रामायण 4.55 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←किष्किन्धा काण्ड→

←अध्याय 55→

[rm-4-55] • 21 श्लोकाः

उपविष्टास् तु ते सर्वे यस्मिन् प्रायं गिरिस्थले। हरयो गृध्रराजश् च तं देशम् उपचक्रमे।

upaviṣṭās tu te sarve yasmin prāyaṃ giristhale. harayo gṛdhrarājaś ca taṃ deśam upacakrame.

साम्पातिर् नाम नाम्ना तु चिरजीवी विहंगमः। भ्राता जटायुषः श्रीमान् प्रख्यातबलपौरुषः।

sāmpātir nāma nāmnā tu cirajīvī vihaṃgamaḥ. bhrātā jaṭāyuṣaḥ śrīmān prakhyātabalapauruṣaḥ.

कन्दराद् अभिनिष्क्रम्य स विन्ध्यस्य महागिरेः। उपविष्टान् हरीन् दृष्ट्वा हृष्टात्मा गिरम् अब्रवीत्।

kandarād abhiniṣkramya sa vindhyasya mahāgireḥ. upaviṣṭān harīn dṛṣṭvā hṛṣṭātmā giram abravīt.

विधिः किल नरं लोके विधानेनानुवर्तते। यथायं विहितो भक्ष्यश् चिरान् मह्यम् उपागतः।

vidhiḥ kila naraṃ loke vidhānenānuvartate. yathāyaṃ vihito bhakṣyaś cirān mahyam upāgataḥ.

परम्पराणां भक्षिष्ये वानराणां मृतं मृतम्। उवाचैवं वचः पक्षी तान् निरीक्ष्य प्लवंगमान्।

paramparāṇāṃ bhakṣiṣye vānarāṇāṃ mṛtaṃ mṛtam. uvācaivaṃ vacaḥ pakṣī tān nirīkṣya plavaṃgamān.

तस्य तद् वचनं श्रुत्वा भक्षलुब्धस्य पक्षिणः। अङ्गदः परम् आयस्तो हनूमन्तम् अथाब्रवीत्।

tasya tad vacanaṃ śrutvā bhakṣalubdhasya pakṣiṇaḥ. aṅgadaḥ param āyasto hanūmantam athābravīt.

पश्य सीतापदेशेन साक्षाद् वैवस्वतो यमः। इमं देशम् अनुप्राप्तो वानराणां विपत्तये।

paśya sītāpadeśena sākṣād vaivasvato yamaḥ. imaṃ deśam anuprāpto vānarāṇāṃ vipattaye.

रामस्य न कृतं कार्यं राज्ञो न च वचः कृतम्। हरीणाम् इयम् अज्ञाता विपत्तिः सहसागता।

rāmasya na kṛtaṃ kāryaṃ rājño na ca vacaḥ kṛtam. harīṇām iyam ajñātā vipattiḥ sahasāgatā.

वैदेह्याः प्रियकामेन कृतं कर्म जटायुषा। गृध्रराजेन यत् तत्र श्रुतं वस् तद् अशेषतः।

vaidehyāḥ priyakāmena kṛtaṃ karma jaṭāyuṣā. gṛdhrarājena yat tatra śrutaṃ vas tad aśeṣataḥ.

तथा सर्वाणि भूतानि तिर्यग्योनिगतान्य् अपि। प्रियं कुर्वन्ति रामस्य त्यक्त्वा प्राणान् यथा वयम्।

tathā sarvāṇi bhūtāni tiryagyonigatāny api. priyaṃ kurvanti rāmasya tyaktvā prāṇān yathā vayam.

राघवार्थे परिश्रान्ता वयं संत्यक्तजीविताः। कान्ताराणि प्रपन्नाः स्म न च पश्याम मैथिलीम्।

rāghavārthe pariśrāntā vayaṃ saṃtyaktajīvitāḥ. kāntārāṇi prapannāḥ sma na ca paśyāma maithilīm.

स सुखी गृध्रराजस् तु रावणेन हतो रणे। मुक्तश् च सुग्रीवभयाद् गतश् च परमां गतिम्।

sa sukhī gṛdhrarājas tu rāvaṇena hato raṇe. muktaś ca sugrīvabhayād gataś ca paramāṃ gatim.

जटायुषो विनाशेन राज्ञो दशरथस्य च। हरणेन च वैदेह्याः संशयं हरयो गताः।

jaṭāyuṣo vināśena rājño daśarathasya ca. haraṇena ca vaidehyāḥ saṃśayaṃ harayo gatāḥ.

रामलक्ष्मणयोर् वासाम् अरण्ये सह सीतया। राघवस्य च बाणेन वालिनश् च तथा वधः।

rāmalakṣmaṇayor vāsām araṇye saha sītayā. rāghavasya ca bāṇena vālinaś ca tathā vadhaḥ.

रामकोपाद् अशेषाणां राक्षसानां तथा वधः। कैकेय्या वरदानेन इदं हि विकृतं कृतम्।

rāmakopād aśeṣāṇāṃ rākṣasānāṃ tathā vadhaḥ. kaikeyyā varadānena idaṃ hi vikṛtaṃ kṛtam.

तत् तु श्रुत्वा तदा वाक्यम् अङ्गदस्य मुखोद्गतम्। अब्रवीद् वचनं गृध्रस् तीक्ष्णतुण्डो महास्वनः।

tat tu śrutvā tadā vākyam aṅgadasya mukhodgatam. abravīd vacanaṃ gṛdhras tīkṣṇatuṇḍo mahāsvanaḥ.

को ऽयं गिरा घोषयति प्राणैः प्रियतरस्य मे। जटायुषो वधं भ्रातुः कम्पयन्न् इव मे मनः।

ko 'yaṃ girā ghoṣayati prāṇaiḥ priyatarasya me. jaṭāyuṣo vadhaṃ bhrātuḥ kampayann iva me manaḥ.

कथम् आसीज् जनस्थाने युद्धं राक्षसगृध्रयोः। नामधेयम् इदं भ्रातुश् चिरस्याद्य मया श्रुतम्।

katham āsīj janasthāne yuddhaṃ rākṣasagṛdhrayoḥ. nāmadheyam idaṃ bhrātuś cirasyādya mayā śrutam.

यवीयसो गुणज्ञस्य श्लाघनीयस्य विक्रमैः। तद् इच्छेयम् अहं श्रोतुं विनाशं वानरर्षभाः।

yavīyaso guṇajñasya ślāghanīyasya vikramaiḥ. tad iccheyam ahaṃ śrotuṃ vināśaṃ vānararṣabhāḥ.

भ्रातुर् जटायुषस् तस्य जनस्थाननिवासिनः। तस्यैव च मम भ्रातुः सखा दशरथः कथम्। यस्य रामः प्रियः पुत्रो ज्येष्ठो गुरुजनप्रियः।

bhrātur jaṭāyuṣas tasya janasthānanivāsinaḥ. tasyaiva ca mama bhrātuḥ sakhā daśarathaḥ katham. yasya rāmaḥ priyaḥ putro jyeṣṭho gurujanapriyaḥ.

सूर्यांशुदग्धपक्षत्वान् न शक्नोमि विसर्पितुम्। इच्छेयं पर्वताद् अस्माद् अवतर्तुम् अरिंदमाः।

sūryāṃśudagdhapakṣatvān na śaknomi visarpitum. iccheyaṃ parvatād asmād avatartum ariṃdamāḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...