महाभारत 16.8 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←मौसल पर्व→

←अध्याय 8→

[mh-16-8] • 74 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्तः स बीभत्सुर् मातुलेन परंतपः। दुर्मना दीनमनसं वसुदेवम् उवाच ह।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktaḥ sa bībhatsur mātulena paraṃtapaḥ. durmanā dīnamanasaṃ vasudevam uvāca ha.

नाहं वृष्णिप्रवीरेण मधुभिश् चैव मातुल। विहीनां पृथिवीं द्रष्टुं शक्तश् चिरम् इह प्रभो।

nāhaṃ vṛṣṇipravīreṇa madhubhiś caiva mātula. vihīnāṃ pṛthivīṃ draṣṭuṃ śaktaś ciram iha prabho.

राजा च भीमसेनश् च सहदेवश् च पाण्डवः। नकुलो याज्ञसेनी च षड् एकमनसो वयम्।

rājā ca bhīmasenaś ca sahadevaś ca pāṇḍavaḥ. nakulo yājñasenī ca ṣaḍ ekamanaso vayam.

राज्ञः संक्रमणे चापि कालो ऽयं वर्तते ध्रुवम्। तम् इमं विद्धि संप्राप्तं कालं कालविदां वर।

rājñaḥ saṃkramaṇe cāpi kālo 'yaṃ vartate dhruvam. tam imaṃ viddhi saṃprāptaṃ kālaṃ kālavidāṃ vara.

सर्वथा वृष्णिदारांस् तु बालवृद्धांस् तथैव च। नयिष्ये परिगृह्याहम् इन्द्रप्रस्थम् अरिंदम।

sarvathā vṛṣṇidārāṃs tu bālavṛddhāṃs tathaiva ca. nayiṣye parigṛhyāham indraprastham ariṃdama.

इत्य् उक्त्वा दारुकम् इदं वाक्यम् आह धनंजयः। अमात्यान् वृष्णिवीराणां द्रष्टुम् इच्छामि माचिरम्।

ity uktvā dārukam idaṃ vākyam āha dhanaṃjayaḥ. amātyān vṛṣṇivīrāṇāṃ draṣṭum icchāmi māciram.

इत्य् एवम् उक्त्वा वचनं सुधर्मां यादवीं सभाम्। प्रविवेशार्जुनः शूरः शोचमानो महारथान्।

ity evam uktvā vacanaṃ sudharmāṃ yādavīṃ sabhām. praviveśārjunaḥ śūraḥ śocamāno mahārathān.

तम् आसनगतं तत्र सर्वाः प्रकृतयस् तथा। ब्राह्मणा नैगमाश् चैव परिवार्योपतस्थिरे।

tam āsanagataṃ tatra sarvāḥ prakṛtayas tathā. brāhmaṇā naigamāś caiva parivāryopatasthire.

तान् दीनमनसः सर्वान् निभृतान् गतचेतसः। उवाचेदं वचः पार्थः स्वयं दीनतरस् तदा।

tān dīnamanasaḥ sarvān nibhṛtān gatacetasaḥ. uvācedaṃ vacaḥ pārthaḥ svayaṃ dīnataras tadā.

शक्रप्रस्थम् अहं नेष्ये वृष्ण्यन्धकजनं स्वयम्। इदं तु नगरं सर्वं समुद्रः प्लावयिष्यति।

śakraprastham ahaṃ neṣye vṛṣṇyandhakajanaṃ svayam. idaṃ tu nagaraṃ sarvaṃ samudraḥ plāvayiṣyati.

सज्जीकुरुत यानानि रत्नानि विविधानि च। वज्रो ऽयं भवतां राजा शक्रप्रस्थे भविष्यति।

sajjīkuruta yānāni ratnāni vividhāni ca. vajro 'yaṃ bhavatāṃ rājā śakraprasthe bhaviṣyati.

सप्तमे दिवसे चैव रवौ विमल उद्गते। बहिर् वत्स्यामहे सर्वे सज्जीभवत माचिरम्।

saptame divase caiva ravau vimala udgate. bahir vatsyāmahe sarve sajjībhavata māciram.

इत्य् उक्तास् तेन ते पौराः पार्थेनाक्लिष्टकर्मणा। सज्जम् आशु ततश् चक्रुः स्वसिद्ध्यर्थं समुत्सुकाः।

ity uktās tena te paurāḥ pārthenākliṣṭakarmaṇā. sajjam āśu tataś cakruḥ svasiddhyarthaṃ samutsukāḥ.

तां रात्रिम् अवसत् पार्थः केशवस्य निवेशने। महता शोकमोहेन सहसाभिपरिप्लुतः।

tāṃ rātrim avasat pārthaḥ keśavasya niveśane. mahatā śokamohena sahasābhipariplutaḥ.

श्वोभूते ऽथ ततः शौरिर् वसुदेवः प्रतापवान्। युक्त्वात्मानं महातेजा जगाम गतिम् उत्तमाम्।

śvobhūte 'tha tataḥ śaurir vasudevaḥ pratāpavān. yuktvātmānaṃ mahātejā jagāma gatim uttamām.

ततः शब्दो महान् आसीद् वसुदेवस्य वेश्मनि। दारुणः क्रोशतीनां च रुदतीनां च योषिताम्।

tataḥ śabdo mahān āsīd vasudevasya veśmani. dāruṇaḥ krośatīnāṃ ca rudatīnāṃ ca yoṣitām.

प्रकीर्णमूर्धजाः सर्वा विमुक्ताभरणस्रजः। उरांसि पाणिभिर् घ्नन्त्यो व्यलपन् करुणं स्त्रियः।

prakīrṇamūrdhajāḥ sarvā vimuktābharaṇasrajaḥ. urāṃsi pāṇibhir ghnantyo vyalapan karuṇaṃ striyaḥ.

तं देवकी च भद्रा च रोहिणी मदिरा तथा। अन्वारोढुं व्यवसिता भर्तारं योषितां वराः।

taṃ devakī ca bhadrā ca rohiṇī madirā tathā. anvāroḍhuṃ vyavasitā bhartāraṃ yoṣitāṃ varāḥ.

ततः शौरिं नृयुक्तेन बहुमाल्येन भारत। यानेन महता पार्थो बहिर् निष्क्रामयत् तदा।

tataḥ śauriṃ nṛyuktena bahumālyena bhārata. yānena mahatā pārtho bahir niṣkrāmayat tadā.

तम् अन्वयुस् तत्र तत्र दुःखशोकसमाहताः। द्वारकावासिनः पौराः सर्व एव नरर्षभ।

tam anvayus tatra tatra duḥkhaśokasamāhatāḥ. dvārakāvāsinaḥ paurāḥ sarva eva nararṣabha.

तस्याश्वमेधिकं छत्रं दीप्यमानाश् च पावकाः। पुरस्तात् तस्य यानस्य याजकाश् च ततो ययुः।

tasyāśvamedhikaṃ chatraṃ dīpyamānāś ca pāvakāḥ. purastāt tasya yānasya yājakāś ca tato yayuḥ.

अनुजग्मुश् च तं वीरं देव्यस् ता वै स्वलंकृताः। स्त्रीसहस्रैः परिवृता वधूभिश् च सहस्रशः।

anujagmuś ca taṃ vīraṃ devyas tā vai svalaṃkṛtāḥ. strīsahasraiḥ parivṛtā vadhūbhiś ca sahasraśaḥ.

यस् तु देशः प्रियस् तस्य जीवतो ऽभून् महात्मनः। तत्रैनम् उपसंकल्प्य पितृमेधं प्रचक्रिरे।

yas tu deśaḥ priyas tasya jīvato 'bhūn mahātmanaḥ. tatrainam upasaṃkalpya pitṛmedhaṃ pracakrire.

तं चिताग्निगतं वीरं शूरपुत्रं वराङ्गनाः। ततो ऽन्वारुरुहुः पत्न्यश् चतस्रः पतिलोकगाः।

taṃ citāgnigataṃ vīraṃ śūraputraṃ varāṅganāḥ. tato 'nvāruruhuḥ patnyaś catasraḥ patilokagāḥ.

तं वै चतसृभिः स्त्रीभिर् अन्वितं पाण्डुनन्दनः। अदाहयच् चन्दनैश् च गन्धैर् उच्चावचैर् अपि।

taṃ vai catasṛbhiḥ strībhir anvitaṃ pāṇḍunandanaḥ. adāhayac candanaiś ca gandhair uccāvacair api.

ततः प्रादुरभूच् छब्दः समिद्धस्य विभावसोः। सामगानां च निर्घोषो नराणां रुदताम् अपि।

tataḥ prādurabhūc chabdaḥ samiddhasya vibhāvasoḥ. sāmagānāṃ ca nirghoṣo narāṇāṃ rudatām api.

ततो वज्रप्रधानास् ते वृष्णिवीरकुमारकाः। सर्व एवोदकं चक्रुः स्त्रियश् चैव महात्मनः।

tato vajrapradhānās te vṛṣṇivīrakumārakāḥ. sarva evodakaṃ cakruḥ striyaś caiva mahātmanaḥ.

अलुप्तधर्मस् तं धर्मं कारयित्वा स फल्गुनः। जगाम वृष्णयो यत्र विनष्टा भरतर्षभ।

aluptadharmas taṃ dharmaṃ kārayitvā sa phalgunaḥ. jagāma vṛṣṇayo yatra vinaṣṭā bharatarṣabha.

स तान् दृष्ट्वा निपतितान् कदने भृशदुःखितः। बभूवातीव कौरव्यः प्राप्तकालं चकार च।

sa tān dṛṣṭvā nipatitān kadane bhṛśaduḥkhitaḥ. babhūvātīva kauravyaḥ prāptakālaṃ cakāra ca.

यथाप्रधानतश् चैव चक्रे सर्वाः क्रियास् तदा। ये हता ब्रह्मशापेन मुसलैर् एरकोद्भवैः। ततो भगवतो देहं दृष्ट्वा शिष्यः प्रलप्य च। स्मृत्वा तद् वचनं सर्वं मोहशोकोपबृंहितम्।

yathāpradhānataś caiva cakre sarvāḥ kriyās tadā. ye hatā brahmaśāpena musalair erakodbhavaiḥ. tato bhagavato dehaṃ dṛṣṭvā śiṣyaḥ pralapya ca. smṛtvā tad vacanaṃ sarvaṃ mohaśokopabṛṃhitam.

ततः शरीरे रामस्य वासुदेवस्य चोभयोः। अन्विष्य दाहयाम् आस पुरुषैर् आप्तकारिभिः। अष्टौ महिष्यः कृष्णस्य रुक्मिणीप्रमुखा नृप। रेवती च महाभागा विविशुर् जातवेदसम्। तयोः शरीरे संश्लिष्य तत्सङ्गाह्लादशीतऌए।

tataḥ śarīre rāmasya vāsudevasya cobhayoḥ. anviṣya dāhayām āsa puruṣair āptakāribhiḥ. aṣṭau mahiṣyaḥ kṛṣṇasya rukmiṇīpramukhā nṛpa. revatī ca mahābhāgā viviśur jātavedasam. tayoḥ śarīre saṃśliṣya tatsaṅgāhlādaśītaḷe.

स तेषां विधिवत् कृत्वा प्रेतकार्याणि पाण्डवः। सप्तमे दिवसे प्रायाद् रथम् आरुह्य सत्वरः। अश्वयुक्तै रथैश् चापि गोखरोष्ट्रयुतैर् अपि।

sa teṣāṃ vidhivat kṛtvā pretakāryāṇi pāṇḍavaḥ. saptame divase prāyād ratham āruhya satvaraḥ. aśvayuktai rathaiś cāpi gokharoṣṭrayutair api.

स्त्रियस् ता वृष्णिवीराणां रुदत्यः शोककर्शिताः। अनुजग्मुर् महात्मानं पाण्डुपुत्रं धनंजयम्।

striyas tā vṛṣṇivīrāṇāṃ rudatyaḥ śokakarśitāḥ. anujagmur mahātmānaṃ pāṇḍuputraṃ dhanaṃjayam.

भृत्यास् त्व् अन्धकवृष्णीनां सादिनो रथिनश् च ये। वीरहीनं वृद्धबालं पौरजानपदास् तथा। ययुस् ते परिवार्याथ कलत्रं पार्थशासनात्।

bhṛtyās tv andhakavṛṣṇīnāṃ sādino rathinaś ca ye. vīrahīnaṃ vṛddhabālaṃ paurajānapadās tathā. yayus te parivāryātha kalatraṃ pārthaśāsanāt.

कुञ्जरैश् च गजारोहा ययुः शैलनिभैस् तथा। सपादरक्षैः संयुक्ताः सोत्तरायुधिका ययुः।

kuñjaraiś ca gajārohā yayuḥ śailanibhais tathā. sapādarakṣaiḥ saṃyuktāḥ sottarāyudhikā yayuḥ.

पुत्राश् चान्धकवृष्णीनां सर्वे पार्थम् अनुव्रताः। ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्याः शूद्राश् चैव महाधनाः।

putrāś cāndhakavṛṣṇīnāṃ sarve pārtham anuvratāḥ. brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥ śūdrāś caiva mahādhanāḥ.

दश षट् च सहस्राणि वासुदेवावरोधनम्। पुरस्कृत्य ययुर् वज्रं पौत्रं कृष्णस्य धीमतः।

daśa ṣaṭ ca sahasrāṇi vāsudevāvarodhanam. puraskṛtya yayur vajraṃ pautraṃ kṛṣṇasya dhīmataḥ.

बहूनि च सहस्राणि प्रयुतान्य् अर्बुदानि च। भोजवृष्ण्यन्धकस्त्रीणां हतनाथानि निर्ययुः।

bahūni ca sahasrāṇi prayutāny arbudāni ca. bhojavṛṣṇyandhakastrīṇāṃ hatanāthāni niryayuḥ.

तत् सागरसमप्रख्यं वृष्णिचक्रं महर्द्धिमत्। उवाह रथिनां श्रेष्ठः पार्थः परपुरंजयः।

tat sāgarasamaprakhyaṃ vṛṣṇicakraṃ maharddhimat. uvāha rathināṃ śreṣṭhaḥ pārthaḥ parapuraṃjayaḥ.

निर्याते तु जने तस्मिन् सागरो मकरालयः। द्वारकां रत्नसंपूर्णां जलेनाप्लावयत् तदा। यद् यद् धि पुरुषव्याघ्रो भूमेस् तस्या व्यमुञ्चत। तत् तत् संप्लावयाम् आस सलिलेन स सागरः। अब्रवीच् च तदा सर्वान् प्राणिनस् तत्र सागरः। त्यक्त्वा सुवर्णनिचयान् रत्नानि विविधानि च। भाजनानि च हैमानि रौप्याणि विविधानि च। परित्यज्येह संयातम् अभेद्यं द्रव्यसत्तमम्। सवेश्मका पुरी चेयं हरेः पाल्या मयाधुना। पुनर् यत्रावतारश् च भविष्यति कृते युगे। कोशाध्यक्षो ऽस्म्य् अहं तस्य तस्यैतान्य् अपि नो धनम्।

niryāte tu jane tasmin sāgaro makarālayaḥ. dvārakāṃ ratnasaṃpūrṇāṃ jalenāplāvayat tadā. yad yad dhi puruṣavyāghro bhūmes tasyā vyamuñcata. tat tat saṃplāvayām āsa salilena sa sāgaraḥ. abravīc ca tadā sarvān prāṇinas tatra sāgaraḥ. tyaktvā suvarṇanicayān ratnāni vividhāni ca. bhājanāni ca haimāni raupyāṇi vividhāni ca. parityajyeha saṃyātam abhedyaṃ dravyasattamam. saveśmakā purī ceyaṃ hareḥ pālyā mayādhunā. punar yatrāvatāraś ca bhaviṣyati kṛte yuge. kośādhyakṣo 'smy ahaṃ tasya tasyaitāny api no dhanam.

तद् अद्भुतम् अभिप्रेक्ष्य द्वारकावासिनो जनाः। तूर्णात् तूर्णतरं जग्मुर् अहो दैवम् इति ब्रुवन्।

tad adbhutam abhiprekṣya dvārakāvāsino janāḥ. tūrṇāt tūrṇataraṃ jagmur aho daivam iti bruvan.

काननेषु च रम्येषु पर्वतेषु नदीषु च। निवसन्न् आनयाम् आस वृष्णिदारान् धनंजयः।

kānaneṣu ca ramyeṣu parvateṣu nadīṣu ca. nivasann ānayām āsa vṛṣṇidārān dhanaṃjayaḥ.

स पञ्चनदम् आसाद्य धीमान् अतिसमृद्धिमत्। देशे गोपशुधान्याढ्ये निवासम् अकरोत् प्रभुः।

sa pañcanadam āsādya dhīmān atisamṛddhimat. deśe gopaśudhānyāḍhye nivāsam akarot prabhuḥ.

ततो लोभः समभवद् दस्यूनां निहतेश्वराः। दृष्ट्वा स्त्रियो नीयमानाः पार्थेनैकेन भारत।

tato lobhaḥ samabhavad dasyūnāṃ nihateśvarāḥ. dṛṣṭvā striyo nīyamānāḥ pārthenaikena bhārata.

ततस् ते पापकर्माणो लोभोपहतचेतसः। आभीरा मन्त्रयाम् आसुः समेत्याशुभदर्शनाः।

tatas te pāpakarmāṇo lobhopahatacetasaḥ. ābhīrā mantrayām āsuḥ sametyāśubhadarśanāḥ.

अयम् एको ऽर्जुनो योद्धा वृद्धबालं हतेश्वरम्। हत्वा गर्वं समारूढो भीष्मकर्णजयद्रथान्। यष्टिहस्तान् अवेक्ष्यास्मान् अवजानाति दुर्मतिः। नयत्य् अस्मान् अतिक्रम्य योधाश् चेमे हतौजसः। भीष्मद्रोणमुखान् हत्वा निवातकवचान् अपि। जित्वा शक्रं च रुद्रं च सो ऽस्मान् अद्यावमन्यते।

ayam eko 'rjuno yoddhā vṛddhabālaṃ hateśvaram. hatvā garvaṃ samārūḍho bhīṣmakarṇajayadrathān. yaṣṭihastān avekṣyāsmān avajānāti durmatiḥ. nayaty asmān atikramya yodhāś ceme hataujasaḥ. bhīṣmadroṇamukhān hatvā nivātakavacān api. jitvā śakraṃ ca rudraṃ ca so 'smān adyāvamanyate.

ततो यष्टिप्रहरणा दस्यवस् ते सहस्रशः। अभ्यधावन्त वृष्णीनां तं जनं लोप्त्रहारिणः।

tato yaṣṭipraharaṇā dasyavas te sahasraśaḥ. abhyadhāvanta vṛṣṇīnāṃ taṃ janaṃ loptrahāriṇaḥ.

महता सिंहनादेन द्रावयन्तः पृथग्जनम्। अभिपेतुर् धनार्थं ते कालपर्यायचोदिताः।

mahatā siṃhanādena drāvayantaḥ pṛthagjanam. abhipetur dhanārthaṃ te kālaparyāyacoditāḥ.

ततो निवृत्तः कौन्तेयः सहसा सपदानुगः। उवाच तान् महाबाहुर् अर्जुनः प्रहसन्न् इव।

tato nivṛttaḥ kaunteyaḥ sahasā sapadānugaḥ. uvāca tān mahābāhur arjunaḥ prahasann iva.

निवर्तध्वम् अधर्मज्ञा यदि स्थ न मुमूर्षवः। नेदानीं शरनिर्भिन्नाः शोचध्वं निहता मया।

nivartadhvam adharmajñā yadi stha na mumūrṣavaḥ. nedānīṃ śaranirbhinnāḥ śocadhvaṃ nihatā mayā.

तथोक्तास् तेन वीरेण कदर्थीकृत्य तद् वचः। अभिपेतुर् जनं मूढा वार्यमाणाः पुनः पुनः।

tathoktās tena vīreṇa kadarthīkṛtya tad vacaḥ. abhipetur janaṃ mūḍhā vāryamāṇāḥ punaḥ punaḥ.

ततो ऽर्जुनो धनुर् दिव्यं गाण्डीवम् अजरं महत्। आक्रोष्टुं नाशकज् जिष्णुः सर्वप्राणैश् च भारत। आरोपयितुम् आरेभे यत्नाद् इव कथं चन।

tato 'rjuno dhanur divyaṃ gāṇḍīvam ajaraṃ mahat. ākroṣṭuṃ nāśakaj jiṣṇuḥ sarvaprāṇaiś ca bhārata. āropayitum ārebhe yatnād iva kathaṃ cana.

चकार सज्यं कृच्छ्रेण संभ्रमे तुमुले सति। तच् चाभूच् छिथिलं पुनः। त्वग्भेदं न शराश् चक्रुर् अस्ता गाण्डीवधन्वना। चिन्तयाम् आस चास्त्राणि न च सस्मार तान्य् अपि।

cakāra sajyaṃ kṛcchreṇa saṃbhrame tumule sati. tac cābhūc chithilaṃ punaḥ. tvagbhedaṃ na śarāś cakrur astā gāṇḍīvadhanvanā. cintayām āsa cāstrāṇi na ca sasmāra tāny api.

वैकृत्यं तन् महद् दृष्ट्वा भुजवीर्ये तथा युधि। दिव्यानां च महास्त्राणां विनाशाद् व्रीडितो ऽभवत्।

vaikṛtyaṃ tan mahad dṛṣṭvā bhujavīrye tathā yudhi. divyānāṃ ca mahāstrāṇāṃ vināśād vrīḍito 'bhavat.

वृष्णियोधाश् च ते सर्वे गजाश्वरथयायिनः। न शेकुर् आवर्तयितुं ह्रियमाणं च तं जनम्।

vṛṣṇiyodhāś ca te sarve gajāśvarathayāyinaḥ. na śekur āvartayituṃ hriyamāṇaṃ ca taṃ janam.

कलत्रस्य बहुत्वात् तु संपतत्सु ततस् ततः। प्रयत्नम् अकरोत् पार्थो जनस्य परिरक्षणे।

kalatrasya bahutvāt tu saṃpatatsu tatas tataḥ. prayatnam akarot pārtho janasya parirakṣaṇe.

मिषतां सर्वयोधानां ततस् ताः प्रमदोत्तमाः। समन्ततो ऽवकृष्यन्त कामाच् चान्याः प्रवव्रजुः।

miṣatāṃ sarvayodhānāṃ tatas tāḥ pramadottamāḥ. samantato 'vakṛṣyanta kāmāc cānyāḥ pravavrajuḥ.

ततो गाण्डीवनिर्मुक्तैः शरैः पार्थो धनंजयः। जघान दस्यून् सोद्वेगो वृष्णिभृत्यैः सह प्रभुः।

tato gāṇḍīvanirmuktaiḥ śaraiḥ pārtho dhanaṃjayaḥ. jaghāna dasyūn sodvego vṛṣṇibhṛtyaiḥ saha prabhuḥ.

क्षणेन तस्य ते राजन् क्षयं जग्मुर् अजिह्मगाः। अक्षया हि पुरा भूत्वा क्षीणाः क्षतजभोजनाः।

kṣaṇena tasya te rājan kṣayaṃ jagmur ajihmagāḥ. akṣayā hi purā bhūtvā kṣīṇāḥ kṣatajabhojanāḥ.

स शरक्षयम् आसाद्य दुःखशोकसमाहतः। धनुष्कोट्या तदा दस्यून् अवधीत् पाकशासनिः।

sa śarakṣayam āsādya duḥkhaśokasamāhataḥ. dhanuṣkoṭyā tadā dasyūn avadhīt pākaśāsaniḥ.

प्रेक्षतस् त्व् एव पार्थस्य वृष्ण्यन्धकवरस्त्रियः। जग्मुर् आदाय ते म्लेच्छाः समन्ताज् जनमेजय।

prekṣatas tv eva pārthasya vṛṣṇyandhakavarastriyaḥ. jagmur ādāya te mlecchāḥ samantāj janamejaya.

धनंजयस् तु दैवं तन् मनसाचिन्तयत् प्रभुः। दुःखशोकसमाविष्टो निःश्वासपरमो ऽभवत्।

dhanaṃjayas tu daivaṃ tan manasācintayat prabhuḥ. duḥkhaśokasamāviṣṭo niḥśvāsaparamo 'bhavat.

अस्त्राणां च प्रणाशेन बाहुवीर्यस्य संक्षयात्। धनुषश् चाविधेयत्वाच् छराणां संक्षयेण च।

astrāṇāṃ ca praṇāśena bāhuvīryasya saṃkṣayāt. dhanuṣaś cāvidheyatvāc charāṇāṃ saṃkṣayeṇa ca.

बभूव विमनाः पार्थो दैवम् इत्य् अनुचिन्तयन्। न्यवर्तत ततो राजन् नेदम् अस्तीति चाब्रवीत्।

babhūva vimanāḥ pārtho daivam ity anucintayan. nyavartata tato rājan nedam astīti cābravīt.

ततः स शेषम् आदाय कलत्रस्य महामतिः। हृतभूयिष्ठरत्नस्य कुरुक्षेत्रम् अवातरत्।

tataḥ sa śeṣam ādāya kalatrasya mahāmatiḥ. hṛtabhūyiṣṭharatnasya kurukṣetram avātarat.

एवं कलत्रम् आनीय वृष्णीनां हृतशेषितम्। युधिष्ठिरस्यानुमते वंशकर्तृकुमारकान्। न्यवेशयत कौरव्यस् तत्र तत्र धनंजयः।

evaṃ kalatram ānīya vṛṣṇīnāṃ hṛtaśeṣitam. yudhiṣṭhirasyānumate vaṃśakartṛkumārakān. nyaveśayata kauravyas tatra tatra dhanaṃjayaḥ.

हार्दिक्यतनयं पार्थो नगरं मार्तिकावतम्। दग्धे ऽत्र खाण्डवारण्ये राज्ये तं संन्यवेशयत्। भोजराजकलत्रं च हृतशेषं नरोत्तमः।

hārdikyatanayaṃ pārtho nagaraṃ mārtikāvatam. dagdhe 'tra khāṇḍavāraṇye rājye taṃ saṃnyaveśayat. bhojarājakalatraṃ ca hṛtaśeṣaṃ narottamaḥ.

ततो वृद्धांश् च बालांश् च स्त्रियश् चादाय पाण्डवः। वीरैर् विहीनान् सर्वांस् ताञ् शक्रप्रस्थे न्यवेशयत्।

tato vṛddhāṃś ca bālāṃś ca striyaś cādāya pāṇḍavaḥ. vīrair vihīnān sarvāṃs tāñ śakraprasthe nyaveśayat.

यौयुधानिं सरस्वत्यां पुत्रं सात्यकिनः प्रियम्। न्यवेशयत धर्मात्मा वृद्धबालपुरस्कृतम्।

yauyudhāniṃ sarasvatyāṃ putraṃ sātyakinaḥ priyam. nyaveśayata dharmātmā vṛddhabālapuraskṛtam.

इन्द्रप्रस्थे ददौ राज्यं वज्राय परवीरहा। वज्रेणाक्रूरदारास् तु वार्यमाणाः प्रवव्रजुः। सरस्वतीं प्रविविशुस् तथान्याः शुद्धचेतसः।

indraprasthe dadau rājyaṃ vajrāya paravīrahā. vajreṇākrūradārās tu vāryamāṇāḥ pravavrajuḥ. sarasvatīṃ praviviśus tathānyāḥ śuddhacetasaḥ.

रुक्मिणी त्व् अथ गान्धारी शैब्या हैमवतीत्य् अपि। देवी जाम्बवती चैव विविशुर् जातवेदसम्।

rukmiṇī tv atha gāndhārī śaibyā haimavatīty api. devī jāmbavatī caiva viviśur jātavedasam.

सत्यभामा तथैवान्या देव्यः कृष्णस्य संमताः। वनं प्रविविशू राजंस् तापस्ये कृतनिश्चयाः। फलमूलादिभोजिन्यो हरिध्यानैकतत्पराः। हिमवन्तम् अतिक्रम्य कलापग्रामम् आविशन्।

satyabhāmā tathaivānyā devyaḥ kṛṣṇasya saṃmatāḥ. vanaṃ praviviśū rājaṃs tāpasye kṛtaniścayāḥ. phalamūlādibhojinyo haridhyānaikatatparāḥ. himavantam atikramya kalāpagrāmam āviśan.

द्वारकावासिनो ये तु पुरुषाः पार्थम् अन्वयुः। यथार्हं संविभज्यैनान् वज्रे पर्यददज् जयः।

dvārakāvāsino ye tu puruṣāḥ pārtham anvayuḥ. yathārhaṃ saṃvibhajyainān vajre paryadadaj jayaḥ.

स तत् कृत्वा प्राप्तकालं बाष्पेणापिहितो ऽर्जुनः। कृष्णद्वैपायनं राजन् ददर्शासीनम् आश्रमे।

sa tat kṛtvā prāptakālaṃ bāṣpeṇāpihito 'rjunaḥ. kṛṣṇadvaipāyanaṃ rājan dadarśāsīnam āśrame.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...