महाभारत 10.4 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←सौप्तिक पर्व→

←अध्याय 4→

[mh-10-4] • 33 श्लोकाः

कृप उवाच। दिष्ट्या ते प्रतिकर्तव्ये मतिर् जातेयम् अच्युत। न त्वा वारयितुं शक्तो वज्रपाणिर् अपि स्वयम्।

kṛpa uvāca. diṣṭyā te pratikartavye matir jāteyam acyuta. na tvā vārayituṃ śakto vajrapāṇir api svayam.

अनुयास्यावहे त्वां तु प्रभाते सहिताव् उभौ। अद्य रात्रौ विश्रमस्व विमुक्तकवचध्वजः।

anuyāsyāvahe tvāṃ tu prabhāte sahitāv ubhau. adya rātrau viśramasva vimuktakavacadhvajaḥ.

अहं त्वाम् अनुयास्यामि कृतवर्मा च सात्वतः। परान् अभिमुखं यान्तं रथाव् आस्थाय दंशितौ।

ahaṃ tvām anuyāsyāmi kṛtavarmā ca sātvataḥ. parān abhimukhaṃ yāntaṃ rathāv āsthāya daṃśitau.

आवाभ्यां सहितः शत्रूञ् श्वो ऽसि हन्ता समागमे। विक्रम्य रथिनां श्रेष्ठ पाञ्चालान् सपदानुगान्।

āvābhyāṃ sahitaḥ śatrūñ śvo 'si hantā samāgame. vikramya rathināṃ śreṣṭha pāñcālān sapadānugān.

शक्तस् त्वम् असि विक्रान्तुं विश्रमस्व निशाम् इमाम्। चिरं ते जाग्रतस् तात स्वप तावन् निशाम् इमाम्।

śaktas tvam asi vikrāntuṃ viśramasva niśām imām. ciraṃ te jāgratas tāta svapa tāvan niśām imām.

विश्रान्तश् च विनिद्रश् च स्वस्थचित्तश् च मानद। समेत्य समरे शत्रून् वधिष्यसि न संशयः।

viśrāntaś ca vinidraś ca svasthacittaś ca mānada. sametya samare śatrūn vadhiṣyasi na saṃśayaḥ.

न हि त्वा रथिनां श्रेष्ठ प्रगृहीतवरायुधम्। जेतुम् उत्सहते कश् चिद् अपि देवेषु पावकिः।

na hi tvā rathināṃ śreṣṭha pragṛhītavarāyudham. jetum utsahate kaś cid api deveṣu pāvakiḥ.

कृपेण सहितं यान्तं युक्तं च कृतवर्मणा। को द्रौणिं युधि संरब्धं योधयेद् अपि देवराट्।

kṛpeṇa sahitaṃ yāntaṃ yuktaṃ ca kṛtavarmaṇā. ko drauṇiṃ yudhi saṃrabdhaṃ yodhayed api devarāṭ.

ते वयं परिविश्रान्ता विनिद्रा विगतज्वराः। प्रभातायां रजन्यां वै निहनिष्याम शात्रवान्।

te vayaṃ pariviśrāntā vinidrā vigatajvarāḥ. prabhātāyāṃ rajanyāṃ vai nihaniṣyāma śātravān.

तव ह्य् अस्त्राणि दिव्यानि मम चैव न संशयः। सात्वतो ऽपि महेष्वासो नित्यं युद्धेषु कोविदः।

tava hy astrāṇi divyāni mama caiva na saṃśayaḥ. sātvato 'pi maheṣvāso nityaṃ yuddheṣu kovidaḥ.

ते वयं सहितास् तात सर्वाञ् शत्रून् समागतान्। प्रसह्य समरे हत्वा प्रीतिं प्राप्स्याम पुष्कलाम्। विश्रमस्व त्वम् अव्यग्रः स्वप चेमां निशां सुखम्।

te vayaṃ sahitās tāta sarvāñ śatrūn samāgatān. prasahya samare hatvā prītiṃ prāpsyāma puṣkalām. viśramasva tvam avyagraḥ svapa cemāṃ niśāṃ sukham.

अहं च कृतवर्मा च प्रयान्तं त्वां नरोत्तम। अनुयास्याव सहितौ धन्विनौ परतापिनौ। रथिनं त्वरया यान्तं रथाव् आस्थाय दंशितौ।

ahaṃ ca kṛtavarmā ca prayāntaṃ tvāṃ narottama. anuyāsyāva sahitau dhanvinau paratāpinau. rathinaṃ tvarayā yāntaṃ rathāv āsthāya daṃśitau.

स गत्वा शिबिरं तेषां नाम विश्राव्य चाहवे। ततः कर्तासि शत्रूणां युध्यतां कदनं महत्।

sa gatvā śibiraṃ teṣāṃ nāma viśrāvya cāhave. tataḥ kartāsi śatrūṇāṃ yudhyatāṃ kadanaṃ mahat.

कृत्वा च कदनं तेषां प्रभाते विमले ऽहनि। विहरस्व यथा शक्रः सूदयित्वा महासुरान्।

kṛtvā ca kadanaṃ teṣāṃ prabhāte vimale 'hani. viharasva yathā śakraḥ sūdayitvā mahāsurān.

त्वं हि शक्तो रणे जेतुं पाञ्चालानां वरूथिनीम्। दैत्यसेनाम् इव क्रुद्धः सर्वदानवसूदनः।

tvaṃ hi śakto raṇe jetuṃ pāñcālānāṃ varūthinīm. daityasenām iva kruddhaḥ sarvadānavasūdanaḥ.

मया त्वां सहितं संख्ये गुप्तं च कृतवर्मणा। न सहेत विभुः साक्षाद् वज्रपाणिर् अपि स्वयम्।

mayā tvāṃ sahitaṃ saṃkhye guptaṃ ca kṛtavarmaṇā. na saheta vibhuḥ sākṣād vajrapāṇir api svayam.

न चाहं समरे तात कृतवर्मा तथैव च। अनिर्जित्य रणे पाण्डून् व्यपयास्याव कर्हि चित्।

na cāhaṃ samare tāta kṛtavarmā tathaiva ca. anirjitya raṇe pāṇḍūn vyapayāsyāva karhi cit.

हत्वा च समरे क्षुद्रान् पाञ्चालान् पाण्डुभिः सह। निवर्तिष्यामहे सर्वे हता वा स्वर्गगा वयम्।

hatvā ca samare kṣudrān pāñcālān pāṇḍubhiḥ saha. nivartiṣyāmahe sarve hatā vā svargagā vayam.

सर्वोपायैः सहायास् ते प्रभाते वयम् एव हि। सत्यम् एतन् महाबाहो प्रब्रवीमि तवानघ।

sarvopāyaiḥ sahāyās te prabhāte vayam eva hi. satyam etan mahābāho prabravīmi tavānagha.

एवम् उक्तस् ततो द्रौणिर् मातुलेन हितं वचः। अब्रवीन् मातुलं राजन् क्रोधाद् उद्वृत्य लोचने।

evam uktas tato drauṇir mātulena hitaṃ vacaḥ. abravīn mātulaṃ rājan krodhād udvṛtya locane.

आतुरस्य कुतो निद्रा नरस्यामर्षितस्य च। अर्थांश् चिन्तयतश् चापि कामयानस्य वा पुनः।

āturasya kuto nidrā narasyāmarṣitasya ca. arthāṃś cintayataś cāpi kāmayānasya vā punaḥ.

तद् इदं समनुप्राप्तं पश्य मे ऽद्य चतुष्टयम्। यस्य भागश् चतुर्थो मे स्वप्नम् अह्नाय नाशयेत्।

tad idaṃ samanuprāptaṃ paśya me 'dya catuṣṭayam. yasya bhāgaś caturtho me svapnam ahnāya nāśayet.

किं नाम दुःखं लोके ऽस्मिन् पितुर् वधम् अनुस्मरन्। हृदयं निर्दहन् मे ऽद्य रात्र्यहानि न शाम्यति।

kiṃ nāma duḥkhaṃ loke 'smin pitur vadham anusmaran. hṛdayaṃ nirdahan me 'dya rātryahāni na śāmyati.

यथा च निहतः पापैः पिता मम विशेषतः। प्रत्यक्षम् अपि ते सर्वं तन् मे मर्माणि कृन्तति।

yathā ca nihataḥ pāpaiḥ pitā mama viśeṣataḥ. pratyakṣam api te sarvaṃ tan me marmāṇi kṛntati.

कथं हि मादृशो लोके मुहूर्तम् अपि जीवति। द्रोणो हतेति यद् वाचः पाञ्चालानां शृणोम्य् अहम्।

kathaṃ hi mādṛśo loke muhūrtam api jīvati. droṇo hateti yad vācaḥ pāñcālānāṃ śṛṇomy aham.

दृष्टद्युम्नम् अहत्वाजौ नाहं जीवितुम् उत्सहे। स मे पितृवधाद् वध्यः पाञ्चाला ये च संगताः।

dṛṣṭadyumnam ahatvājau nāhaṃ jīvitum utsahe. sa me pitṛvadhād vadhyaḥ pāñcālā ye ca saṃgatāḥ.

विलापो भग्नसक्थस्य यस् तु राज्ञो मया श्रुतः। स पुनर् हृदयं कस्य क्रूरस्यापि न निर्दहेत्।

vilāpo bhagnasakthasya yas tu rājño mayā śrutaḥ. sa punar hṛdayaṃ kasya krūrasyāpi na nirdahet.

कस्य ह्य् अकरुणस्यापि नेत्राभ्याम् अश्रु नाव्रजेत्। नृपतेर् भग्नसक्थस्य श्रुत्वा तादृग् वचः पुनः।

kasya hy akaruṇasyāpi netrābhyām aśru nāvrajet. nṛpater bhagnasakthasya śrutvā tādṛg vacaḥ punaḥ.

यश् चायं मित्रपक्षो मे मयि जीवति निर्जितः। शोकं मे वर्धयत्य् एष वारिवेग इवार्णवम्। एकाग्रमनसो मे ऽद्य कुतो निद्रा कुतः सुखम्।

yaś cāyaṃ mitrapakṣo me mayi jīvati nirjitaḥ. śokaṃ me vardhayaty eṣa vārivega ivārṇavam. ekāgramanaso me 'dya kuto nidrā kutaḥ sukham.

वासुदेवार्जुनाभ्यां हि तान् अहं परिरक्षितान्। अविषह्यतमान् मन्ये महेन्द्रेणापि मातुल।

vāsudevārjunābhyāṃ hi tān ahaṃ parirakṣitān. aviṣahyatamān manye mahendreṇāpi mātula.

न चास्मि शक्यः संयन्तुम् अस्मात् कार्यात् कथं चन। न तं पश्यामि लोके ऽस्मिन् यो मां कार्यान् निवर्तयेत्। इति मे निश्चिता बुद्धिर् एषा साधुमता च मे।

na cāsmi śakyaḥ saṃyantum asmāt kāryāt kathaṃ cana. na taṃ paśyāmi loke 'smin yo māṃ kāryān nivartayet. iti me niścitā buddhir eṣā sādhumatā ca me.

वार्त्तिकैः कथ्यमानस् तु मित्राणां मे पराभवः। पाण्डवानां च विजयो हृदयं दहतीव मे।

vārttikaiḥ kathyamānas tu mitrāṇāṃ me parābhavaḥ. pāṇḍavānāṃ ca vijayo hṛdayaṃ dahatīva me.

अहं तु कदनं कृत्वा शत्रूणाम् अद्य सौप्तिके। ततो विश्रमिता चैव स्वप्ता च विगतज्वरः।

ahaṃ tu kadanaṃ kṛtvā śatrūṇām adya sauptike. tato viśramitā caiva svaptā ca vigatajvaraḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...