वृथामतिः।

kasya cit tv atha kālasya kaṃso nirmathya bāndhavān. bārhadrathasute devyāv upāgacchad vṛthāmatiḥ.

अस्तिः प्राप्तिश् च नाम्ना ते सहदेवानुजे ऽबले। बलेन तेन स ज्ञातीन् अभिभूय वृथामतिः।

astiḥ prāptiś ca nāmnā te sahadevānuje 'bale. balena tena sa jñātīn abhibhūya vṛthāmatiḥ.

श्रैष्ठ्यं प्राप्तः स तस्यासीद् अतीवापनयो महान्। भोजराजन्यवृद्धैस् तु पीड्यमानैर् दुरात्मना।

śraiṣṭhyaṃ prāptaḥ sa tasyāsīd atīvāpanayo mahān. bhojarājanyavṛddhais tu pīḍyamānair durātmanā.

ज्ञातित्राणम् अभीप्सद्भिर् अस्मत्संभावना कृता। दत्त्वाक्रूराय सुतनुं ताम् आहुकसुतां तदा।

jñātitrāṇam abhīpsadbhir asmatsaṃbhāvanā kṛtā. dattvākrūrāya sutanuṃ tām āhukasutāṃ tadā.

संकर्षणद्वितीयेन ज्ञातिकार्यं मया कृतम्। हतौ कंससुनामानौ मया रामेण चाप्य् उत। हत्वा कंसं तथैवाजौ जरासंधस्य बिभ्यता। मया रामेण चान्यत्र ज्ञातयः परिपालिताः।

saṃkarṣaṇadvitīyena jñātikāryaṃ mayā kṛtam. hatau kaṃsasunāmānau mayā rāmeṇa cāpy uta. hatvā kaṃsaṃ tathaivājau jarāsaṃdhasya bibhyatā. mayā rāmeṇa cānyatra jñātayaḥ paripālitāḥ.

भये तु समुपक्रान्ते जरासंधे समुद्यते। मन्त्रो ऽयं मन्त्रितो राजन् कुलैर् अष्टादशावरैः।

bhaye tu samupakrānte jarāsaṃdhe samudyate. mantro 'yaṃ mantrito rājan kulair aṣṭādaśāvaraiḥ.

अनारमन्तो निघ्नन्तो महास्त्रैः शतघातिभिः। न हन्याम वयं तस्य त्रिभिर् वर्षशतैर् बलम्।

anāramanto nighnanto mahāstraiḥ śataghātibhiḥ. na hanyāma vayaṃ tasya tribhir varṣaśatair balam.

तस्य ह्य् अमरसंकाशौ बलेन बलिनां वरौ। नामभ्यां हंसडिभकाव् इत्य् आस्तां योधसत्तमौ।

tasya hy amarasaṃkāśau balena balināṃ varau. nāmabhyāṃ haṃsaḍibhakāv ity āstāṃ yodhasattamau.

ताव् उभौ सहितौ वीरौ जरासंधश् च वीर्यवान्। त्रयस् त्रयाणां लोकानां पर्याप्ता इति मे मतिः।

tāv ubhau sahitau vīrau jarāsaṃdhaś ca vīryavān. trayas trayāṇāṃ lokānāṃ paryāptā iti me matiḥ.

न हि केवलम् अस्माकं यावन्तो ऽन्ये च पार्थिवाः। तथैव तेषाम् आसीच् च बुद्धिर् बुद्धिमतां वर। अष्टादश मया तस्य संग्रामा रोमहर्षणः। दत्ता न च हतो राजञ् जरासंधो महाबलः।

na hi kevalam asmākaṃ yāvanto 'nye ca pārthivāḥ. tathaiva teṣām āsīc ca buddhir buddhimatāṃ vara. aṣṭādaśa mayā tasya saṃgrāmā romaharṣaṇaḥ. dattā na ca hato rājañ jarāsaṃdho mahābalaḥ.

अथ हंस इति ख्यातः कश् चिद् आसीन् महान् नृपः। स चान्यैः सहितो राजन् संग्रामे ऽष्टादशावरैः।

atha haṃsa iti khyātaḥ kaś cid āsīn mahān nṛpaḥ. sa cānyaiḥ sahito rājan saṃgrāme 'ṣṭādaśāvaraiḥ.

हतो हंस इति प्रोक्तम् अथ केनापि भारत। तच् छ्रुत्वा डिभको राजन् यमुनाम्भस्य् अमज्जत।

hato haṃsa iti proktam atha kenāpi bhārata. tac chrutvā ḍibhako rājan yamunāmbhasy amajjata.

विना हंसेन लोके ऽस्मिन् नाहं जीवितुम् उत्सहे। इत्य् एतां मतिम् आस्थाय डिभको निधनं गतः।

vinā haṃsena loke 'smin nāhaṃ jīvitum utsahe. ity etāṃ matim āsthāya ḍibhako nidhanaṃ gataḥ.

तथा तु डिभकं श्रुत्वा हंसः परपुरंजयः। प्रपेदे यमुनाम् एव सो ऽपि तस्यां न्यमज्जत।

tathā tu ḍibhakaṃ śrutvā haṃsaḥ parapuraṃjayaḥ. prapede yamunām eva so 'pi tasyāṃ nyamajjata.

तौ स राजा जरासंधः श्रुत्वाप्सु निधनं गतौ। स्वपुरं शूरसेनानां प्रययौ भरतर्षभ।

tau sa rājā jarāsaṃdhaḥ śrutvāpsu nidhanaṃ gatau. svapuraṃ śūrasenānāṃ prayayau bharatarṣabha.

ततो वयम् अमित्रघ्न तस्मिन् प्रतिगते नृपे। पुनर् आनन्दिताः सर्वे मथुरायां वसामहे।

tato vayam amitraghna tasmin pratigate nṛpe. punar ānanditāḥ sarve mathurāyāṃ vasāmahe.

यदा त्व् अभ्येत्य पितरं सा वै राजीवलोचना। कंसभार्या जरासंधं दुहिता मागधं नृपम्।

yadā tv abhyetya pitaraṃ sā vai rājīvalocanā. kaṃsabhāryā jarāsaṃdhaṃ duhitā māgadhaṃ nṛpam.

चोदयत्य् एव राजेन्द्र पतिव्यसनदुःखिता। पतिघ्नं मे जहीत्य् एवं पुनः पुनर् अरिंदम।

codayaty eva rājendra pativyasanaduḥkhitā. patighnaṃ me jahīty evaṃ punaḥ punar ariṃdama.

ततो वयं महाराज तं मन्त्रं पूर्वमन्त्रितम्। संस्मरन्तो विमनसो व्यपयाता नराधिप।

tato vayaṃ mahārāja taṃ mantraṃ pūrvamantritam. saṃsmaranto vimanaso vyapayātā narādhipa.

पृथक्त्वेन द्रुता राजन् संक्षिप्य महतीं श्रियम्। प्रपतामो भयात् तस्य सधनज्ञातिबान्धवाः।

pṛthaktvena drutā rājan saṃkṣipya mahatīṃ śriyam. prapatāmo bhayāt tasya sadhanajñātibāndhavāḥ.

इति संचिन्त्य सर्वे स्म प्रतीचीं दिशम् आश्रिताः। कुशस्थलीं पुरीं रम्यां रैवतेनोपशोभिताम्।

iti saṃcintya sarve sma pratīcīṃ diśam āśritāḥ. kuśasthalīṃ purīṃ ramyāṃ raivatenopaśobhitām.

पुनर् निवेशनं तस्यां कृतवन्तो वयं नृप। तथैव दुर्गसंस्कारं देवैर् अपि दुरासदम्।

punar niveśanaṃ tasyāṃ kṛtavanto vayaṃ nṛpa. tathaiva durgasaṃskāraṃ devair api durāsadam.

स्त्रियो ऽपि यस्यां युध्येयुः किं पुनर् वृष्णिपुंगवाः। तस्यां वयम् अमित्रघ्न निवसामो ऽकुतोभयाः।

striyo 'pi yasyāṃ yudhyeyuḥ kiṃ punar vṛṣṇipuṃgavāḥ. tasyāṃ vayam amitraghna nivasāmo 'kutobhayāḥ.

आलोक्य गिरिमुख्यं तं माधवीतीर्थम् एव च। माधवाः कुरुशार्दूल परां मुदम् अवाप्नुवन्।

ālokya girimukhyaṃ taṃ mādhavītīrtham eva ca. mādhavāḥ kuruśārdūla parāṃ mudam avāpnuvan.

एवं वयं जरासंधाद् आदितः कृतकिल्बिषाः। सामर्थ्यवन्तः संबन्धाद् भवन्तं समुपाश्रिताः।

evaṃ vayaṃ jarāsaṃdhād āditaḥ kṛtakilbiṣāḥ. sāmarthyavantaḥ saṃbandhād bhavantaṃ samupāśritāḥ.

त्रियोजनायतं सद्म त्रिस्कन्धं योजनाद् अधि। योजनान्ते शतद्वारं विक्रमक्रमतोरणम्। अष्टादशावरैर् नद्धं क्षत्रियैर् युद्धदुर्मदैः।

triyojanāyataṃ sadma triskandhaṃ yojanād adhi. yojanānte śatadvāraṃ vikramakramatoraṇam. aṣṭādaśāvarair naddhaṃ kṣatriyair yuddhadurmadaiḥ.

अष्टादश सहस्राणि व्रातानां सन्ति नः कुले। आहुकस्य शतं पुत्रा एकैकस् त्रिशतावरः।

aṣṭādaśa sahasrāṇi vrātānāṃ santi naḥ kule. āhukasya śataṃ putrā ekaikas triśatāvaraḥ.

चारुदेष्णः सह भ्रात्रा चक्रदेवो ऽथ सात्यकिः। अहं च रौहिणेयश् च साम्बः शौरिसमो युधि।

cārudeṣṇaḥ saha bhrātrā cakradevo 'tha sātyakiḥ. ahaṃ ca rauhiṇeyaś ca sāmbaḥ śaurisamo yudhi.

एवम् एते रथाः सप्त राजन्न् अन्यान् निबोध मे। कृतवर्मा अनाधृष्टिः समीकः समितिंजयः।

evam ete rathāḥ sapta rājann anyān nibodha me. kṛtavarmā anādhṛṣṭiḥ samīkaḥ samitiṃjayaḥ.

कह्वः शङ्कुर् निदान्तश् च सप्तैवैते महारथाः। प्रद्युम्नश् चानिरुद्धश् च भानुर् अक्रूरसारणौ। निशठश् च गदश् चैव सप्त चैते महारथाः। वितद्रुर् झल्लिबभ्रू च उद्धवो ऽथ विडूरथः। वसुदेवोग्रसेनौ च सप्तैते मन्त्रिपुंगवाः। प्रसेनजिच् च यमलो राजराजगुणान्वितः। स्यमन्तको मणिर् यस्य रुक्मं निस्रवते बहु। पुत्रौ चान्धकभोजस्य वृद्धो राजा च ते दश।

kahvaḥ śaṅkur nidāntaś ca saptaivaite mahārathāḥ. pradyumnaś cāniruddhaś ca bhānur akrūrasāraṇau. niśaṭhaś ca gadaś caiva sapta caite mahārathāḥ. vitadrur jhallibabhrū ca uddhavo 'tha viḍūrathaḥ. vasudevograsenau ca saptaite mantripuṃgavāḥ. prasenajic ca yamalo rājarājaguṇānvitaḥ. syamantako maṇir yasya rukmaṃ nisravate bahu. putrau cāndhakabhojasya vṛddho rājā ca te daśa.

लोकसंहनना वीरा वीर्यवन्तो महाबलाः। स्मरन्तो मध्यमं देशं वृष्णिमध्ये गतव्यथाः। श्रीभगवान्। पाण्डवैश् चापि सततं नाथवन्तो वयं नृप।

lokasaṃhananā vīrā vīryavanto mahābalāḥ. smaranto madhyamaṃ deśaṃ vṛṣṇimadhye gatavyathāḥ. śrībhagavān. pāṇḍavaiś cāpi satataṃ nāthavanto vayaṃ nṛpa.

स त्वं सम्राड्गुणैर् युक्तः सदा भरतसत्तम। क्षत्रे सम्राजम् आत्मानं कर्तुम् अर्हसि भारत। दुर्योधनं शांतनवं द्रोणं द्रोणायनिं कृपम्। कर्णं च शिशुपालं च रुक्मिणं च धनुर्धरम्। एकलव्यं द्रुमं श्वेतं शल्यं शकुनिम् एव च। एतान् अजित्वा संग्रामे कथं शक्नोषि तं क्रतुम्। अथैते गौरवेणैव न योत्स्यन्ति नराधिपाः। एकस् तत्र बलोन्मत्तः कर्णो वैकर्तनो वृषा। योत्स्यते स बलामर्षी दिव्यास्त्रबलगर्वितः।

sa tvaṃ samrāḍguṇair yuktaḥ sadā bharatasattama. kṣatre samrājam ātmānaṃ kartum arhasi bhārata. duryodhanaṃ śāṃtanavaṃ droṇaṃ droṇāyaniṃ kṛpam. karṇaṃ ca śiśupālaṃ ca rukmiṇaṃ ca dhanurdharam. ekalavyaṃ drumaṃ śvetaṃ śalyaṃ śakunim eva ca. etān ajitvā saṃgrāme kathaṃ śaknoṣi taṃ kratum. athaite gauraveṇaiva na yotsyanti narādhipāḥ. ekas tatra balonmattaḥ karṇo vaikartano vṛṣā. yotsyate sa balāmarṣī divyāstrabalagarvitaḥ.

न तु शक्यं जरासंधे जीवमाने महाबले। राजसूयस् त्वया प्राप्तुम् एषा राजन् मतिर् मम।

na tu śakyaṃ jarāsaṃdhe jīvamāne mahābale. rājasūyas tvayā prāptum eṣā rājan matir mama.

तेन रुद्धा हि राजानः सर्वे जित्वा गिरिव्रजे। कन्दरायां गिरीन्द्रस्य सिंहेनेव महाद्विपाः।

tena ruddhā hi rājānaḥ sarve jitvā girivraje. kandarāyāṃ girīndrasya siṃheneva mahādvipāḥ.

सो ऽपि राजा जरासंधो यियक्षुर् वसुधाधिपैः। महादेवं महात्मानम् उमापतिम् अरिंदम। अभिषिक्तैश् च राजन्यैः सहस्रैर् उत चाष्टभिः। आराध्य हि महादेवं निर्जितास् तेन पार्थिवाः। प्रतिज्ञायाश् च पारं स गतः क्षत्रियपुंगवः।

so 'pi rājā jarāsaṃdho yiyakṣur vasudhādhipaiḥ. mahādevaṃ mahātmānam umāpatim ariṃdama. abhiṣiktaiś ca rājanyaiḥ sahasrair uta cāṣṭabhiḥ. ārādhya hi mahādevaṃ nirjitās tena pārthivāḥ. pratijñāyāś ca pāraṃ sa gataḥ kṣatriyapuṃgavaḥ.

स हि निर्जित्य निर्जित्य पार्थिवान् पृतनागतान्। पुरम् आनीय बद्ध्वा च चकार पुरुषव्रजम्।

sa hi nirjitya nirjitya pārthivān pṛtanāgatān. puram ānīya baddhvā ca cakāra puruṣavrajam.

वयं चैव महाराज जरासंधभयात् तदा। मथुरां संपरित्यज्य गता द्वारवतीं पुरीम्। निवसाम तथाद्यापि सधनज्ञातिबान्धवाः। कंसहेतोर् हि यद् वैरं मागधस्य मया सह। पारं गत्वा स तस्याजौ यियक्षुर् देवम् उत्तमम्।

vayaṃ caiva mahārāja jarāsaṃdhabhayāt tadā. mathurāṃ saṃparityajya gatā dvāravatīṃ purīm. nivasāma tathādyāpi sadhanajñātibāndhavāḥ. kaṃsahetor hi yad vairaṃ māgadhasya mayā saha. pāraṃ gatvā sa tasyājau yiyakṣur devam uttamam.

यदि त्व् एनं महाराज यज्ञं प्राप्तुम् इहेच्छसि। यतस्व तेषां मोक्षाय जरासंधवधाय च।

yadi tv enaṃ mahārāja yajñaṃ prāptum ihecchasi. yatasva teṣāṃ mokṣāya jarāsaṃdhavadhāya ca.

समारम्भो हि शक्यो ऽयं नान्यथा कुरुनन्दन। राजसूयस्य कार्त्स्न्येन कर्तुं मतिमतां वर। जरासंधवधोपायश् चिन्त्यतां भरतर्षभ। तस्मिञ् जिते जितं सर्वं सकलं पार्थिवं बलम्।

samārambho hi śakyo 'yaṃ nānyathā kurunandana. rājasūyasya kārtsnyena kartuṃ matimatāṃ vara. jarāsaṃdhavadhopāyaś cintyatāṃ bharatarṣabha. tasmiñ jite jitaṃ sarvaṃ sakalaṃ pārthivaṃ balam.

इत्य् एषा मे मती राजन् यथा वा मन्यसे ऽनघ। एवं गते ममाचक्ष्व स्वयं निश्चित्य हेतुभिः।

ity eṣā me matī rājan yathā vā manyase 'nagha. evaṃ gate mamācakṣva svayaṃ niścitya hetubhiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...