रामायण 5.57 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←सुन्दर काण्ड→

←अध्याय 57→

[rm-5-57] • 17 श्लोकाः

एतद् आख्यानं तत् सर्वं हनूमान् मारुतात्मजः। भूयः समुपचक्राम वचनं वक्तुम् उत्तरम्।

etad ākhyānaṃ tat sarvaṃ hanūmān mārutātmajaḥ. bhūyaḥ samupacakrāma vacanaṃ vaktum uttaram.

सफलो राघवोद्योगः सुग्रीवस्य च संभ्रमः। शीलम् आसाद्य सीताया मम च प्लवनं महत्।

saphalo rāghavodyogaḥ sugrīvasya ca saṃbhramaḥ. śīlam āsādya sītāyā mama ca plavanaṃ mahat.

आर्यायाः सदृशं शीलं सीतायाः प्लवगर्षभाः। तपसा धारयेल् लोकान् क्रुद्धा वा निर्दहेद् अपि।

āryāyāḥ sadṛśaṃ śīlaṃ sītāyāḥ plavagarṣabhāḥ. tapasā dhārayel lokān kruddhā vā nirdahed api.

सर्वथातिप्रवृद्धो ऽसौ रावणो राक्षसाधिपः। यस्य तां स्पृशतो गात्रं तपसा न विनाशितम्।

sarvathātipravṛddho 'sau rāvaṇo rākṣasādhipaḥ. yasya tāṃ spṛśato gātraṃ tapasā na vināśitam.

न तद् अग्निशिखा कुर्यात् संस्पृष्टा पाणिना सती। जनकस्यात्मजा कुर्याद् उत्क्रोधकलुषीकृता।

na tad agniśikhā kuryāt saṃspṛṣṭā pāṇinā satī. janakasyātmajā kuryād utkrodhakaluṣīkṛtā.

अशोकवनिकामध्ये रावणस्य दुरात्मनः। अधस्ताच् छिंशपावृक्षे साध्वी करुणम् आस्थिता।

aśokavanikāmadhye rāvaṇasya durātmanaḥ. adhastāc chiṃśapāvṛkṣe sādhvī karuṇam āsthitā.

राक्षसीभिः परिवृता शोकसंतापकर्शिता। मेघलेखापरिवृता चन्द्रलेखेव निष्प्रभा।

rākṣasībhiḥ parivṛtā śokasaṃtāpakarśitā. meghalekhāparivṛtā candralekheva niṣprabhā.

अचिन्तयन्ती वैदेही रावणं बलदर्पितम्। पतिव्रता च सुश्रोणी अवष्टब्धा च जानकी।

acintayantī vaidehī rāvaṇaṃ baladarpitam. pativratā ca suśroṇī avaṣṭabdhā ca jānakī.

अनुरक्ता हि वैदेही रामं सर्वात्मना शुभा। अनन्यचित्ता रामे च पौलोमीव पुरंदरे।

anuraktā hi vaidehī rāmaṃ sarvātmanā śubhā. ananyacittā rāme ca paulomīva puraṃdare.

तद् एकवासःसंवीता रजोध्वस्ता तथैव च। शोकसंतापदीनाङ्गी सीता भर्तृहिते रता।

tad ekavāsaḥsaṃvītā rajodhvastā tathaiva ca. śokasaṃtāpadīnāṅgī sītā bhartṛhite ratā.

सा मया राक्षसी मध्ये तर्ज्यमाना मुहुर् मुहुः। राक्षसीभिर् विरूपाभिर् दृष्टा हि प्रमदा वने।

sā mayā rākṣasī madhye tarjyamānā muhur muhuḥ. rākṣasībhir virūpābhir dṛṣṭā hi pramadā vane.

एकवेणीधरा दीना भर्तृचिन्तापरायणा। अधःशय्या विवर्णाङ्गी पद्मिनीव हिमागमे।

ekaveṇīdharā dīnā bhartṛcintāparāyaṇā. adhaḥśayyā vivarṇāṅgī padminīva himāgame.

रावणाद् विनिवृत्तार्था मर्तव्यकृतनिश्चया। कथं चिन् मृगशावाक्षी विश्वासम् उपपादिता।

rāvaṇād vinivṛttārthā martavyakṛtaniścayā. kathaṃ cin mṛgaśāvākṣī viśvāsam upapāditā.

ततः संभाषिता चैव सर्वम् अर्थं च दर्शिता। रामसुग्रीवसख्यं च श्रुत्वा प्रीतिम् उपागता।

tataḥ saṃbhāṣitā caiva sarvam arthaṃ ca darśitā. rāmasugrīvasakhyaṃ ca śrutvā prītim upāgatā.

नियतः समुदाचारो भक्तिर् भर्तरि चोत्तमा।

niyataḥ samudācāro bhaktir bhartari cottamā.

यन् न हन्ति दशग्रीवं स महात्मा दशाननः। निमित्तमात्रं रामस् तु वधे तस्य भविष्यति।

yan na hanti daśagrīvaṃ sa mahātmā daśānanaḥ. nimittamātraṃ rāmas tu vadhe tasya bhaviṣyati.

एवम् आस्ते महाभागा सीता शोकपरायणा। यद् अत्र प्रतिकर्तव्यं तत् सर्वम् उपपाद्यताम्।

evam āste mahābhāgā sītā śokaparāyaṇā. yad atra pratikartavyaṃ tat sarvam upapādyatām.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...