रामायण 4.9 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←किष्किन्धा काण्ड→

←अध्याय 9→

[rm-4-9] • 24 श्लोकाः

वाली नाम मम भ्राता ज्येष्ठः शत्रुनिषूदनः। पितुर् बहुमतो नित्यं मम चापि तथा पुरा।

vālī nāma mama bhrātā jyeṣṭhaḥ śatruniṣūdanaḥ. pitur bahumato nityaṃ mama cāpi tathā purā.

पितर्य् उपरते ऽस्माकं ज्येष्ठो ऽयम् इति मन्त्रिभिः। कपीनाम् ईश्वरो राज्ये कृतः परमसंमतः।

pitary uparate 'smākaṃ jyeṣṭho 'yam iti mantribhiḥ. kapīnām īśvaro rājye kṛtaḥ paramasaṃmataḥ.

राज्यं प्रशासतस् तस्य पितृपैतामहं महत्। अहं सर्वेषु कालेषु प्रणतः प्रेष्यवत् स्थितः।

rājyaṃ praśāsatas tasya pitṛpaitāmahaṃ mahat. ahaṃ sarveṣu kāleṣu praṇataḥ preṣyavat sthitaḥ.

मायावी नाम तेजस्वी पूर्वजो दुन्दुभेः सुतः। तेन तस्य महद् वैरं स्त्रीकृतं विश्रुतं पुरा।

māyāvī nāma tejasvī pūrvajo dundubheḥ sutaḥ. tena tasya mahad vairaṃ strīkṛtaṃ viśrutaṃ purā.

स तु सुप्ते जने रात्रौ किष्किन्धाद् वारम् आगतः। नर्दति स्म सुसंरब्धो वालिनं चाह्वयद् रणे।

sa tu supte jane rātrau kiṣkindhād vāram āgataḥ. nardati sma susaṃrabdho vālinaṃ cāhvayad raṇe.

प्रसुप्तस् तु मम भ्राता नर्दितं भैरवस्वनम्। श्रुत्वा न ममृषे वाली निष्पपात जवात् तदा।

prasuptas tu mama bhrātā narditaṃ bhairavasvanam. śrutvā na mamṛṣe vālī niṣpapāta javāt tadā.

स तु वै निःसृतः क्रोधात् तं हन्तुम् असुरोत्तमम्। वार्यमाणस् ततः स्त्रीभिर् मया च प्रणतात्मना।

sa tu vai niḥsṛtaḥ krodhāt taṃ hantum asurottamam. vāryamāṇas tataḥ strībhir mayā ca praṇatātmanā.

स तु निर्धूय सर्वान्नो निर्जगाम महाबलः। ततो ऽहम् अपि सौहार्दान् निःसृतो वालिना सह।

sa tu nirdhūya sarvānno nirjagāma mahābalaḥ. tato 'ham api sauhārdān niḥsṛto vālinā saha.

स तु मे भ्रातरं दृष्ट्वा मां च दूराद् अवस्थितम्। असुरो जातसंत्रासः प्रदुद्राव तदा भृशम्।

sa tu me bhrātaraṃ dṛṣṭvā māṃ ca dūrād avasthitam. asuro jātasaṃtrāsaḥ pradudrāva tadā bhṛśam.

तस्मिन् द्रवति संत्रस्ते ह्य् आवां द्रुततरं गतौ। प्रकाशो ऽपि कृतो मार्गश् चन्द्रेणोद्गच्छता तदा।

tasmin dravati saṃtraste hy āvāṃ drutataraṃ gatau. prakāśo 'pi kṛto mārgaś candreṇodgacchatā tadā.

स तृणैर् आवृतं दुर्गं धरण्या विवरं महत्। प्रविवेशासुरो वेगाद् आवाम् आसाद्य विष्ठितौ।

sa tṛṇair āvṛtaṃ durgaṃ dharaṇyā vivaraṃ mahat. praviveśāsuro vegād āvām āsādya viṣṭhitau.

तं प्रविष्टं रिपुं दृष्ट्वा बिलं रोषवशं गतः। माम् उवाच तदा वाली वचनं क्षुभितेन्द्रियः।

taṃ praviṣṭaṃ ripuṃ dṛṣṭvā bilaṃ roṣavaśaṃ gataḥ. mām uvāca tadā vālī vacanaṃ kṣubhitendriyaḥ.

इह त्वं तिष्ठ सुग्रीव बिलद्वारि समाहितः। यावद् अत्र प्रविश्याहं निहन्मि समरे रिपुम्।

iha tvaṃ tiṣṭha sugrīva biladvāri samāhitaḥ. yāvad atra praviśyāhaṃ nihanmi samare ripum.

मया त्व् एतद् वचः श्रुत्वा याचितः स परंतप। शापयित्वा च मां पद्भ्यां प्रविवेश बिलं तदा।

mayā tv etad vacaḥ śrutvā yācitaḥ sa paraṃtapa. śāpayitvā ca māṃ padbhyāṃ praviveśa bilaṃ tadā.

तस्य प्रविष्टस्य बिलं साग्रः संवत्सरो गतः। स्थितस्य च मम द्वारि स कालो व्यत्यवर्तत।

tasya praviṣṭasya bilaṃ sāgraḥ saṃvatsaro gataḥ. sthitasya ca mama dvāri sa kālo vyatyavartata.

अहं तु नष्टं तं ज्ञात्वा स्नेहाद् आगतसंभ्रमः। भ्रातरं न हि पश्यामि पापशङ्कि च मे मनः।

ahaṃ tu naṣṭaṃ taṃ jñātvā snehād āgatasaṃbhramaḥ. bhrātaraṃ na hi paśyāmi pāpaśaṅki ca me manaḥ.

अथ दीर्घस्य कालस्य बिलात् तस्माद् विनिःसृतम्। सफेनं रुधिरं रक्तम् अहं दृष्ट्वा सुदुःखितः।

atha dīrghasya kālasya bilāt tasmād viniḥsṛtam. saphenaṃ rudhiraṃ raktam ahaṃ dṛṣṭvā suduḥkhitaḥ.

नर्दताम् असुराणां च ध्वनिर् मे श्रोत्रम् आगतः। निरस्तस्य च संग्रामे क्रोशतो निःस्वनो गुरोः।

nardatām asurāṇāṃ ca dhvanir me śrotram āgataḥ. nirastasya ca saṃgrāme krośato niḥsvano guroḥ.

अहं त्व् अवगतो बुद्ध्या चिह्नैस् तैर् भ्रातरं हतम्। पिधाय च बिलद्वारं शिलया गिरिमात्रया। शोकार्तश् चोदकं कृत्वा किष्किन्धाम् आगतः सखे।

ahaṃ tv avagato buddhyā cihnais tair bhrātaraṃ hatam. pidhāya ca biladvāraṃ śilayā girimātrayā. śokārtaś codakaṃ kṛtvā kiṣkindhām āgataḥ sakhe.

गूहमानस्य मे तत्त्वं यत्नतो मन्त्रिभिः श्रुतम्। ततो ऽहं तैः समागम्य समेतैर् अभिषेचितः।

gūhamānasya me tattvaṃ yatnato mantribhiḥ śrutam. tato 'haṃ taiḥ samāgamya sametair abhiṣecitaḥ.

राज्यं प्रशासतस् तस्य न्यायतो मम राघव। आजगाम रिपुं हत्वा वाली तम् असुरोत्तमम्।

rājyaṃ praśāsatas tasya nyāyato mama rāghava. ājagāma ripuṃ hatvā vālī tam asurottamam.

अभिषिक्तं तु मां दृष्ट्वा क्रोधात् संरक्तलोचनः। मदीयान् मन्त्रिणो बद्ध्वा परुषं वाक्यम् अब्रवीत्।

abhiṣiktaṃ tu māṃ dṛṣṭvā krodhāt saṃraktalocanaḥ. madīyān mantriṇo baddhvā paruṣaṃ vākyam abravīt.

निग्रहे ऽपि समर्थस्य तं पापं प्रति राघव। न प्रावर्तत मे बुद्धिर् भ्रातृगौरवयन्त्रिता।

nigrahe 'pi samarthasya taṃ pāpaṃ prati rāghava. na prāvartata me buddhir bhrātṛgauravayantritā.

मानयंस् तं महात्मानं यथावच् चाभ्यवादयम्। उक्ताश् च नाशिषस् तेन संतुष्टेनान्तरात्मना।

mānayaṃs taṃ mahātmānaṃ yathāvac cābhyavādayam. uktāś ca nāśiṣas tena saṃtuṣṭenāntarātmanā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...