रामायण 7.84 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←उत्तर काण्ड

←अध्याय 84→

[rm-7-84] • 16 श्लोकाः

वर्तमाने तथाभूते यज्ञे परमके ऽद्भुते। सशिष्य आजगामाशु वाल्मीकिर् मुनिपुंगवः।

vartamāne tathābhūte yajñe paramake 'dbhute. saśiṣya ājagāmāśu vālmīkir munipuṃgavaḥ.

स दृष्ट्वा दिव्यसंकाशं यज्ञम् अद्भुतदर्शनम्। एकान्ते ऋषिवाटानां चकार उटजाञ् शुभान्।

sa dṛṣṭvā divyasaṃkāśaṃ yajñam adbhutadarśanam. ekānte ṛṣivāṭānāṃ cakāra uṭajāñ śubhān.

स शिष्याव् अब्रवीद् धृष्टो युवां गत्वा समाहितौ। कृत्स्नं रामायणं काव्यं गायतां परया मुदा।

sa śiṣyāv abravīd dhṛṣṭo yuvāṃ gatvā samāhitau. kṛtsnaṃ rāmāyaṇaṃ kāvyaṃ gāyatāṃ parayā mudā.

ऋषिवाटेषु पुण्येषु ब्राह्मणावसथेषु च। रथ्यासु राजमार्गेषु पार्थिवानां गृहेषु च।

ṛṣivāṭeṣu puṇyeṣu brāhmaṇāvasatheṣu ca. rathyāsu rājamārgeṣu pārthivānāṃ gṛheṣu ca.

रामस्य भवनद्वारि यत्र कर्म च वर्तते। ऋत्विजाम् अग्रतश् चैव तत्र गेयं विशेषतः।

rāmasya bhavanadvāri yatra karma ca vartate. ṛtvijām agrataś caiva tatra geyaṃ viśeṣataḥ.

इमानि च फलान्य् अत्र स्वादूनि विविधानि च। जातानि पर्वताग्रेषु आस्वाद्यास्वाद्य गीयताम्।

imāni ca phalāny atra svādūni vividhāni ca. jātāni parvatāgreṣu āsvādyāsvādya gīyatām.

न यास्यथः श्रमं वत्सौ भक्षयित्वा फलानि वै। मूलानि च सुमृष्टानि नगरात् परिहास्यथ।

na yāsyathaḥ śramaṃ vatsau bhakṣayitvā phalāni vai. mūlāni ca sumṛṣṭāni nagarāt parihāsyatha.

यदि शब्दापयेद् रामः श्रवणाय महीपतिः। ऋषीणाम् उपविष्टानां ततो गेयं प्रवर्तताम्।

yadi śabdāpayed rāmaḥ śravaṇāya mahīpatiḥ. ṛṣīṇām upaviṣṭānāṃ tato geyaṃ pravartatām.

दिवसे विंशतिः सर्गा गेया वै परया मुदा। प्रमाणैर् बहुभिस् तत्र यथोद्दिष्टं मया पुरा।

divase viṃśatiḥ sargā geyā vai parayā mudā. pramāṇair bahubhis tatra yathoddiṣṭaṃ mayā purā.

लोभश् चापि न कर्तव्यः स्वल्पो ऽपि धनकाङ्क्षया। किं धनेनाश्रमस्थानां फलमूलोपभोगिनाम्।

lobhaś cāpi na kartavyaḥ svalpo 'pi dhanakāṅkṣayā. kiṃ dhanenāśramasthānāṃ phalamūlopabhoginām.

यदि पृच्छेत् स काकुत्स्थो युवां कस्येति दारकौ। वाल्मीकेर् अथ शिष्यौ हि ब्रूताम् एवं नराधिपम्।

yadi pṛcchet sa kākutstho yuvāṃ kasyeti dārakau. vālmīker atha śiṣyau hi brūtām evaṃ narādhipam.

इमास् तन्त्रीः सुमधुराः स्थानं वा पूर्वदर्शितम्। मूर्छयित्वा सुमधुरं गायेतां विगतज्वरौ।

imās tantrīḥ sumadhurāḥ sthānaṃ vā pūrvadarśitam. mūrchayitvā sumadhuraṃ gāyetāṃ vigatajvarau.

आदिप्रभृति गेयं स्यान् न चावज्ञाय पार्थिवम्। पिता हि सर्वभूतानां राजा भवति धर्मतः।

ādiprabhṛti geyaṃ syān na cāvajñāya pārthivam. pitā hi sarvabhūtānāṃ rājā bhavati dharmataḥ.

तद् युवां हृष्टमनसौ श्वः प्रभाते समाधिना। गायेतां मधुरं गेयं तन्त्रीलयसमन्वितम्।

tad yuvāṃ hṛṣṭamanasau śvaḥ prabhāte samādhinā. gāyetāṃ madhuraṃ geyaṃ tantrīlayasamanvitam.

इति संदिश्य बहुशो मुनिः प्राचेतसस् तदा। वाल्मीकिः परमोदारस् तूष्णीम् आसीन् महायशाः।

iti saṃdiśya bahuśo muniḥ prācetasas tadā. vālmīkiḥ paramodāras tūṣṇīm āsīn mahāyaśāḥ.

ताम् अद्भुतां तौ हृदये कुमारौ निवेश्य वाणीम् ऋषिभाषितां शुभाम्। समुत्सुकौ तौ सुखम् ऊषतुर् निशां यथाश्विनौ भार्गवनीतिसंस्कृतौ।

tām adbhutāṃ tau hṛdaye kumārau niveśya vāṇīm ṛṣibhāṣitāṃ śubhām. samutsukau tau sukham ūṣatur niśāṃ yathāśvinau bhārgavanītisaṃskṛtau.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...