रामायण 7.83 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←उत्तर काण्ड

←अध्याय 83→

[rm-7-83] • 16 श्लोकाः

तत् सर्वम् अखिलेनाशु प्रस्थाप्य भरताग्रजः। हयं लक्ष्मणसंपन्नं कृष्णसारं मुमोच ह।

tat sarvam akhilenāśu prasthāpya bharatāgrajaḥ. hayaṃ lakṣmaṇasaṃpannaṃ kṛṣṇasāraṃ mumoca ha.

ऋत्विग्भिर् लक्ष्मणं सार्धम् अश्वे च विनियुज्य सः। ततो ऽभ्यगच्छत् काकुत्स्थः सह सैन्येन नैमिषम्।

ṛtvigbhir lakṣmaṇaṃ sārdham aśve ca viniyujya saḥ. tato 'bhyagacchat kākutsthaḥ saha sainyena naimiṣam.

यज्ञवाटं महाबाहुर् दृष्ट्वा परमम् अद्भुतम्। प्रहर्षम् अतुलं लेभे श्रीमान् इति च सो ऽब्रवीत्।

yajñavāṭaṃ mahābāhur dṛṣṭvā paramam adbhutam. praharṣam atulaṃ lebhe śrīmān iti ca so 'bravīt.

नैमिषे वसतस् तस्य सर्व एव नराधिपाः। आजग्मुः सर्वराष्ट्रेभ्यस् तान् रामः प्रत्यपूजयत्।

naimiṣe vasatas tasya sarva eva narādhipāḥ. ājagmuḥ sarvarāṣṭrebhyas tān rāmaḥ pratyapūjayat.

उपकार्यान् महार्हांश् च पार्थिवानां महात्मनाम्। सानुगानां नरश्रेष्ठो व्यादिदेश महाद्युतिः।

upakāryān mahārhāṃś ca pārthivānāṃ mahātmanām. sānugānāṃ naraśreṣṭho vyādideśa mahādyutiḥ.

अन्नपानानि वस्त्राणि सानुगानां महात्मनाम्। भरतः संददाव् आशु शत्रुघ्नसहितस् तदा।

annapānāni vastrāṇi sānugānāṃ mahātmanām. bharataḥ saṃdadāv āśu śatrughnasahitas tadā.

वानराश् च महात्मानः सुग्रीवसहितास् तदा। विप्राणां प्रणताः सर्वे चक्रिरे परिवेषणम्।

vānarāś ca mahātmānaḥ sugrīvasahitās tadā. viprāṇāṃ praṇatāḥ sarve cakrire pariveṣaṇam.

विभीषणश् च रक्षोभिः स्रग्विभिर् बहुभिर् वृतः। ऋषीणाम् उग्रतपसां किंकरः पर्युपस्थितः।

vibhīṣaṇaś ca rakṣobhiḥ sragvibhir bahubhir vṛtaḥ. ṛṣīṇām ugratapasāṃ kiṃkaraḥ paryupasthitaḥ.

एवं सुविहितो यज्ञो हयमेधो ऽभ्यवर्तत। लक्ष्मणेनाभिगुप्ता च हयचर्या प्रवर्तिता।

evaṃ suvihito yajño hayamedho 'bhyavartata. lakṣmaṇenābhiguptā ca hayacaryā pravartitā.

नान्यः शब्दो ऽभवत् तत्र हयमेधे महात्मनः। छन्दतो देहि विस्रब्धो यावत् तुष्यन्ति याचकाः। तावद् वानररक्षोभिर् दत्तम् एवाभ्यदृश्यत।

nānyaḥ śabdo 'bhavat tatra hayamedhe mahātmanaḥ. chandato dehi visrabdho yāvat tuṣyanti yācakāḥ. tāvad vānararakṣobhir dattam evābhyadṛśyata.

न कश् चिन् मलिनस् तत्र दीनो वाप्य् अथ वा कृशः। तस्मिन् यज्ञवरे राज्ञो हृष्टपुष्टजनावृते।

na kaś cin malinas tatra dīno vāpy atha vā kṛśaḥ. tasmin yajñavare rājño hṛṣṭapuṣṭajanāvṛte.

ये च तत्र महात्मानो मुनयश् चिरजीविनः। नास्मरंस् तादृशं यज्ञं दानौघसमलंकृतम्।

ye ca tatra mahātmāno munayaś cirajīvinaḥ. nāsmaraṃs tādṛśaṃ yajñaṃ dānaughasamalaṃkṛtam.

रजतानां सुवर्णानां रत्नानाम् अथ वाससाम्। अनिशं दीयमानानां नान्तः समुपदृश्यते।

rajatānāṃ suvarṇānāṃ ratnānām atha vāsasām. aniśaṃ dīyamānānāṃ nāntaḥ samupadṛśyate.

न शक्रस्य न सोमस्य यमस्य वरुणस्य वा। ईदृशो दृष्टपूर्वो न एवम् ऊचुस् तपोधनाः।

na śakrasya na somasya yamasya varuṇasya vā. īdṛśo dṛṣṭapūrvo na evam ūcus tapodhanāḥ.

सर्वत्र वानरास् तस्थुः सर्वत्रैव च राक्षसाः। वासो धनानि कामिभ्यः पूर्णहस्ता ददुर् भृशम्।

sarvatra vānarās tasthuḥ sarvatraiva ca rākṣasāḥ. vāso dhanāni kāmibhyaḥ pūrṇahastā dadur bhṛśam.

ईदृशो राजसिंहस्य यज्ञः सर्वगुणान्वितः। संवत्सरम् अथो साग्रं वर्तते न च हीयते।

īdṛśo rājasiṃhasya yajñaḥ sarvaguṇānvitaḥ. saṃvatsaram atho sāgraṃ vartate na ca hīyate.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...