रामायण 7.95 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←उत्तर काण्ड

←अध्याय 95→

[rm-7-95] • 18 श्लोकाः

तथा तयोः कथयतोर् दुर्वासा भगवान् ऋषिः। रामस्य दर्शनाकाङ्क्षी राजद्वारम् उपागमत्।

tathā tayoḥ kathayator durvāsā bhagavān ṛṣiḥ. rāmasya darśanākāṅkṣī rājadvāram upāgamat.

सो ऽभिगम्य च सौमित्रिम् उवाच ऋषिसत्तमः। रामं दर्शय मे शीघ्रं पुरा मे ऽर्थो ऽतिवर्तते।

so 'bhigamya ca saumitrim uvāca ṛṣisattamaḥ. rāmaṃ darśaya me śīghraṃ purā me 'rtho 'tivartate.

मुनेस् तु भाषितं श्रुत्वा लक्ष्मणः परवीरहा। अभिवाद्य महात्मानं वाक्यम् एतद् उवाच ह।

munes tu bhāṣitaṃ śrutvā lakṣmaṇaḥ paravīrahā. abhivādya mahātmānaṃ vākyam etad uvāca ha.

किं कार्यं ब्रूहि भगवन् को वार्थः किं करोम्य् अहम्। व्यग्रो हि राघवो ब्रह्मन् मुहूर्तं वा प्रतीक्षताम्।

kiṃ kāryaṃ brūhi bhagavan ko vārthaḥ kiṃ karomy aham. vyagro hi rāghavo brahman muhūrtaṃ vā pratīkṣatām.

तच् छ्रुत्वा ऋषिशार्दूलः क्रोधेन कलुषीकृतः। उवाच लक्ष्मणं वाक्यं निर्दहन्न् इव चक्षुषा।

tac chrutvā ṛṣiśārdūlaḥ krodhena kaluṣīkṛtaḥ. uvāca lakṣmaṇaṃ vākyaṃ nirdahann iva cakṣuṣā.

अस्मिन् क्षणे मां सौमित्रे रामाय प्रतिवेदय। विषयं त्वां पुरं चैव शपिष्ये राघवं तथा।

asmin kṣaṇe māṃ saumitre rāmāya prativedaya. viṣayaṃ tvāṃ puraṃ caiva śapiṣye rāghavaṃ tathā.

भरतं चैव सौमित्रे युष्माकं या च संततिः। न हि शक्ष्याम्य् अहं भूयो मन्युं धारयितुं हृदि।

bharataṃ caiva saumitre yuṣmākaṃ yā ca saṃtatiḥ. na hi śakṣyāmy ahaṃ bhūyo manyuṃ dhārayituṃ hṛdi.

तच् छ्रुत्वा घोरसंकाशं वाक्यं तस्य महात्मनः। चिन्तयाम् आस मनसा तस्य वाक्यस्य निश्चयम्।

tac chrutvā ghorasaṃkāśaṃ vākyaṃ tasya mahātmanaḥ. cintayām āsa manasā tasya vākyasya niścayam.

एकस्य मरणं मे ऽस्तु मा भूत् सर्वविनाशनम्। इति बुद्ध्या विनिश्चित्य राघवाय न्यवेदयत्।

ekasya maraṇaṃ me 'stu mā bhūt sarvavināśanam. iti buddhyā viniścitya rāghavāya nyavedayat.

लक्ष्मणस्य वचः श्रुत्वा रामः कालं विसृज्य च। निष्पत्य त्वरितं राजा अत्रेः पुत्रं ददर्श ह।

lakṣmaṇasya vacaḥ śrutvā rāmaḥ kālaṃ visṛjya ca. niṣpatya tvaritaṃ rājā atreḥ putraṃ dadarśa ha.

सो ऽभिवाद्य महात्मानं ज्वलन्तम् इव तेजसा। किं कार्यम् इति काकुत्स्थः कृताञ्जलिर् अभाषत।

so 'bhivādya mahātmānaṃ jvalantam iva tejasā. kiṃ kāryam iti kākutsthaḥ kṛtāñjalir abhāṣata.

तद् वाक्यं राघवेण्णोक्तं श्रुत्वा मुनिवरः प्रभुः। प्रत्याह रामं दुर्वासाः श्रूयतां धर्मवत्सल।

tad vākyaṃ rāghaveṇṇoktaṃ śrutvā munivaraḥ prabhuḥ. pratyāha rāmaṃ durvāsāḥ śrūyatāṃ dharmavatsala.

अद्य वर्षसहस्रस्य समाप्तिर् मम राघव। सो ऽहं भोजनम् इच्छामि यथासिद्धं तवानघ।

adya varṣasahasrasya samāptir mama rāghava. so 'haṃ bhojanam icchāmi yathāsiddhaṃ tavānagha.

तच् छ्रुत्वा वचनं रामो हर्षेण महतान्वितः। भोजनं मुनिमुख्याय यथासिद्धम् उपाहरत्।

tac chrutvā vacanaṃ rāmo harṣeṇa mahatānvitaḥ. bhojanaṃ munimukhyāya yathāsiddham upāharat.

स तु भुक्त्वा मुनिश्रेष्ठस् तद् अन्नम् अमृतोपमम्। साधु रामेति संभाष्य स्वम् आश्रमम् उपागमत्।

sa tu bhuktvā muniśreṣṭhas tad annam amṛtopamam. sādhu rāmeti saṃbhāṣya svam āśramam upāgamat.

तस्मिन् गते महातेजा राघवः प्रीतमानसः। संस्मृत्य कालवाक्यानि ततो दुःखम् उपेयिवान्।

tasmin gate mahātejā rāghavaḥ prītamānasaḥ. saṃsmṛtya kālavākyāni tato duḥkham upeyivān.

दुःखेन च सुसंतप्तः स्मृत्वा तद् घोरदर्शनम्। अवान्मुखो दीनमना व्याहर्तुं न शशाक ह।

duḥkhena ca susaṃtaptaḥ smṛtvā tad ghoradarśanam. avānmukho dīnamanā vyāhartuṃ na śaśāka ha.

ततो बुद्ध्या विनिश्चित्य कालवाक्यानि राघवः। नैतद् अस्तीति चोक्त्वा स तूष्णीम् आसीन् महायशाः।

tato buddhyā viniścitya kālavākyāni rāghavaḥ. naitad astīti coktvā sa tūṣṇīm āsīn mahāyaśāḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...