रामायण 6.16 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←युद्ध काण्ड→

←अध्याय 16→

[rm-6-16] • 29 श्लोकाः

सबले सागरं तीर्णे रामे दशरथात्मजे। अमात्यौ रावणः श्रीमान् अब्रवीच् छुकसारणौ।

sabale sāgaraṃ tīrṇe rāme daśarathātmaje. amātyau rāvaṇaḥ śrīmān abravīc chukasāraṇau.

समग्रं सागरं तीर्णं दुस्तरं वानरं बलम्। अभूतपूर्वं रामेण सागरे सेतुबन्धनम्।

samagraṃ sāgaraṃ tīrṇaṃ dustaraṃ vānaraṃ balam. abhūtapūrvaṃ rāmeṇa sāgare setubandhanam.

सागरे सेतुबन्धं तु न श्रद्दध्यां कथं चन। अवश्यं चापि संख्येयं तन् मया वानरं बलम्।

sāgare setubandhaṃ tu na śraddadhyāṃ kathaṃ cana. avaśyaṃ cāpi saṃkhyeyaṃ tan mayā vānaraṃ balam.

भवन्तौ वानरं सैन्यं प्रविश्यानुपलक्षितौ। परिमाणं च वीर्यं च ये च मुख्याः प्लवंगमाः।

bhavantau vānaraṃ sainyaṃ praviśyānupalakṣitau. parimāṇaṃ ca vīryaṃ ca ye ca mukhyāḥ plavaṃgamāḥ.

मन्त्रिणो ये च रामस्य सुग्रीवस्य च संमताः। ये पूर्वम् अभिवर्तन्ते ये च शूराः प्लवंगमाः।

mantriṇo ye ca rāmasya sugrīvasya ca saṃmatāḥ. ye pūrvam abhivartante ye ca śūrāḥ plavaṃgamāḥ.

स च सेतुर् यथा बद्धः सागरे सलिलार्णवे। निवेशश् च यथा तेषां वानराणां महात्मनाम्।

sa ca setur yathā baddhaḥ sāgare salilārṇave. niveśaś ca yathā teṣāṃ vānarāṇāṃ mahātmanām.

रामस्य व्यवसायं च वीर्यं प्रहरणानि च। लक्ष्मणस्य च वीरस्य तत्त्वतो ज्ञातुम् अर्हथ।

rāmasya vyavasāyaṃ ca vīryaṃ praharaṇāni ca. lakṣmaṇasya ca vīrasya tattvato jñātum arhatha.

कश् च सेनापतिस् तेषां वानराणां महौजसाम्। एतज् ज्ञात्वा यथातत्त्वं शीघ्रम् अगन्तुम् अर्हथः।

kaś ca senāpatis teṣāṃ vānarāṇāṃ mahaujasām. etaj jñātvā yathātattvaṃ śīghram agantum arhathaḥ.

इति प्रतिसमादिष्टौ राक्षसौ शुकसारणौ। हरिरूपधरौ वीरौ प्रविष्टौ वानरं बलम्।

iti pratisamādiṣṭau rākṣasau śukasāraṇau. harirūpadharau vīrau praviṣṭau vānaraṃ balam.

ततस् तद् वानरं सैन्यम् अचिन्त्यं लोमहर्षणम्। संख्यातुं नाध्यगच्छेतां तदा तौ शुकसारणौ।

tatas tad vānaraṃ sainyam acintyaṃ lomaharṣaṇam. saṃkhyātuṃ nādhyagacchetāṃ tadā tau śukasāraṇau.

तत् स्थितं पर्वताग्रेषु निर्दरेषु गुहासु च। समुद्रस्य च तीरेषु वनेषूपवनेषु च।

tat sthitaṃ parvatāgreṣu nirdareṣu guhāsu ca. samudrasya ca tīreṣu vaneṣūpavaneṣu ca.

तरमाणं च तीर्णं च तर्तुकामं च सर्वशः। निविष्टं निविशच् चैव भीमनादं महाबलम्।

taramāṇaṃ ca tīrṇaṃ ca tartukāmaṃ ca sarvaśaḥ. niviṣṭaṃ niviśac caiva bhīmanādaṃ mahābalam.

तौ ददर्श महातेजाः प्रच्छन्नौ च विभीषणः। आचचक्षे ऽथ रामाय गृहीत्वा शुकसारणौ। लङ्कायाः समनुप्राप्तौ चारौ परपुरंजयौ।

tau dadarśa mahātejāḥ pracchannau ca vibhīṣaṇaḥ. ācacakṣe 'tha rāmāya gṛhītvā śukasāraṇau. laṅkāyāḥ samanuprāptau cārau parapuraṃjayau.

तौ दृष्ट्वा व्यथितौ रामं निराशौ जीविते तदा। कृताञ्जलिपुटौ भीतौ वचनं चेदम् ऊचतुः।

tau dṛṣṭvā vyathitau rāmaṃ nirāśau jīvite tadā. kṛtāñjalipuṭau bhītau vacanaṃ cedam ūcatuḥ.

आवाम् इहागतौ सौम्य रावणप्रहिताव् उभौ। परिज्ञातुं बलं कृत्स्नं तवेदं रघुनन्दन।

āvām ihāgatau saumya rāvaṇaprahitāv ubhau. parijñātuṃ balaṃ kṛtsnaṃ tavedaṃ raghunandana.

तयोस् तद् वचनं श्रुत्वा रामो दशरथात्मजः। अब्रवीत् प्रहसन् वाक्यं सर्वभूतहिते रतः।

tayos tad vacanaṃ śrutvā rāmo daśarathātmajaḥ. abravīt prahasan vākyaṃ sarvabhūtahite rataḥ.

यदि दृष्टं बलं कृत्स्नं वयं वा सुसमीक्षिताः। यथोक्तं वा कृतं कार्यं छन्दतः प्रतिगम्यताम्।

yadi dṛṣṭaṃ balaṃ kṛtsnaṃ vayaṃ vā susamīkṣitāḥ. yathoktaṃ vā kṛtaṃ kāryaṃ chandataḥ pratigamyatām.

प्रविश्य नगरीं लङ्कां भवद्भ्यां धनदानुजः। वक्तव्यो रक्षसां राजा यथोक्तं वचनं मम।

praviśya nagarīṃ laṅkāṃ bhavadbhyāṃ dhanadānujaḥ. vaktavyo rakṣasāṃ rājā yathoktaṃ vacanaṃ mama.

यद् बलं च समाश्रित्य सीतां मे हृतवान् असि। तद् दर्शय यथाकामं ससैन्यः सहबान्धवः।

yad balaṃ ca samāśritya sītāṃ me hṛtavān asi. tad darśaya yathākāmaṃ sasainyaḥ sahabāndhavaḥ.

श्वःकाले नगरीं लङ्कां सप्राकारां सतोरणाम्। राक्षसं च बलं पश्य शरैर् विध्वंसितं मया।

śvaḥkāle nagarīṃ laṅkāṃ saprākārāṃ satoraṇām. rākṣasaṃ ca balaṃ paśya śarair vidhvaṃsitaṃ mayā.

घोरं रोषम् अहं मोक्ष्ये बलं धारय रावण। श्वःकाले वज्रवान् वज्रं दानवेष्व् इव वासवः।

ghoraṃ roṣam ahaṃ mokṣye balaṃ dhāraya rāvaṇa. śvaḥkāle vajravān vajraṃ dānaveṣv iva vāsavaḥ.

इति प्रतिसमादिष्टौ राक्षसौ शुकसारणौ। आगम्य नगरीं लङ्काम् अब्रूतां राक्षसाधिपम्।

iti pratisamādiṣṭau rākṣasau śukasāraṇau. āgamya nagarīṃ laṅkām abrūtāṃ rākṣasādhipam.

विभीषणगृहीतौ तु वधार्हौ राक्षसेश्वर। दृष्ट्वा धर्मात्मना मुक्तौ रामेणामिततेजसा।

vibhīṣaṇagṛhītau tu vadhārhau rākṣaseśvara. dṛṣṭvā dharmātmanā muktau rāmeṇāmitatejasā.

एकस्थानगता यत्र चत्वारः पुरुषर्षभाः। लोकपालोपमाः शूराः कृतास्त्रा दृढविक्रमाः।

ekasthānagatā yatra catvāraḥ puruṣarṣabhāḥ. lokapālopamāḥ śūrāḥ kṛtāstrā dṛḍhavikramāḥ.

रामो दाशरथिः श्रीमांल् लक्ष्मणश् च विभीषणः। सुग्रीवश् च महातेजा महेन्द्रसमविक्रमः।

rāmo dāśarathiḥ śrīmāṃl lakṣmaṇaś ca vibhīṣaṇaḥ. sugrīvaś ca mahātejā mahendrasamavikramaḥ.

एते शक्ताः पुरीं लङ्कां सप्राकारां सतोरणाम्। उत्पाट्य संक्रामयितुं सर्वे तिष्ठन्तु वानराः।

ete śaktāḥ purīṃ laṅkāṃ saprākārāṃ satoraṇām. utpāṭya saṃkrāmayituṃ sarve tiṣṭhantu vānarāḥ.

यादृशं तस्य रामस्य रूपं प्रहरणानि च। वधिष्यति पुरीं लङ्काम् एकस् तिष्ठन्तु ते त्रयः।

yādṛśaṃ tasya rāmasya rūpaṃ praharaṇāni ca. vadhiṣyati purīṃ laṅkām ekas tiṣṭhantu te trayaḥ.

रामलक्ष्मणगुप्ता सा सुग्रीवेण च वाहिनी। बभूव दुर्धर्षतरा सर्वैर् अपि सुरासुरैः।

rāmalakṣmaṇaguptā sā sugrīveṇa ca vāhinī. babhūva durdharṣatarā sarvair api surāsuraiḥ.

प्रहृष्टरूपा ध्वजिनी वनौकसां महात्मनां संप्रति योद्धुम् इच्छताम्। अलं विरोधेन शमो विधीयतां प्रदीयतां दाशरथाय मैथिली।

prahṛṣṭarūpā dhvajinī vanaukasāṃ mahātmanāṃ saṃprati yoddhum icchatām. alaṃ virodhena śamo vidhīyatāṃ pradīyatāṃ dāśarathāya maithilī.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...