रामायण 6.3 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←युद्ध काण्ड→

←अध्याय 3→

[rm-6-3] • 32 श्लोकाः

सुग्रीवस्य वचः श्रुत्वा हेतुमत् परमार्थवित्। प्रतिजग्राह काकुत्स्थो हनूमन्तम् अथाब्रवीत्।

sugrīvasya vacaḥ śrutvā hetumat paramārthavit. pratijagrāha kākutstho hanūmantam athābravīt.

तरसा सेतुबन्धेन सागरोच्छोषणेन वा। सर्वथा सुसमर्थो ऽस्मि सागरस्यास्य लङ्घने।

tarasā setubandhena sāgarocchoṣaṇena vā. sarvathā susamartho 'smi sāgarasyāsya laṅghane.

कति दुर्गाणि दुर्गाया लङ्कायास् तद् ब्रवीहि मे। ज्ञातुम् इच्छामि तत् सर्वं दर्शनाद् इव वानर।

kati durgāṇi durgāyā laṅkāyās tad bravīhi me. jñātum icchāmi tat sarvaṃ darśanād iva vānara.

बलस्य परिमाणं च द्वारदुर्गक्रियाम् अपि। गुप्ति कर्म च लङ्काया रक्षसां सदनानि च।

balasya parimāṇaṃ ca dvāradurgakriyām api. gupti karma ca laṅkāyā rakṣasāṃ sadanāni ca.

यथासुखं यथावच् च लङ्कायाम् असि दृष्टवान्। सरम् आचक्ष्व तत्त्वेन सर्वथा कुशलो ह्य् असि।

yathāsukhaṃ yathāvac ca laṅkāyām asi dṛṣṭavān. saram ācakṣva tattvena sarvathā kuśalo hy asi.

श्रुत्वा रामस्य वचनं हनूमान् मारुतात्मजः। वाक्यं वाक्यविदां श्रेष्ठो रामं पुनर् अथाब्रवीत्।

śrutvā rāmasya vacanaṃ hanūmān mārutātmajaḥ. vākyaṃ vākyavidāṃ śreṣṭho rāmaṃ punar athābravīt.

श्रूयतां सर्वम् आख्यास्ये दुर्गकर्मविधानतः। गुप्ता पुरी यथा लङ्का रक्षिता च यथा बलैः।

śrūyatāṃ sarvam ākhyāsye durgakarmavidhānataḥ. guptā purī yathā laṅkā rakṣitā ca yathā balaiḥ.

परां समृद्धिं लङ्कायाः सागरस्य च भीमताम्। विभागं च बलौघस्य निर्देशं वाहनस्य च।

parāṃ samṛddhiṃ laṅkāyāḥ sāgarasya ca bhīmatām. vibhāgaṃ ca balaughasya nirdeśaṃ vāhanasya ca.

प्रहृष्टा मुदिता लङ्का मत्तद्विपसमाकुला। महती रथसंपूर्णा रक्षोगणसमाकुला।

prahṛṣṭā muditā laṅkā mattadvipasamākulā. mahatī rathasaṃpūrṇā rakṣogaṇasamākulā.

दृढबद्धकवाटानि महापरिघवन्ति च। द्वाराणि विपुलान्य् अस्याश् चत्वारि सुमहान्ति च।

dṛḍhabaddhakavāṭāni mahāparighavanti ca. dvārāṇi vipulāny asyāś catvāri sumahānti ca.

वप्रेषूपलयन्त्राणि बलवन्ति महान्ति च। आगतं परसैन्यं तैस् तत्र प्रतिनिवार्यते।

vapreṣūpalayantrāṇi balavanti mahānti ca. āgataṃ parasainyaṃ tais tatra pratinivāryate.

द्वारेषु संस्कृता भीमाः कालायसमयाः शिताः। शतशो रोचिता वीरैः शतघ्न्यो रक्षसां गणैः।

dvāreṣu saṃskṛtā bhīmāḥ kālāyasamayāḥ śitāḥ. śataśo rocitā vīraiḥ śataghnyo rakṣasāṃ gaṇaiḥ.

सौवर्णश् च महांस् तस्याः प्राकारो दुष्प्रधर्षणः। मणिविद्रुमवैदूर्यमुक्ताविचरितान्तरः।

sauvarṇaś ca mahāṃs tasyāḥ prākāro duṣpradharṣaṇaḥ. maṇividrumavaidūryamuktāvicaritāntaraḥ.

सर्वतश् च महाभीमाः शीततोया महाशुभाः। अगाधा ग्राहवत्यश् च परिखा मीनसेविताः।

sarvataś ca mahābhīmāḥ śītatoyā mahāśubhāḥ. agādhā grāhavatyaś ca parikhā mīnasevitāḥ.

द्वारेषु तासां चत्वारः संक्रमाः परमायताः। यन्त्रैर् उपेता बहुभिर् महद्भिर् दृढसंधिभिः।

dvāreṣu tāsāṃ catvāraḥ saṃkramāḥ paramāyatāḥ. yantrair upetā bahubhir mahadbhir dṛḍhasaṃdhibhiḥ.

त्रायन्ते संक्रमास् तत्र परसैन्यागमे सति। यन्त्रैस् तैर् अवकीर्यन्ते परिखासु समन्ततः।

trāyante saṃkramās tatra parasainyāgame sati. yantrais tair avakīryante parikhāsu samantataḥ.

एकस् त्व् अकम्प्यो बलवान् संक्रमः सुमहादृढः। काञ्चनैर् बहुभिः स्तम्भैर् वेदिकाभिश् च शोभितः।

ekas tv akampyo balavān saṃkramaḥ sumahādṛḍhaḥ. kāñcanair bahubhiḥ stambhair vedikābhiś ca śobhitaḥ.

स्वयं प्रकृतिसंपन्नो युयुत्सू राम रावणः। उत्थितश् चाप्रमत्तश् च बलानाम् अनुदर्शने।

svayaṃ prakṛtisaṃpanno yuyutsū rāma rāvaṇaḥ. utthitaś cāpramattaś ca balānām anudarśane.

लङ्का पुरी निरालम्बा देवदुर्गा भयावहा। नादेयं पार्वतं वन्यं कृत्रिमं च चतुर्विधम्।

laṅkā purī nirālambā devadurgā bhayāvahā. nādeyaṃ pārvataṃ vanyaṃ kṛtrimaṃ ca caturvidham.

स्थिता पारे समुद्रस्य दूरपारस्य राघव। नौपथश् चापि नास्त्य् अत्र निरादेशश् च सर्वतः।

sthitā pāre samudrasya dūrapārasya rāghava. naupathaś cāpi nāsty atra nirādeśaś ca sarvataḥ.

शैलाग्रे रचिता दुर्गा सा पूर् देवपुरोपमा। वाजिवारणसंपूर्णा लङ्का परमदुर्जया।

śailāgre racitā durgā sā pūr devapuropamā. vājivāraṇasaṃpūrṇā laṅkā paramadurjayā.

परिघाश् च शतघ्न्यश् च यन्त्राणि विविधानि च। शोभयन्ति पुरीं लङ्कां रावणस्य दुरात्मनः।

parighāś ca śataghnyaś ca yantrāṇi vividhāni ca. śobhayanti purīṃ laṅkāṃ rāvaṇasya durātmanaḥ.

अयुतं रक्षसाम् अत्र पश्चिमद्वारम् आश्रितम्। शूलहस्ता दुराधर्षाः सर्वे खड्गाग्रयोधिनः।

ayutaṃ rakṣasām atra paścimadvāram āśritam. śūlahastā durādharṣāḥ sarve khaḍgāgrayodhinaḥ.

नियुतं रक्षसाम् अत्र दक्षिणद्वारम् आश्रितम्। चतुरङ्गेण सैन्येन योधास् तत्राप्य् अनुत्तमाः।

niyutaṃ rakṣasām atra dakṣiṇadvāram āśritam. caturaṅgeṇa sainyena yodhās tatrāpy anuttamāḥ.

प्रयुतं रक्षसाम् अत्र पूर्वद्वारं समाश्रितम्। चर्मखड्गधराः सर्वे तथा सर्वास्त्रकोविदाः।

prayutaṃ rakṣasām atra pūrvadvāraṃ samāśritam. carmakhaḍgadharāḥ sarve tathā sarvāstrakovidāḥ.

अर्बुदं रक्षसाम् अत्र उत्तरद्वारम् आश्रितम्। रथिनश् चाश्ववाहाश् च कुलपुत्राः सुपूजिताः।

arbudaṃ rakṣasām atra uttaradvāram āśritam. rathinaś cāśvavāhāś ca kulaputrāḥ supūjitāḥ.

शतं शतसहस्राणां मध्यमं गुल्मम् आश्रितम्। यातुधाना दुराधर्षाः साग्रकोटिश् च रक्षसाम्।

śataṃ śatasahasrāṇāṃ madhyamaṃ gulmam āśritam. yātudhānā durādharṣāḥ sāgrakoṭiś ca rakṣasām.

ते मया संक्रमा भग्नाः परिखाश् चावपूरिताः। दग्धा च नगरी लङ्का प्राकाराश् चावसादिताः।

te mayā saṃkramā bhagnāḥ parikhāś cāvapūritāḥ. dagdhā ca nagarī laṅkā prākārāś cāvasāditāḥ.

येन केन तु मार्गेण तराम वरुणालयम्। हतेति नगरी लङ्कां वानरैर् अवधार्यताम्।

yena kena tu mārgeṇa tarāma varuṇālayam. hateti nagarī laṅkāṃ vānarair avadhāryatām.

अङ्गदो द्विविदो मैन्दो जाम्बवान् पनसो नलः। नीलः सेनापतिश् चैव बलशेषेण किं तव।

aṅgado dvivido maindo jāmbavān panaso nalaḥ. nīlaḥ senāpatiś caiva balaśeṣeṇa kiṃ tava.

प्लवमाना हि गत्वा तां रावणस्य महापुरीम्। सप्रकारां सभवनाम् आनयिष्यन्ति मैथिलीम्।

plavamānā hi gatvā tāṃ rāvaṇasya mahāpurīm. saprakārāṃ sabhavanām ānayiṣyanti maithilīm.

एवम् आज्ञापय क्षिप्रं बलानां सर्वसंग्रहम्। मुहूर्तेन तु युक्तेन प्रस्थानम् अभिरोचय।

evam ājñāpaya kṣipraṃ balānāṃ sarvasaṃgraham. muhūrtena tu yuktena prasthānam abhirocaya.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...