रामायण 4.7 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←किष्किन्धा काण्ड→

←अध्याय 7→

[rm-4-7] • 23 श्लोकाः

एवम् उक्तस् तु सुग्रीवो रामेणार्तेन वानरः। अब्रवीत् प्राञ्जलिर् वाक्यं सबाष्पं बाष्पगद्गदः।

evam uktas tu sugrīvo rāmeṇārtena vānaraḥ. abravīt prāñjalir vākyaṃ sabāṣpaṃ bāṣpagadgadaḥ.

न जाने निलयं तस्य सर्वथा पापरक्षसः। सामर्थ्यं विक्रमं वापि दौष्कुलेयस्य वा कुलम्।

na jāne nilayaṃ tasya sarvathā pāparakṣasaḥ. sāmarthyaṃ vikramaṃ vāpi dauṣkuleyasya vā kulam.

सत्यं तु प्रतिजानामि त्यज शोकम् अरिंदम। करिष्यामि तथा यत्नं यथा प्राप्स्यसि मैथिलीम्।

satyaṃ tu pratijānāmi tyaja śokam ariṃdama. kariṣyāmi tathā yatnaṃ yathā prāpsyasi maithilīm.

रावणं सगणं हत्वा परितोष्यात्मपौरुषम्। तथास्मि कर्ता नचिराद् यथा प्रीतो भविष्यसि।

rāvaṇaṃ sagaṇaṃ hatvā paritoṣyātmapauruṣam. tathāsmi kartā nacirād yathā prīto bhaviṣyasi.

अलं वैक्लव्यम् आलम्ब्य धैर्यम् आत्मगतं स्मर। त्वद्विधानां न सदृशम् ईदृशं बुद्धिलाघवम्।

alaṃ vaiklavyam ālambya dhairyam ātmagataṃ smara. tvadvidhānāṃ na sadṛśam īdṛśaṃ buddhilāghavam.

मयापि व्यसनं प्राप्तं भार्या हरणजं महत्। न चाहम् एवं शोचामि न च धैर्यं परित्यजे।

mayāpi vyasanaṃ prāptaṃ bhāryā haraṇajaṃ mahat. na cāham evaṃ śocāmi na ca dhairyaṃ parityaje.

नाहं ताम् अनुशोचामि प्राकृतो वानरो ऽपि सन्। महात्मा च विनीतश् चा किं पुनर् धृतिमान् भवान्।

nāhaṃ tām anuśocāmi prākṛto vānaro 'pi san. mahātmā ca vinītaś cā kiṃ punar dhṛtimān bhavān.

बाष्पम् आपतितं धैर्यान् निग्रहीतुं त्वम् अर्हसि। मर्यादां सत्त्वयुक्तानां धृतिं नोत्स्रष्टुम् अर्हसि।

bāṣpam āpatitaṃ dhairyān nigrahītuṃ tvam arhasi. maryādāṃ sattvayuktānāṃ dhṛtiṃ notsraṣṭum arhasi.

व्यसने वार्थ कृच्छ्रे वा भये वा जीवितान्तगे। विमृशन् वै स्वया बुद्ध्या धृतिमान् नावसीदति।

vyasane vārtha kṛcchre vā bhaye vā jīvitāntage. vimṛśan vai svayā buddhyā dhṛtimān nāvasīdati.

बालिशस् तु नरो नित्यं वैक्लव्यं यो ऽनुवर्तते। स मज्जत्य् अवशः शोके भाराक्रान्तेव नौर् जले।

bāliśas tu naro nityaṃ vaiklavyaṃ yo 'nuvartate. sa majjaty avaśaḥ śoke bhārākrānteva naur jale.

एषो ऽञ्जलिर् मया बद्धः प्रणयात् त्वां प्रसादये। पौरुषं श्रय शोकस्य नान्तरं दातुम् अर्हसि।

eṣo 'ñjalir mayā baddhaḥ praṇayāt tvāṃ prasādaye. pauruṣaṃ śraya śokasya nāntaraṃ dātum arhasi.

ये शोकम् अनुवर्तन्ते न तेषां विद्यते सुखम्। तेजश् च क्षीयते तेषां न त्वं शोचितुम् अर्हसि।

ye śokam anuvartante na teṣāṃ vidyate sukham. tejaś ca kṣīyate teṣāṃ na tvaṃ śocitum arhasi.

हितं वयस्य भावेन ब्रूहि नोपदिशामि ते। वयस्यतां पूजयन् मे न त्वं शोचितुम् अर्हसि।

hitaṃ vayasya bhāvena brūhi nopadiśāmi te. vayasyatāṃ pūjayan me na tvaṃ śocitum arhasi.

मधुरं सान्त्वितस् तेन सुग्रीवेण स राघवः। मुखम् अश्रुपरिक्लिन्नं वस्त्रान्तेन प्रमार्जयत्।

madhuraṃ sāntvitas tena sugrīveṇa sa rāghavaḥ. mukham aśrupariklinnaṃ vastrāntena pramārjayat.

प्रकृतिष्ठस् तु काकुत्स्थः सुग्रीववचनात् प्रभुः। संपरिष्वज्य सुग्रीवम् इदं वचनम् अब्रवीत्।

prakṛtiṣṭhas tu kākutsthaḥ sugrīvavacanāt prabhuḥ. saṃpariṣvajya sugrīvam idaṃ vacanam abravīt.

कर्तव्यं यद् वयस्येन स्निग्धेन च हितेन च। अनुरूपं च युक्तं च कृतं सुग्रीव तत् त्वया।

kartavyaṃ yad vayasyena snigdhena ca hitena ca. anurūpaṃ ca yuktaṃ ca kṛtaṃ sugrīva tat tvayā.

एष च प्रकृतिष्ठो ऽहम् अनुनीतस् त्वया सखे। दुर्लभो हीदृशो बन्धुर् अस्मिन् काले विशेषतः।

eṣa ca prakṛtiṣṭho 'ham anunītas tvayā sakhe. durlabho hīdṛśo bandhur asmin kāle viśeṣataḥ.

किं तु यत्नस् त्वया कार्यो मैथिल्याः परिमार्गणे। राक्षसस्य च रौद्रस्य रावणस्य दुरात्मनः।

kiṃ tu yatnas tvayā kāryo maithilyāḥ parimārgaṇe. rākṣasasya ca raudrasya rāvaṇasya durātmanaḥ.

मया च यद् अनुष्ठेयं विस्रब्धेन तद् उच्यताम्। वर्षास्व् इव च सुक्षेत्रे सर्वं संपद्यते तव।

mayā ca yad anuṣṭheyaṃ visrabdhena tad ucyatām. varṣāsv iva ca sukṣetre sarvaṃ saṃpadyate tava.

मया च यद् इदं वाक्यम् अभिमानात् समीरितम्। तत् त्वया हरिशार्दूल तत्त्वम् इत्य् उपधार्यताम्।

mayā ca yad idaṃ vākyam abhimānāt samīritam. tat tvayā hariśārdūla tattvam ity upadhāryatām.

अनृतं नोक्तपूर्वं मे न च वक्ष्ये कदा चन। एतत् ते प्रतिजानामि सत्येनैव शपामि ते।

anṛtaṃ noktapūrvaṃ me na ca vakṣye kadā cana. etat te pratijānāmi satyenaiva śapāmi te.

ततः प्रहृष्टः सुग्रीवो वानरैः सचिवैः सह। राघवस्य वचः श्रुत्वा प्रतिज्ञातं विशेषतः।

tataḥ prahṛṣṭaḥ sugrīvo vānaraiḥ sacivaiḥ saha. rāghavasya vacaḥ śrutvā pratijñātaṃ viśeṣataḥ.

महानुभावस्य वचो निशम्य हरिर् नराणाम् ऋषभस्य तस्य। कृतं स मेने हरिवीर मुख्यस् तदा स्वकार्यं हृदयेन विद्वान्।

mahānubhāvasya vaco niśamya harir narāṇām ṛṣabhasya tasya. kṛtaṃ sa mene harivīra mukhyas tadā svakāryaṃ hṛdayena vidvān.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...