रामायण 7.1 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←उत्तर काण्ड

अध्याय 1→

[rm-7-1] • 27 श्लोकाः

प्राप्तराज्यस्य रामस्य राक्षसानां वधे कृते। आजग्मुर् ऋषयः सर्वे राघवं प्रतिनन्दितुम्।

prāptarājyasya rāmasya rākṣasānāṃ vadhe kṛte. ājagmur ṛṣayaḥ sarve rāghavaṃ pratinanditum.

कौशिको ऽथ यवक्रीतो रैभ्यश् च्यवन एव च। कण्वो मेधातिथेः पुत्रः पूर्वस्यां दिशि ये श्रिताः।

kauśiko 'tha yavakrīto raibhyaś cyavana eva ca. kaṇvo medhātitheḥ putraḥ pūrvasyāṃ diśi ye śritāḥ.

स्वस्त्यात्रेयश् च भगवान् नमुचिः प्रमुचुस् तथा। आजग्मुस् ते सहागस्त्या ये श्रिता दक्षिणां दिशम्।

svastyātreyaś ca bhagavān namuciḥ pramucus tathā. ājagmus te sahāgastyā ye śritā dakṣiṇāṃ diśam.

पृषद्गुः कवषो धौम्यो रौद्रेयश् च महान् ऋषिः। ते ऽप्य् आजग्मुः सशिष्या वै ये श्रिताः पश्चिमां दिशम्।

pṛṣadguḥ kavaṣo dhaumyo raudreyaś ca mahān ṛṣiḥ. te 'py ājagmuḥ saśiṣyā vai ye śritāḥ paścimāṃ diśam.

वसिष्ठः कश्यपो ऽथात्रिर् विश्वामित्रो ऽथ गौतमः। जमदग्निर् भरद्वाजस् ते ऽपि सप्तमहर्षयः।

vasiṣṭhaḥ kaśyapo 'thātrir viśvāmitro 'tha gautamaḥ. jamadagnir bharadvājas te 'pi saptamaharṣayaḥ.

संप्राप्यैते महात्मानो राघवस्य निवेशनम्। विष्ठिताः प्रतिहारार्थं हुताशनसमप्रभाः।

saṃprāpyaite mahātmāno rāghavasya niveśanam. viṣṭhitāḥ pratihārārthaṃ hutāśanasamaprabhāḥ.

प्रतिहारस् ततस् तूर्णम् अगस्त्यवचनाद् अथ। समीपं राघवस्याशु प्रविवेश महात्मनः।

pratihāras tatas tūrṇam agastyavacanād atha. samīpaṃ rāghavasyāśu praviveśa mahātmanaḥ.

स रामं दृश्य सहसा पूर्णचन्द्रसमद्युतिम्। अगस्त्यं कथयाम् आस संप्रातम् ऋषिभिः सह।

sa rāmaṃ dṛśya sahasā pūrṇacandrasamadyutim. agastyaṃ kathayām āsa saṃprātam ṛṣibhiḥ saha.

श्रुत्वा प्राप्तान् मुनींस् तांस् तु बालसूर्यसमप्रभान्। तदोवाच नृपो द्वाःस्थं प्रवेशय यथासुखम्।

śrutvā prāptān munīṃs tāṃs tu bālasūryasamaprabhān. tadovāca nṛpo dvāḥsthaṃ praveśaya yathāsukham.

दृष्ट्वा प्राप्तान् मुनींस् तांस् तु प्रत्युत्थाय कृताञ्जलिः। रामो ऽभिवाद्य प्रयत आसनान्य् आदिदेश ह।

dṛṣṭvā prāptān munīṃs tāṃs tu pratyutthāya kṛtāñjaliḥ. rāmo 'bhivādya prayata āsanāny ādideśa ha.

तेषु काञ्चनचित्रेषु स्वास्तीर्णेषु सुखेषु च। यथार्हम् उपविष्टास् ते आसनेष्व् ऋषिपुंगवाः।

teṣu kāñcanacitreṣu svāstīrṇeṣu sukheṣu ca. yathārham upaviṣṭās te āsaneṣv ṛṣipuṃgavāḥ.

रामेण कुशलं पृष्टाः सशिष्याः सपुरोगमाः। महर्षयो वेदविदो रामं वचनम् अब्रुवन्।

rāmeṇa kuśalaṃ pṛṣṭāḥ saśiṣyāḥ sapurogamāḥ. maharṣayo vedavido rāmaṃ vacanam abruvan.

कुशलं नो महाबाहो सर्वत्र रघुनन्दन। त्वां तु दिष्ट्या कुशलिनं पश्यामो हतशात्रवम्।

kuśalaṃ no mahābāho sarvatra raghunandana. tvāṃ tu diṣṭyā kuśalinaṃ paśyāmo hataśātravam.

न हि भारः स ते राम रावणो राक्षसेश्वरः। सधनुस् त्वं हि लोकांस् त्रीन् विजयेथा न संशयः।

na hi bhāraḥ sa te rāma rāvaṇo rākṣaseśvaraḥ. sadhanus tvaṃ hi lokāṃs trīn vijayethā na saṃśayaḥ.

दिष्ट्या त्वया हतो राम रावणः पुत्रपौत्रवान्। दिष्ट्या विजयिनं त्वाद्य पश्यामः सह भार्यया।

diṣṭyā tvayā hato rāma rāvaṇaḥ putrapautravān. diṣṭyā vijayinaṃ tvādya paśyāmaḥ saha bhāryayā.

दिष्ट्या प्रहस्तो विकटो विरूपाक्षो महोदरः। अकम्पनश् च दुर्धर्षो निहतास् ते निशाचराः।

diṣṭyā prahasto vikaṭo virūpākṣo mahodaraḥ. akampanaś ca durdharṣo nihatās te niśācarāḥ.

यस्य प्रमाणाद् विपुलं प्रमाणं नेह विद्यते। दिष्ट्या ते समरे राम कुम्भकर्णो निपातितः।

yasya pramāṇād vipulaṃ pramāṇaṃ neha vidyate. diṣṭyā te samare rāma kumbhakarṇo nipātitaḥ.

दिष्ट्या त्वं राक्षसेन्द्रेण द्वन्द्वयुद्धम् उपागतः। देवतानाम् अवध्येन विजयं प्राप्तवान् असि।

diṣṭyā tvaṃ rākṣasendreṇa dvandvayuddham upāgataḥ. devatānām avadhyena vijayaṃ prāptavān asi.

संख्ये तस्य न किं चित् तु रावणस्य पराभवः। द्वन्द्वयुद्धम् अनुप्राप्तो दिष्ट्या ते रावणिर् हतः।

saṃkhye tasya na kiṃ cit tu rāvaṇasya parābhavaḥ. dvandvayuddham anuprāpto diṣṭyā te rāvaṇir hataḥ.

दिष्ट्या तस्य महाबाहो कालस्येवाभिधावतः। मुक्तः सुररिपोर् वीर प्राप्तश् च विजयस् त्वया।

diṣṭyā tasya mahābāho kālasyevābhidhāvataḥ. muktaḥ suraripor vīra prāptaś ca vijayas tvayā.

विस्मयस् त्व् एष नः सौम्य संश्रुत्येन्द्रजितं हतम्। अवध्यः सर्वभूतानां महामायाधरो युधि।

vismayas tv eṣa naḥ saumya saṃśrutyendrajitaṃ hatam. avadhyaḥ sarvabhūtānāṃ mahāmāyādharo yudhi.

दत्त्वा पुण्याम् इमां वीर सौम्याम् अभयदक्षिणाम्। दिष्ट्या वर्धसि काकुत्स्थ जयेनामित्रकर्शन।

dattvā puṇyām imāṃ vīra saumyām abhayadakṣiṇām. diṣṭyā vardhasi kākutstha jayenāmitrakarśana.

श्रुत्वा तु वचनं तेषाम् ऋषीणां भावितात्मनाम्। विस्मयं परमं गत्वा रामः प्राञ्जलिर् अब्रवीत्।

śrutvā tu vacanaṃ teṣām ṛṣīṇāṃ bhāvitātmanām. vismayaṃ paramaṃ gatvā rāmaḥ prāñjalir abravīt.

भवन्तः कुम्भकर्णं च रावणं च निशाचरम्। अतिक्रम्य महावीर्यौ किं प्रशंसथ रावणिम्।

bhavantaḥ kumbhakarṇaṃ ca rāvaṇaṃ ca niśācaram. atikramya mahāvīryau kiṃ praśaṃsatha rāvaṇim.

महोदरं प्रहस्तं च विरूपाक्षं च राक्षसं। अतिक्रम्य महावीर्यान् किं प्रशंसथ रावणिम्।

mahodaraṃ prahastaṃ ca virūpākṣaṃ ca rākṣasaṃ. atikramya mahāvīryān kiṃ praśaṃsatha rāvaṇim.

कीदृशो वै प्रभावो ऽस्य किं बलं कः पराक्रमः। केन वा कारणेनैष रावणाद् अतिरिच्यते।

kīdṛśo vai prabhāvo 'sya kiṃ balaṃ kaḥ parākramaḥ. kena vā kāraṇenaiṣa rāvaṇād atiricyate.

शक्यं यदि मया श्रोतुं न खल्व् आज्ञापयामि वः। यदि गुह्यं न चेद् वक्तुं श्रोतुम् इच्छामि कथ्यताम्। कथं शक्रो जितस् तेन कथं लब्धवरश् च सः।

śakyaṃ yadi mayā śrotuṃ na khalv ājñāpayāmi vaḥ. yadi guhyaṃ na ced vaktuṃ śrotum icchāmi kathyatām. kathaṃ śakro jitas tena kathaṃ labdhavaraś ca saḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...