रामायण 6.15 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←युद्ध काण्ड→

←अध्याय 15→

[rm-6-15] • 33 श्लोकाः

ततो मध्यात् समुद्रस्य सागरः स्वयम् उत्थितः। उदयन् हि महाशैलान् मेरोर् इव दिवाकरः। पन्नगैः सह दीप्तास्यैः समुद्रः प्रत्यदृश्यत।

tato madhyāt samudrasya sāgaraḥ svayam utthitaḥ. udayan hi mahāśailān meror iva divākaraḥ. pannagaiḥ saha dīptāsyaiḥ samudraḥ pratyadṛśyata.

स्निग्धवैदूर्यसंकाशो जाम्बूनदविभूषितः। रक्तमाल्याम्बरधरः पद्मपत्रनिभेक्षणः।

snigdhavaidūryasaṃkāśo jāmbūnadavibhūṣitaḥ. raktamālyāmbaradharaḥ padmapatranibhekṣaṇaḥ.

सागरः समतिक्रम्य पूर्वम् आमन्त्र्य वीर्यवान्। अब्रवीत् प्राञ्जलिर् वाक्यं राघवं शरपाणिनम्।

sāgaraḥ samatikramya pūrvam āmantrya vīryavān. abravīt prāñjalir vākyaṃ rāghavaṃ śarapāṇinam.

पृथिवी वायुर् आकाशम् आपो ज्योतिश् च राघवः। स्वभावे सौम्य तिष्ठन्ति शाश्वतं मार्गम् आश्रिताः।

pṛthivī vāyur ākāśam āpo jyotiś ca rāghavaḥ. svabhāve saumya tiṣṭhanti śāśvataṃ mārgam āśritāḥ.

तत् स्वभावो ममाप्य् एष यद् अगाधो ऽहम् अप्लवः। विकारस् तु भवेद् राध एतत् ते प्रवदाम्य् अहम्।

tat svabhāvo mamāpy eṣa yad agādho 'ham aplavaḥ. vikāras tu bhaved rādha etat te pravadāmy aham.

न कामान् न च लोभाद् वा न भयात् पार्थिवात्मज। ग्राहनक्राकुलजलं स्तम्भयेयं कथं चन।

na kāmān na ca lobhād vā na bhayāt pārthivātmaja. grāhanakrākulajalaṃ stambhayeyaṃ kathaṃ cana.

विधास्ये राम येनापि विषहिष्ये ह्य् अहं तथा। ग्राहा न प्रहरिष्यन्ति यावत् सेना तरिष्यति।

vidhāsye rāma yenāpi viṣahiṣye hy ahaṃ tathā. grāhā na prahariṣyanti yāvat senā tariṣyati.

अयं सौम्य नलो नाम तनुजो विश्वकर्मणः। पित्रा दत्तवरः श्रीमान् प्रतिमो विश्वकर्मणः।

ayaṃ saumya nalo nāma tanujo viśvakarmaṇaḥ. pitrā dattavaraḥ śrīmān pratimo viśvakarmaṇaḥ.

एष सेतुं महोत्साहः करोतु मयि वानरः। तम् अहं धारयिष्यामि तथा ह्य् एष यथा पिता।

eṣa setuṃ mahotsāhaḥ karotu mayi vānaraḥ. tam ahaṃ dhārayiṣyāmi tathā hy eṣa yathā pitā.

एवम् उक्त्वोदधिर् नष्टः समुत्थाय नलस् ततः। अब्रवीद् वानरश्रेष्ठो वाक्यं रामं महाबलः।

evam uktvodadhir naṣṭaḥ samutthāya nalas tataḥ. abravīd vānaraśreṣṭho vākyaṃ rāmaṃ mahābalaḥ.

अहं सेतुं करिष्यामि विस्तीर्णे वरुणालये। पितुः सामर्थ्यम् आस्थाय तत्त्वम् आह महोदधिः।

ahaṃ setuṃ kariṣyāmi vistīrṇe varuṇālaye. pituḥ sāmarthyam āsthāya tattvam āha mahodadhiḥ.

मम मातुर् वरो दत्तो मन्दरे विश्वकर्मणा। औरसस् तस्य पुत्रो ऽहं सदृशो विश्वकर्मणा।

mama mātur varo datto mandare viśvakarmaṇā. aurasas tasya putro 'haṃ sadṛśo viśvakarmaṇā.

न चाप्य् अहम् अनुक्तो वै प्रब्रूयाम् आत्मनो गुणान्। कामम् अद्यैव बध्नन्तु सेतुं वानरपुंगवाः।

na cāpy aham anukto vai prabrūyām ātmano guṇān. kāmam adyaiva badhnantu setuṃ vānarapuṃgavāḥ.

ततो निसृष्टरामेण सर्वतो हरियूथपाः। अभिपेतुर् महारण्यं हृष्टाः शतसहस्रशः।

tato nisṛṣṭarāmeṇa sarvato hariyūthapāḥ. abhipetur mahāraṇyaṃ hṛṣṭāḥ śatasahasraśaḥ.

ते नगान् नगसंकाशाः शाखामृगगणर्षभाः। बभञ्जुर् वानरास् तत्र प्रचकर्षुश् च सागरम्।

te nagān nagasaṃkāśāḥ śākhāmṛgagaṇarṣabhāḥ. babhañjur vānarās tatra pracakarṣuś ca sāgaram.

ते सालैश् चाश्वकर्णैश् च धवैर् वंशैश् च वानराः। कुटजैर् अर्जुनैस् तालैस् तिकलैस् तिमिशैर् अपि।

te sālaiś cāśvakarṇaiś ca dhavair vaṃśaiś ca vānarāḥ. kuṭajair arjunais tālais tikalais timiśair api.

बिल्वकैः सप्तपर्णैश् च कर्णिकारैश् च पुष्पितैः। चूतैश् चाशोकवृक्षैश् च सागरं समपूरयन्।

bilvakaiḥ saptaparṇaiś ca karṇikāraiś ca puṣpitaiḥ. cūtaiś cāśokavṛkṣaiś ca sāgaraṃ samapūrayan.

समूलांश् च विमूलांश् च पादपान् हरिसत्तमाः। इन्द्रकेतून् इवोद्यम्य प्रजह्रुर् हरयस् तरून्।

samūlāṃś ca vimūlāṃś ca pādapān harisattamāḥ. indraketūn ivodyamya prajahrur harayas tarūn.

प्रक्षिप्यमाणैर् अचलैः सहसा जलम् उद्धतम्। समुत्पतितम् आकाशम् अपासर्पत् ततस् ततः।

prakṣipyamāṇair acalaiḥ sahasā jalam uddhatam. samutpatitam ākāśam apāsarpat tatas tataḥ.

दशयोजनविस्तीर्णं शतयोजनम् आयतम्। नलश् चक्रे महासेतुं मध्ये नदनदीपतेः।

daśayojanavistīrṇaṃ śatayojanam āyatam. nalaś cakre mahāsetuṃ madhye nadanadīpateḥ.

शिलानां क्षिप्यमाणानां शैलानां तत्र पात्यताम्। बभूव तुमुलः शब्दस् तदा तस्मिन् महोदधौ।

śilānāṃ kṣipyamāṇānāṃ śailānāṃ tatra pātyatām. babhūva tumulaḥ śabdas tadā tasmin mahodadhau.

स नलेन कृतः सेतुः सागरे मकरालये। शुशुभे सुभगः श्रीमान् स्वातीपथ इवाम्बरे।

sa nalena kṛtaḥ setuḥ sāgare makarālaye. śuśubhe subhagaḥ śrīmān svātīpatha ivāmbare.

ततो देवाः सगन्धर्वाः सिद्धाश् च परमर्षयः।

tato devāḥ sagandharvāḥ siddhāś ca paramarṣayaḥ.

आप्लवन्तः प्लवन्तश् च गर्जन्तश् च प्लवंगमाः। तम् अचिन्त्यम् असह्यं च अद्भुतं लोमहर्षणम्। ददृशुः सर्वभूतानि सागरे सेतुबन्धनम्।

āplavantaḥ plavantaś ca garjantaś ca plavaṃgamāḥ. tam acintyam asahyaṃ ca adbhutaṃ lomaharṣaṇam. dadṛśuḥ sarvabhūtāni sāgare setubandhanam.

तानि कोटिसहस्राणि वानराणां महौजसाम्। बध्नन्तः सागरे सेतुं जग्मुः पारं महोदधेः।

tāni koṭisahasrāṇi vānarāṇāṃ mahaujasām. badhnantaḥ sāgare setuṃ jagmuḥ pāraṃ mahodadheḥ.

विशालः सुकृतः श्रीमान् सुभूमिः सुसमाहितः। अशोभत महासेतुः सीमन्त इव सागरे।

viśālaḥ sukṛtaḥ śrīmān subhūmiḥ susamāhitaḥ. aśobhata mahāsetuḥ sīmanta iva sāgare.

ततः परे समुद्रस्य गदापाणिर् विभीषणः। परेषाम् अभिघतार्थम् अतिष्ठत् सचिवैः सह।

tataḥ pare samudrasya gadāpāṇir vibhīṣaṇaḥ. pareṣām abhighatārtham atiṣṭhat sacivaiḥ saha.

अग्रतस् तस्य सैन्यस्य श्रीमान् रामः सलक्ष्मणः। जगाम धन्वी धर्मात्मा सुग्रीवेण समन्वितः।

agratas tasya sainyasya śrīmān rāmaḥ salakṣmaṇaḥ. jagāma dhanvī dharmātmā sugrīveṇa samanvitaḥ.

अन्ये मध्येन गच्छन्ति पार्श्वतो ऽन्ये प्लवंगमाः। सलिले प्रपतन्त्य् अन्ये मार्गम् अन्ये न लेभिरे। के चिद् वैहायस गताः सुपर्णा इव पुप्लुवुः।

anye madhyena gacchanti pārśvato 'nye plavaṃgamāḥ. salile prapatanty anye mārgam anye na lebhire. ke cid vaihāyasa gatāḥ suparṇā iva pupluvuḥ.

घोषेण महता घोषं सागरस्य समुच्छ्रितम्। भीमम् अन्तर्दधे भीमा तरन्ती हरिवाहिनी।

ghoṣeṇa mahatā ghoṣaṃ sāgarasya samucchritam. bhīmam antardadhe bhīmā tarantī harivāhinī.

वानराणां हि सा तीर्णा वाहिनी नल सेतुना। तीरे निविविशे राज्ञा बहुमूलफलोदके।

vānarāṇāṃ hi sā tīrṇā vāhinī nala setunā. tīre niviviśe rājñā bahumūlaphalodake.

तद् अद्भुतं राघव कर्म दुष्करं समीक्ष्य देवाः सह सिद्धचारणैः। उपेत्य रामं सहिता महर्षिभिः समभ्यषिञ्चन् सुशुभैर् जलैः पृथक्।

tad adbhutaṃ rāghava karma duṣkaraṃ samīkṣya devāḥ saha siddhacāraṇaiḥ. upetya rāmaṃ sahitā maharṣibhiḥ samabhyaṣiñcan suśubhair jalaiḥ pṛthak.

जयस्व शत्रून् नरदेव मेदिनीं ससागरां पालय शाश्वतीः समाः। इतीव रामं नरदेवसत्कृतं शुभैर् वचोभिर् विविधैर् अपूजयन्।

jayasva śatrūn naradeva medinīṃ sasāgarāṃ pālaya śāśvatīḥ samāḥ. itīva rāmaṃ naradevasatkṛtaṃ śubhair vacobhir vividhair apūjayan.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents