रामायण 4.60 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←किष्किन्धा काण्ड→

←अध्याय 60→

[rm-4-60] • 16 श्लोकाः

ततस् तद् दारुणं कर्म दुष्करं साहसात् कृतम्। आचचक्षे मुनेः सर्वं सूर्यानुगमनं तथा।

tatas tad dāruṇaṃ karma duṣkaraṃ sāhasāt kṛtam. ācacakṣe muneḥ sarvaṃ sūryānugamanaṃ tathā.

भगवन् व्रणयुक्तत्वाल् लज्जया चाकुलेन्द्रियः। परिश्रान्तो न शक्नोमि वचनं परिभाषितुम्।

bhagavan vraṇayuktatvāl lajjayā cākulendriyaḥ. pariśrānto na śaknomi vacanaṃ paribhāṣitum.

अहं चैव जटायुश् च संघर्षाद् दर्पमोहितौ। आकाशं पतितौ वीरौ जिघासन्तौ पराक्रमम्।

ahaṃ caiva jaṭāyuś ca saṃgharṣād darpamohitau. ākāśaṃ patitau vīrau jighāsantau parākramam.

कैलासशिखरे बद्ध्वा मुनीनाम् अग्रतः पणम्। रविः स्याद् अनुयातव्यो यावद् अस्तं महागिरिम्।

kailāsaśikhare baddhvā munīnām agrataḥ paṇam. raviḥ syād anuyātavyo yāvad astaṃ mahāgirim.

अथावां युगपत् प्राप्ताव् अपश्याव महीतले। रथचक्रप्रमाणानि नगराणि पृथक् पृथक्।

athāvāṃ yugapat prāptāv apaśyāva mahītale. rathacakrapramāṇāni nagarāṇi pṛthak pṛthak.

क्व चिद् वादित्रघोषांश् च ब्रह्मघोषांश् च शुश्रुव। गायन्तीश् चाङ्गना बह्वीः पश्यावो रक्तवाससः।

kva cid vāditraghoṣāṃś ca brahmaghoṣāṃś ca śuśruva. gāyantīś cāṅganā bahvīḥ paśyāvo raktavāsasaḥ.

तूर्णम् उत्पत्य चाकाशम् आदित्यपथम् आस्थितौ। आवाम् आलोकयावस् तद् वनं शाद्वलसंस्थितम्।

tūrṇam utpatya cākāśam ādityapatham āsthitau. āvām ālokayāvas tad vanaṃ śādvalasaṃsthitam.

उपलैर् इव संछन्ना दृश्यते भूः शिलोच्चयैः। आपगाभिश् च संवीता सूत्रैर् इव वसुंधरा।

upalair iva saṃchannā dṛśyate bhūḥ śiloccayaiḥ. āpagābhiś ca saṃvītā sūtrair iva vasuṃdharā.

हिमवांश् चैव विन्ध्यश् च मेरुश् च सुमहान् नगः। भूतले संप्रकाशन्ते नागा इव जलाशये।

himavāṃś caiva vindhyaś ca meruś ca sumahān nagaḥ. bhūtale saṃprakāśante nāgā iva jalāśaye.

तीव्रस्वेदश् च खेदश् च भयं चासीत् तदावयोः। समाविशत मोहश् च मोहान् मूर्छा च दारुणा।

tīvrasvedaś ca khedaś ca bhayaṃ cāsīt tadāvayoḥ. samāviśata mohaś ca mohān mūrchā ca dāruṇā.

न दिग् विज्ञायते याम्या नागेन्या न च वारुणी। युगान्ते नियतो लोको हतो दग्ध इवाग्निना।

na dig vijñāyate yāmyā nāgenyā na ca vāruṇī. yugānte niyato loko hato dagdha ivāgninā.

यत्नेन महता भूयो रविः समवलोकितः। तुल्यः पृथ्वीप्रमाणेन भास्करः प्रतिभाति नौ।

yatnena mahatā bhūyo raviḥ samavalokitaḥ. tulyaḥ pṛthvīpramāṇena bhāskaraḥ pratibhāti nau.

जटायुर् माम् अनापृच्छ्य निपपात महीं ततः। तं दृष्ट्वा तूर्णम् आकाशाद् आत्मानं मुक्तवान् अहम्।

jaṭāyur mām anāpṛcchya nipapāta mahīṃ tataḥ. taṃ dṛṣṭvā tūrṇam ākāśād ātmānaṃ muktavān aham.

पक्षिभ्यां च मया गुप्तो जटायुर् न प्रदह्यत। प्रमादात् तत्र निर्दग्धः पतन् वायुपथाद् अहम्।

pakṣibhyāṃ ca mayā gupto jaṭāyur na pradahyata. pramādāt tatra nirdagdhaḥ patan vāyupathād aham.

आशङ्के तं निपतितं जनस्थाने जटायुषम्। अहं तु पतितो विन्ध्ये दग्धपक्षो जडीकृतः।

āśaṅke taṃ nipatitaṃ janasthāne jaṭāyuṣam. ahaṃ tu patito vindhye dagdhapakṣo jaḍīkṛtaḥ.

राज्येन हीनो भ्रात्रा च पक्षाभ्यां विक्रमेण च। सर्वथा मर्तुम् एवेच्छन् पतिष्ये शिखराद् गिरेः।

rājyena hīno bhrātrā ca pakṣābhyāṃ vikrameṇa ca. sarvathā martum evecchan patiṣye śikharād gireḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...