रामायण 7.47 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←उत्तर काण्ड

←अध्याय 47→

[rm-7-47] • 18 श्लोकाः

लक्ष्मणस्य वचः श्रुत्वा दारुणं जनकात्मजा। परं विषादम् आगम्य वैदेही निपपात ह।

lakṣmaṇasya vacaḥ śrutvā dāruṇaṃ janakātmajā. paraṃ viṣādam āgamya vaidehī nipapāta ha.

सा मुहूर्तम् इवासंज्ञा बाष्पव्याकुलितेक्षणा। लक्ष्मणं दीनया वाचा उवाच जनकात्मजा।

sā muhūrtam ivāsaṃjñā bāṣpavyākulitekṣaṇā. lakṣmaṇaṃ dīnayā vācā uvāca janakātmajā.

मामिकेयं तनुर् नूनं सृष्टा दुःखाय लक्ष्मण। धात्रा यस्यास् तथा मे ऽद्य दुःखमूर्तिः प्रदृश्यते।

māmikeyaṃ tanur nūnaṃ sṛṣṭā duḥkhāya lakṣmaṇa. dhātrā yasyās tathā me 'dya duḥkhamūrtiḥ pradṛśyate.

किं नु पापं कृतं पूर्वं को वा दारैर् वियोजितः। याहं शुद्धसमाचारा त्यक्ता नृपतिना सती।

kiṃ nu pāpaṃ kṛtaṃ pūrvaṃ ko vā dārair viyojitaḥ. yāhaṃ śuddhasamācārā tyaktā nṛpatinā satī.

पुराहम् आश्रमे वासं रामपादानुवर्तिनी। अनुरुध्यापि सौमित्रे दुःखे विपरिवर्तिनी।

purāham āśrame vāsaṃ rāmapādānuvartinī. anurudhyāpi saumitre duḥkhe viparivartinī.

सा कथं ह्य् आश्रमे सौम्य वत्स्यामि विजनीकृता। आख्यास्यामि च कस्याहं दुःखं दुःखपरायणा।

sā kathaṃ hy āśrame saumya vatsyāmi vijanīkṛtā. ākhyāsyāmi ca kasyāhaṃ duḥkhaṃ duḥkhaparāyaṇā.

किं च वक्ष्यामि मुनिषु किं मयापकृतं नृपे। कस्मिन् वा कारणे त्यक्ता राघवेण महात्मना।

kiṃ ca vakṣyāmi muniṣu kiṃ mayāpakṛtaṃ nṛpe. kasmin vā kāraṇe tyaktā rāghaveṇa mahātmanā.

न खल्व् अद्यैव सौमित्रे जीवितं जाह्नवीजले। त्यजेयं राजवंशस् तु भर्तुर् मे परिहास्यते।

na khalv adyaiva saumitre jīvitaṃ jāhnavījale. tyajeyaṃ rājavaṃśas tu bhartur me parihāsyate.

यथाज्ञां कुरु सौमित्रे त्यज मां दुःखभागिनीम्। निदेशे स्थीयतां राज्ञः शृणु चेदं वचो मम।

yathājñāṃ kuru saumitre tyaja māṃ duḥkhabhāginīm. nideśe sthīyatāṃ rājñaḥ śṛṇu cedaṃ vaco mama.

श्वश्रूणाम् अविशेषेण प्राञ्जलिः प्रग्रहेण च। शिरसा वन्द्य चरणौ कुशलं ब्रूहि पार्थिवम्।

śvaśrūṇām aviśeṣeṇa prāñjaliḥ pragraheṇa ca. śirasā vandya caraṇau kuśalaṃ brūhi pārthivam.

यथा भ्रातृषु वर्तेथास् तथा पौरेषु नित्यदा। परमो ह्य् एष धर्मः स्याद् एषा कीर्तिर् अनुत्तमा।

yathā bhrātṛṣu vartethās tathā paureṣu nityadā. paramo hy eṣa dharmaḥ syād eṣā kīrtir anuttamā.

यत् त्वं पौरजनं राजन् धर्मेण समवाप्नुयाः। अहं तु नानुशोचामि स्वशरीरं नरर्षभ। यथापवादं पौराणां तथैव रघुनन्दन।

yat tvaṃ paurajanaṃ rājan dharmeṇa samavāpnuyāḥ. ahaṃ tu nānuśocāmi svaśarīraṃ nararṣabha. yathāpavādaṃ paurāṇāṃ tathaiva raghunandana.

एवं ब्रुवन्त्यां सीतायां लक्ष्मणो दीनचेतनः। शिरसा धरणीं गत्वा व्याहर्तुं न शशाक ह।

evaṃ bruvantyāṃ sītāyāṃ lakṣmaṇo dīnacetanaḥ. śirasā dharaṇīṃ gatvā vyāhartuṃ na śaśāka ha.

प्रदक्षिणं च कृत्वा स रुदन्न् एव महास्वनम्। आरुरोह पुनर् नावं नाविकं चाभ्यचोदयत्।

pradakṣiṇaṃ ca kṛtvā sa rudann eva mahāsvanam. āruroha punar nāvaṃ nāvikaṃ cābhyacodayat.

स गत्वा चोत्तरं कूलं शोकभारसमन्वितः। संमूढ इव दुःखेन रथम् अध्यारुहद् द्रुतम्।

sa gatvā cottaraṃ kūlaṃ śokabhārasamanvitaḥ. saṃmūḍha iva duḥkhena ratham adhyāruhad drutam.

मुहुर् मुहुर् अपावृत्य दृष्ट्वा सीताम् अनाथवत्। वेष्टन्तीं परतीरस्थां लक्ष्मणः प्रययाव् अथ।

muhur muhur apāvṛtya dṛṣṭvā sītām anāthavat. veṣṭantīṃ paratīrasthāṃ lakṣmaṇaḥ prayayāv atha.

दूरस्थं रथम् आलोक्य लक्ष्मणं च मुहुर् मुहुः। निरीक्षमाणाम् उद्विग्नां सीतां शोकः समाविशत्।

dūrasthaṃ ratham ālokya lakṣmaṇaṃ ca muhur muhuḥ. nirīkṣamāṇām udvignāṃ sītāṃ śokaḥ samāviśat.

सा दुःखभारावनता तपस्विनी यशोधरा नाथम् अपश्यती सती। रुरोद सा बर्हिणनादिते वने महास्वनं दुःखपरायणा सती।

sā duḥkhabhārāvanatā tapasvinī yaśodharā nātham apaśyatī satī. ruroda sā barhiṇanādite vane mahāsvanaṃ duḥkhaparāyaṇā satī.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...